Auwnj Jşpuihuzndkşuz hzendszşğnd auğj

ANDLNDİR U?UĞ$-

{USZ RĞ UĞ:RDZŞĞG KNP NDİNDSZUİRĞT´

Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğ Andlndir U=uğ şğtm uzeğueuğqud uwz öuğüujndszşğndz^ nğnz= uwi +ğşğndz +ğumuğür şmu, şz Usşğrmşuz ?nzmğtir st< şd nğnz= mg fşğuçşğrz Auwnj jşpuihuzndkşuz hzendszşğndz!

Rzvhti ,uz+k t^ Usşğrmşuz ,şğumnwır 38 uzeuszşğ zusum-mnv ndpuğmu, trz Zu.uüua Huwıgzrz^ huauz<şlnf nğ uz ouzvzuw {Auwnj Jşpuihuzndkrdz´g! Zu.uğuğ U=uğ erışl ındud nğ jşpuihuzndkşuz hzendszşğg ustz ıuğr Uhğrl usindz +ğumuğür mg çşğndrz öuzuöuz şğmrğzşğnd st< şd uwi fşğ<rz öuğüujndsz ul uwehrir =uwlşğtz stmz t! Giı rğşz U$ Ub.uğausuğır ıuğrzşğnd uwe eth=şğnd suirz yuiıukndpkşğ muz Usşğrmuwr uğ.rdrz st< şd rz= .nğandğe mndıuw nğ znğ Zu.uüuag uzhuwsuz =zzşl ıuw uwe uğ.rdzşğg! Sruwz hzendszşğ st<ışp =bşlnf ünğ,g vr =ulşğ! 1919 kndumuzrz usşğrmujr ö+ğufuğ Auğhnğı^ 50 anürznj huındrğumndkşusç sg^ Zu.uüua Frlinzr wuzqzuğuğndkşusç Kndğ=ru şmu, t şd 58 +ğ buğndzum ndindszuirğndkrdzzşğ rğumuzujndju, ışpdnwz fğuw! Huığuiındu, t 1603 t<znj ışpşmuürğ sg^ nğ mg huandr usşğrmşuz hşıumuz uğ.rdrz st<! Uwe ışpşmuüğr st< çujt r çuj bşbındu, t nğ auwşğ nd kndğ=şğ arzü euğ buğndzum aubı nd .upup uhğu, şz rğuğnd aşı^ şkt uğıu=rz nğşdt uöeşjndkrdz vglluw^ arzü euğ şdi mğzuz uhğrl´^ giud Zu.uğuğ U=uğ!

VUFNDB*PLND$-

{Tİ-400ŞĞND T>G YUMNDU; T´

Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Stflrdı Vufndb+plnd ZUK*r uzeus hşındkrdzzşğnd üuüukucnpnfr gzkuj=rz çujt r çuj wuwıuğuğşj nğ Xndiuiıuztz üzndu, Ti-400 aumu-+euwrz hubıhuzndkşuz ağkrxuwrz ausumuğüşğnd auğjg yumndu, t şd Kndğ=ru şı=uwl hrır vgzt uwe auğjnf! Zu.uğuğg rğ usşğrmujr hubı+zumrj Tzkgzr Hlrz=gzr aşı ülnd. ül.r auzerhnds sg ndzşjud Hğrd=itlr st<^ ZUK*r üğuişzşum-çzumuğuztz zşği^ fşğ<zumuzuhti wiıumujzşlnf uwi auğjr uxzvndkşusç Kndğ=rnw =uwlşğg!

Uzuınlnd ünğ,umulndkşuz lğuındndkşuz ausuquwz^ Vufndb+plnd wuwıuğuğşj nğ Kndğ=ru huığuiı t suzğusuiz çuzumjndkrdzzşğnd^ Usşğrmuwr aşı ndzşju, ıuğumuğ,ndkrdzzşğndz lnd,nds sg üızşlnd ausuğ! Hlrz=gzr aşı auzerhndsg uzju, t brzrv skznlnğır st<! Vufndb+plnd fşğ<zumuzuhti Hlrz=gzrz giu, t nğ Uzüuğuwr mnpst xndiumuz Ti-400 aumu+euwrz hubıhuzndkşuz ausumuğüşğnd auğjnf t<g yumndu, t! {Sşz= uzüus sg şdi wrbşjndjrz= kt Kndğ=ru rzvn#d Xndiuiıuztz üzşj uwe ausulrğzşğg! Ausulrğzşğg üzndu, şz şd uwcs auğjg yumndu, t´^ giud Vufndb+plnd^ wuwıuğuğndkrdzzşğ gzşlnf kndğ= lğuüğnpzşğndz!

Tİ?RBTARĞR AUWMUMUZ ŞMŞPŞJDNW OUMUIUÜRĞG

Buğcuzmuğr iğua^ sbumnwkr mşeğnz^ St-At-Ytr üğuişzşum$$$

{Tğstzr Auhtğ´ lğuınd muw=t<g uwi+ğ fşğr .nğuüğr zşğ=şd lndiuğqumr ıum uxu, t Ti=rbtarğr Ktythubg kupr İ$ Şğğnğendkrdz şmşpşjdnw oumuıuürğg! Şmşpşjrz muxndjndu, t 19ğe euğndz şd uwi up+kufuwğg znwzhti uğcuzuju, t auwmumuz l=şul şmşpşjrzşğnd oumuıuüğrz! L=şul şmşpşjdnw btz=g uwi +ğşğndz auwmumuz upçrdğzşğnd ndbueğndkrdzg uzüus sg şdi mşeğnzujndju, t rğ fğuw^ =uzr nğ btz=r fğuw^ Kndğ=rnw eğ+bumr mnp=rz^ wuwızndu, t zuşd Uığhtwouzr eğ+bumg!

1945 kndumuzrz auwmumuz şmşpşjdnw btz=g Ti=rbtarğr Fuüg)zşğnd Iz+ğtzndkşuz mnpst fuouxndu, t şd znwz kndumuzrz rim fşğu,ndu, t buğcuzmuğr iğuar! 1974tz imişul nğnb cusuzumuauındu, sg^ huısumuz şmşpşjdnw btz=rz st< jndjueğndu, şz {tğnkr=´ cuhudtzzşğ!

Qşduyn.şul btz=r uxu<rz wuğmr fğuw mg çuzr Ukukrdğ=r s+ğ uzndznf sbumndkuwrz mşeğnzg! Şğmğnğe wuğmr fğuw St-At-Yt mndiumjndkşuz Ti=rbtarğr zuauzüuwrz muxnwjr üğuişzşumz t!

Btz=r uğıu=rz huışğndz fğuw yumjndu, şz St-At-Ytr uxu<znğe Itfltk Huavtlrr ersuzmuğg^ mndiumjndkşuz .nğağeuzbuzz nd Kndğ=rnw eğ+bumg! Fşğ<şği uwi eğ+bumr =nf ,u,u,uzrl imiud zuşd Uığhtwouzr eğ+bumg^ nğhti uğerdz= Uğju.şuz huışğuösr st< Uığhtwouzr wu<npndkrdzzşğndz!

Uwi znğ ynyn.ndkşuz uxrknf^ hnliuauw *öuz Itfğrsşuz üğuxnds sg gğu, t Kfrkkgğ-r rğ t<rz fğuw^ öşışpşlnf zuşd lndiuzmuğ sg$ {Auwmumuz şmşpşjrz rğş_zjg gğu, şz^ arsu ul uzbndbı Uığhtwouzr eğ+bumg hrır {ızmtrz´ uwe btz=r fğuw´^ üğu, t Itfğrsşuz!

MUĞŞDNĞ ÜIU;NZŞĞ WUWIZUÇŞĞNDŞJUZ

ŞĞNDİUPTSR ST>

Rzvhti uğetz üğu, trz=^ =uzr sg buçuk uxu< Şğndiuptsr auwmumuz suzmuhuğıtör fşğuznğnündkşuz ub.uızu=r gzkuj=rz wuwızuçşğndu, trz azuürıumuz muğşdnğ zrdkşğ!

Şğndiuptsr Auwnj Huığruğ=ndkşuz Mulndu,nj .nğandğer huıui.uzuınd Anüb$ I$ Huğtı ;$ Fğe$ Şğtjşuz^ .+işlnf uwi suirz^ giud nğ hşpndszşğg huısuürıumuz uğct=nf ndindszuirğndkrdzzşğ şz!

Wrbşul ıuğu,=r st< hrır muxndjndr sş, muxuındz sg! Srzv uwe^ azuürıumuz hşpndszşğnd gzkuj=rz wuwızuçşğndşjud .uv=uğ sg^ nğ şzkueğuçuğ 13ğe euğndz mg huımuzr şd nğndz fğuw muw auwşğtz uğquzuüğndkrdz! Anz üğndu, t r wrbuıum Uiındu, Wrindir! :uv=uğr fuğr suig fzuindu, nd mnığu, t!

Üulnf .ouzmuğzşğndz^ uwe .ouzmuğzşğg Çrdöuzeumuz cusuzumubğ<uztz şz şd mg huımuzrz 5-7ğeeuğşğndz! Azuütızşğnd muğ,r=nf üıu,nzşğg Stslnd=şuz bğ<uzrz usçnp<nfrz anpnf huındu, şz şd m'şğşdrz zuşd Stslnd=şuz bğ<uzr aşı=şğ! Hşpndszşğnd gzkuj=rz üızndu, şz zuşd s+ıudnğuhti 15 çrdöuzeumuz eğuszşğ! Üızndu, .uv=uğg hrır ışpuyn.ndr Auwnj Huığruğ=ndkşuz kuzüuğuz nd hşpndszşğg hrır buğndzumndrz!

UIĞHTWOUZ ÜŞIZRZ AUDUİUĞŞJNDJU; T OTHĞUWRLR

İ$ UİINDU;U;RZ ŞMŞPŞJRZ

Auwmumuz upçrdğzşğ$- 25 Suğırz Hr-Hr-İr aşprzumudnğ lğuınd ünğ,umulndkrdzg ağuhuğumşj ışiuzrdkşğ^ nğnzj st< yuiıujr ındşulzşğnf mg zşğmuwujndr Othğuwrlr Ö+ğudnğ İ$ Uiındu,u,rz şmşpşjdnw arszuwuıum udşğndsg! Eth=g huıuau, t 9 Znwşsçşğtz şı=^ şğç Othğuwrl uzjud Uığhtwouzr aimnpndkşuz ıum! Znwz şmşpşjrz huışğuösr +ğşğndz uğetz rim şzkuğmndu, tğ iğçuhp,suz!

Eth=rz uğquüuzüşjrz nd öuwz euıuhuğışjrz auwmumuz öuzuöuz muxnwjzşğ^ nğnzj muğürz şz Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg^ Suğend Rğudndz=zşğnd hubıhuzg^ Auwuiıuzr st< RDZTİ?*r uöüuwrz wuzqzucnpnfg şd Uğju.r anüşdnğ-sbumndkuwrz cuxuzündkşuz huahuzndkşuz wuzqzu.ndsçg!

Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz suslnw çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz buı .riı .+işjud! Uz wuwızşj nğ r aşondmi ub.uğarz {rçğşd auzendğcnpumuzndkşuz nd çuösusbumndkuwzndkşuz mşeğnz´ zşğmuwuzulnd <uz=şğndz^ Uığhtwouz ux uwi+ğ usğuüğu, t rğ erğ=g% nğhti =ğriınztndkşuz cuxuzündkşuz nvzvujsuz wuxu<usuğırm! Uz giud nğ sr<uöüuwrz auzğndkrdzg uzwuhup sr<njuxndszşğ qşx= htı= t uxzt sbumndkuwrz jşpuihuzndkşuz fşğ< ıulnd şd euıuhuğışlnd ndppndkşusç!

Öndüuaşxuçuğ yn.-zu.uğuğ Uğıum Uhrınzşuz znwzhti ışiumuhr sr<njud uwi suirz öğnwj sg ndzşjud RDZTİ?*r Ül.udnğ ız+ğtzr üğuişzşumr pşmufuğrz aşı!

Suğend rğudndz=zşğnd hubıhuz Uğsuz Kuknwşuz erışl ındud nğ Othğuwrlr Ö+ğudnğ İ$ Uiındu,u,rz şmşpşjdnw udşğndsg wudşlşul uhujnwj t uwz suirz nğ Uğju.r st< auwşğnd ets ünğ,ueğndu, t jşpuwrz öındszşğnd şd jşpuihuzndkşuz =upu=umuzndkrdz! {Iumudrz huışğuösr +ğşğndz uığhtwouzjr örzndnğumuzzşğ ağuhuğumu, trz ışiuzrdk sg^ nğndz st< uznz= uzuğüuz=r nd fuzıulrösr m'şzkuğmtrz auwmumuz şmşpşjrz´^ giud Uğsuz Kuknwşuz!

AUWŞĞTZZ ND XNDİŞĞTZG% UĞJU:R

HUBI*ZUMUZ LŞÖNDZŞĞ

25 Suğıtz imişul Puğuhupr hubı+zumuz lşöndzşğg euğquz auwşğtzz nd xndişğtzg! Uwi suirz ynyn.ndkrdzzşğnd zu.uür,g Uğju.r Uöüuwrz Cnpnfr mnpst gzendzndşjud 25 Suğır lruündsuğ zriır gzkuj=rz!

*ğtz=r zu.uür,g çuösukrd c.ıumuz uğquüuzüzşğ ndzşjud^ euxzulnf luwz =zzuğmndszşğnd uxuğmuw şd zmuındşlnf {uzışpr =,zuz= nd Uğju.r auwmumuzndkşuz ihuxzujnp şğşdnwk´! ?ndtuğmndkşuz +ğg +ğrzuü,r ausuaşprzumzşğtz Sşıu=it Wumnçşuz wuwıuğuğşj nğ rz= mg ağucuğr ausuaşprzum gllult nd hrır vsuizumjr =ndtuğmndkşuz!

*ğtz=r zu.uür,g nğ auiuğumumuz sş, azvşpndkrdz iıuju, t^ ausuaşprzumzşğnd mnpst sruwz stm uzüus t nğ auzğuwrz =zzuğmndszşğnd uğcuzujud! *ğrzuür,g 27 kşğ^ 2 vtön= =ndtzşğnf gzendzndşjud!

Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 197

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

Այսօր՝ 26 Մարտին, երբ մասնաւորապէս ամերիկեան գրական շրջանակներ կը նշեն ամերիկեան թատրերգութեան հսկաներէն՝ Թեննըսի Ուիլիամզի (Tennessee Williams, Քոլըմպըս, Միսիսիփի, ԱՄՆ, 26 Մարտ 1911 – Նիւ Եորք Սիթի, «Էլիզէ» հիւանդանոց, 25 Փետրուար 1983) ծննդեան 110-ամեակը, վաղը՝ 27-ը Մարտը, բարեդէպ զուգադիպութեամբ մը, Միջազգային Թատրոնի Օր է, ամէնամեայ հանդիսաւորութեամբ նշուող:

Ամերիկեան արդի գրականութեան՝ մասնաւորապէս թատրերգութեան սեռի ամէնէն կարկառուն դէմքերէն մին՝ աւելի քան չորս տասնամեակի վրայ տարածուող, որոշապէս ամենամեծը՝ Հարաւէն եկող, որ ընտանեկան տարականոն պայմաններու մէջ հասակ առած ու այդ բոլորին իբրեւ դժբախտ հետեւանք՝ ընկերային-կենցաղային սեռային զարտուղի վայելքներու հետամուտ կեանքը Թեննըսի Ուիլիամզի, ի վերջոյ զինք նետեց ալքոհոլիզմէն արտալած մռայլ ու անկարեկիր առանձնութեան մէջ ստնգանքի, եւ տարակարծ մէկ որոշումով՝ դիմելով անձնասպանութեան, կուլ կու տայ հիւանդանոցի իր սենեակին մէջ սեղանին վրայ դիզուած-դրուած դեղահատերէն մէկը, որ փակելով խռչափողին՝ իսկոյն պատճառ կ'ըլլայ մահուան, դեռ լիութեանը մէջ իր գրական ուժերուն:

Ամերիկեան թատրերգութեան հիմնադիրին՝ Եուճին Կ. Օնէյէն (1888 - 1953) ետք մեծագոյն եւ ամենաշատ տարփողուած թատերագիրը բազմաթիւ քննադատներու վերլուծմամբ, գնահատանքի արժանացած՝ նոյնիսկ իր մասին չարախօսներէն, հարկաւ առանց ստուերելու տաղանդին շողերը Արթհըր Միլլըրին (1915- 2005)՝ իր սերնդակից միւս հսկային, քանզի Ուիլիամզ կը զատորոշուի բեմական երկխօսութիւններ ալ արարելու իր ճարտարութեամբ, քանդակներու վրայ տիպարներ ճարտարապետելու իր երկնատուր տաղանդով, տիպարներ՝ որոնք մինչեւ այսօր կը խօսեցնեն իրենց անմահութիւնը:

Խորապէս համամարդկային իր ապրումներով եւ մահէն քանի մը տարի առաջ, Թեննըսի Ուիլիամզի բարի համբաւը կ'ասպատակէ նաեւ ամբողջ Խորհրդային Միութեան տարածքը: Այսպէս, խորհրդային գրական շրջանակներ Ուիլիամզը հը համարեն «մեծագոյն թատերագիրը Անտոն Չեխովէն ետք», յատկապէս անոր «Ապակեայ Գառագեղը» (1944), «Վարդէ Կտած» (թաթթու, 1951) «Կատուն՝ Տաք Թիթեղէ Տանիքին Վրայ» (1955) եւ այլ գործերուն համար, իսկ Հայկական Սովետական Հանրագիտարանն ու Հայկական Համառօտ Հանրագիտարանը – ո՜վ զարմանք – կը տարածեն իրենց անգիտութիւնը Ուիլիամզի նման աշխարհահռչակ գրողի մը մասին:

1937-էն սկսեալ՝ Թեննըսի Ուիլիամզ գրական անունով, բուն անունով՝ Թոմաս Լէնիըր Ուիլիամզ, իր երախայրիքին համբաւը կը համտեսէ 1927-ին՝ 16-ամեայ պատանի մը դեռ, երբ «The Smart Set» հանդէսին կազմակերպած «Յօդուածագրութեան մրցանք»ին կը գրաւէ երրորդ դիրքը՝ «Լաւ Կին Մը Կրնա՞յ Լաւ Զբօսնուլ Սիրող Մ'ըլլալ» խորագրեալ իր յօդուածին համար, շահելով հինգ տոլար: Մէկ տարի ետք, «Նիթոքրիսին Վրէժխնդրութիւնը» խորագրեալ իր կարճ պատմուածքը լոյս կը տեսնէ «Ուէյրտ Թէյլզ» հանդէսին մէջ:

1929-ին ընդունուելով Միսսուրիի համալսարանը եւ ականատես ըլլալով մեծ թատերագիր Հենրիկ Իպսընի (1828-1906) «Ուրուականներ» երկին արտադրութեան՝ կ'որոշէ դառնալ թատերագիր: Յիշեալ համալսարանէն ներս երկու տարի լրագրական դասընթացքներու հետեւելէ ետք կ'ընդհատէ ուսումնառութիւնը՝ երբ հայրը, կօշիկի վաճառական մը, զինք կը ստիպէ որ աշխատի անուանի կօշիկի ընկերութեան մը մէջ, ուր երիտասարդ Թեննըսի ծանօթանալով Սթէնլի Քոուըլսքի անուն երիտասարդի մը, վերջինին կերպարը կը ճարտարապետէ իր շատ նշանաւոր «Ցանկութիւն Կոչուող Հանրակառքը» (1947) փիեսին մէջ:  Համալսարանական տարիներուն նաեւ կը մեկնարկեն իր բանաստեղծութիւններու, յօդուածներու, պատմուածքներու ե՛ւ թատերախաղերու հրատարակութիւնները, յուսալով որ ատոնք կոկիկ եկամուտ մը կ'ապահովեն իր ապրուստին համար: Այսպէս, լոյսի բարիքին եկող իր առաջին թատերախաղը կ'ըլլայ «Գեղեցկութիւնը Խօսք Է»ն (1930), որուն կը յաջորդէ «Տաք Կաթ՝ Առաւօտուն»ը (1932):

Քոռնելիըս եւ Էտուինա Ուիլիամզ ամոլին երկրորդ զաւակը (առաջինը՝ քոյրն է, Ռոզ անունով՝ 1909-1996, երրորդը՝ Տէքին եղբայրն է, 1919-2008)՝ ապագայ գրող Թեննըսի Ուիլիամզ, որուն մօրենական գծով մեծ հայրը քահանայ մըն էր եւ մեծ մայրը (Ռոզ Տէքին) երաժշտութեան ուսուցչուհի մը, մանկութեան տարիները կ'անցընէ հոգածութեան ներքեւ մեծ հօր, միշտ հեռու հօրմէն ու մօրմէն: Առաջինը՝ գինեմոլ, խման մը, միշտ ճամբորդութիւններու ձեռնարկող վաճառական մը. երկրորդը՝ Էտուինան, այսպէս կոչուած՝ «Հարաւի գեղուհի»ի տիպար մը, որուն չտեսի նկարագիրը հակուած էր դէպի գռեհկութիւն եւ մարդոց հետ վարմունքն ալ կը մատնէր ջլախտագին առկայութիւն մ'անոր մէջ:

Այս բոլորով հանդերձ սակայն Թեննըսի սերտօրէն կապուած էր քրոջ՝ Ռոզին, այնքա՛ն աչքառու կերպով, որ շատեր զանոնք կը համարէին «անանջատելի զոյգ», կոչելով՝ «Զոյգը»: Աւելի՛ն, իգական սեռը տիրապետած ըլլալով Թեննըսիի ապրած մթնոլորտին ու շրջապատին վրայ, ապագայ թատերագիրին մէջ արմատացուցած էր յուզախտի զգայնութիւն կանանց նկատմամբ, ինչ որ յետագային այս երեւոյթը յստակօրէն պիտի արտացոլար անոր թատերական գրեթէ բոլոր գործերուն մէջ: Ամփոփ՝ Ռոզին նկարագիրն ու կերպարը Թեննըսիի շարք մը երկերու կերպարներուն համար ծառայած են իբրեւ ներշնչումի աղբիւր, այդ կերպարներո՛ւն իսկ մէջ լիցքաւորելով իրապաշտական ոյժ, երկերուն նիւթը դարձնելով այժմէական ու հրատապ բոլոր ժամանակներուն մէջ, ընկալելի՛, դասե՛ր տուող եւ մնայուն արժէք՝ ընկերային կեանքի եւ ժողովուրդներու լայն խաւերուն մէջ:                       

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիւով)