ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի ԱՐԽԻՒ - 17 ՄԱՐՏ 2021 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

ԳԻՐՔ

(ĞUZİUJR 158 ?UPU?UÜTIZŞĞ ŞD SIUDNĞUMUZZŞĞ

MNV NDPPŞJRZ AUW XUÖSUÜŞĞRZŞĞG UĞQUMŞLND SUİRZ


(ğuziujr wuwızr =upu=umuz ünğ,rvzşğ^ sbumnwkr nd ürındkşuz nlnğır aşprzumudnğ uzqşğ^ auiuğumumuz muösumşğhndkrdzzşğnd zşğmuwujndjrvzşğ wuındm mnv sg huığuiışlnf şd iınğuüğşlnf^ huauz<şjrz nğ Uığhtwouz uzwuhup uöuı uğqumt auw xuösuüşğrzşğz nd =upu=ujrumuz uzqşğg^ nğnz= Uığhtwouzr st< mg huandrz^ aumuxum nğ sr<uöüuwrz rğudndz=zşğg vşz uğı+zşğ uwehrir =uwl sg! Mnvr ıum iınğuüğu, şz s+ıudnğuhti 158 ünğ,rvzşğ!

Uwi mnvg ağuhuğumndşjud {Lt Ynrzk´ buçukukşğkrz st<! Mnvr aşprzumzşğnd ausuquwz^ 9 Znwşsçşğr örzuendlr wuwıuğuğndkrdzg rğ usçnp<ndkşuz st< vr mğzuğ mşuz=r mnvndrl^ şkt xuösuüşğrzşğg uöuı vuğqumndrz!

{Huışğuösr +ğşğndz Uığhtwouzr mnpst rğumuzuju, şz xuösumuz wuzjuünğ,ndkrdzzşğ! Wuımuhti öuzündu,uwrz ihuzndkrdzzşğnd suirz ışiuzrdkşğnd iyxndsg^ auw örzndnğzşğnd nd .upup çzumrvzşğnd ets uzauduıulr mııuz=zşğg^ sşxşulzşğnd zmuısusç uzwuğüulrğ fşğuçşğndsg sşör mg wndbşz nğ buı ,uzğ mujndkşuz st< şz uwz suğermg^ nğnz= üşğşfuğndu, mg szuz Uığhtwouztz zşği! Giı {Sr<uöüuwrz zşğnds´ muösumşğhndkşuz fşğ<rz ışpşmuüğrz^ Uığhtwouzr st< =upu=umuz ausumuğüg uöuındkşuz nd cnpnfğeufuğndkşuz ışiuzmrdztz fşğ<rz ışpr fğuw t´^ m'gindr wuwıuğuğndkşuz st<!

R fşğ<nw )ğuziujr sıudnğumuzzşğz nd =upu=umuz ünğ,rvzşğg ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr ausuzu.uüuazşğndz^ rğşzj şğmrğzşğnd pşmufuğzşğndz mnv ndppu, şz nğhtiör bndıuynwk =uwlşğnf lnd,ndr auw xuösuüşğrzşğnd auğjg!

Rzvhti şğtm ul üğu, trz=^ Uığhtwouz mg wuwıuğuğt nğ xuösuüşğrzşğ vmuz^ uwz uzqşğg^ nğnz= arsu qşğçumulndu, mg szuz^ uauçşmrvzşğ şz şd mg sşpueğndrz uwe wuzjuz=nf!


SŞPUEĞUZ?% SRLUZNWR ST> YUBRZŞUZR FĞUW

WUĞQUMU; UIĞHTWOUZJRR ETS


Sşğ gzkşğjnpzşğg mg wrbşz nğ s+ıudnğuhti stmndmti ıuğr uxu< Znwşsçşğ 2019 kndumuzrz Srluznwr auwmumuz şmşpşjdnw st<^ uwz huandz şğç Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuz auzerhnds sg m'ndzşzuğ ışpdnwz auw ausuwz=r zşğmuwujndjrvzşğndz aşı^ uığhtwouzjr muw=uürğ sg &hlnmgğ/ sıu, tğ şmşpşjr nd Yubrzşuzr şğşirz hnxulnf^ mnv ndppu, tğ nğhtiör {auwmumuz mnpsg fşğ< ıuğ çxzuüğudndsrz nd fşğueuğqztğ uığhtwouzumuz anpşğg´!

Uwe uzqg mg mnvndtğ Uku Uhındlluwşd şd uznğ ets udşlr fşğ< euıumuz aşıuhzends imiu, tğ!

{İyndkzr= Uığhtwouz´ lğuınd muw=t<r ausuquwz^ Uku Uhındlluwşd mğzuw euıuhuğındrl şğmuğucusmtı çuzıuğmndkşuz! Uznğ ets zşğmuwujndu, sşpueğuz=zşğg çudumuz ,uzğ şz nd mg .+indr 10-15 ıuğr cusmtınf huırcr suirz!


ŞUAM-R ZU:UÜUAR AUWUİIUZ UWJŞLNDKRDZG WUIMUZBNDŞJUD ÜŞĞRZŞĞND FŞĞUEUĞQR HUAUZ>NF


ŞUAMr Zu.uüua^ Bndtır Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Uzz Lrzıtr ül.udnğu, huındrğumndkrdzg 16 Suğırz üzuj Auwuiıuz^ ndğ auzerhndszşğ ndzşjud Auwuiıuzr Zu.uüuarz^ Fuğvuhşırz^ Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğrz^ rzvhti zuşd Uğju.r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğrz aşı!

Çnlnğ auzerhndszşğnd gzkuj=rz +ğumuğür ül.udnğ auğjg üşğrzşğnd .zerğz tğ şd auwmumuz mnpsg gzeü,şj nğ Uığhtwouz mg buğndzumt .u.ışl sr<uöüuwrz suğeuirğumuz rğudndz=zşğg^ çuzıuğmndu, huaşlnf auw xuösuüşğrzşğz nd =upu=ujrumuz uzqşğg! Auwuiıuz uwi auğjnf m'umzmult sr<uöüuwrz ünğ,gzmşğzşğnd u<umjndkrdzg!

Auwuiıuzr Fuğvuhşır aşı auzerhsuz gzkuj=rz =zzuğmndşjuz huışğuösg^ uznğ aşışduz=zşğg^ iışp,ndu, rğufroumz nd suğıuağudtğzşğg! Yubrzşuz gzeü,şj nğ Puğuhupr ıuüzuhr lnd,ndsg muğşlr t sruwz ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr ausuzu.uüuandkşuz bğ<uzumrz st< nd uwe huğndzumtz zşği muğşdnğ t nğ Srzi=şuz :sçumg ub.ndcujzt rğ ünğ,ndztndkrdzg^ .upup ünğ,gzkujrz fşğimişlnd ışiumtıt! Uwi uxndsnf^ Yubrzşuz bşbışj Puğuhupr muğüufroumg wiıumujzşlnd nd uğju.uauwndkşuz rz=znğnbsuz rğudndz=r uzağucşbındkrdzg! 9 Znwşsçşğr wuwıuğuğndkşuz 8ğe mtıg htı= t muıuğndr {uxuzj zu.uhuwsuzzşğnd^ srzveşx Uığhtwouz mg buğndzumt üşğndkşuz st< huaşl auw xuösuüşğrzşğg şd huauzer muğüufroumr st< wuwızndu, =upu=ujrumuz uzqşğg´!

Rçğşd ŞUAMr Zu.uüua Uzz Lrzıt Puğuhupr auğjr lnd,suz st< muğşdnğ zmuışj Srzi=şuz :ndsçr ub.uıuz=g nd rğ uzqzumuz zşğmuwujndjvr <uz=şğg^ nğnz= mg srırz şğmuğucusmtı muwndz lnd,suz nd .upupndkşuz auiıuısuz! Giı rğşz^ ŞUAm nd sr<uöüuwrz auzğndkrdzg% rçğşd usçnp<ndkrdz^ muğşdnğ eşğ ndzrz iışp,ndu, rğufroumrz uzeğueuxzulnd ışiumtıt!

Uğju.r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Eudrk Çuçuwşuz nğ Auwuiıuz mg üızndtğ^ uz<uı auzerhnds sg ndzşjud Uzz Lrzıtr aşı! Giı auwmumuz upçrdğzşğndz^ {uz zşğmuwujndj sr<uöüuwrz uauçşmrvzşğnd u<umjndkşusç Uığhtwouzr mnpst Uğju.r ets iuzquöşğ,ndu, 44+ğşuw huışğuösr aşışduz=nf iışp,ndu, suğeuirğumuz rğufroumg´!

Çuçuwşuz arszumuz nd uzwşıuqüşlr zmuışj xuösuüşırzşğnd nd =upu=ujrzşğnd uzwuhup fşğueuğqg! Uğju.jr ünğ,rvg uzgzendzşlr zmuışj =upu=umuz uxşdındğr ,rğtz zşği üşğr rzmu, uzqşğndz nd uznzj auğuöuızşğndz ıuxuhuz=r +üıuünğ,ndsg! ŞUAMr Zu.uüuarz mnv ndppşj nğhtiör uzağucşbı çnlnğ <uz=şğg ünğ,ueğndrz nd Uığhtwouz uxuzj bşpşlnd rğumuzujzt iıuzqzu, huğıudnğndkrdzzşğg!


KNDĞ?RU EUIUHUĞINDŞJUD

 ŞDĞN:NĞAĞEUĞUZR MNPST


Uğstzyğti lğuınd muw=t<g mg üğt nğ Şdğn.nğağeuğuzg 11 Suğırz gzendzşj çuzuqşd sg indğrumuz aumusuğındkşuz suirz nd euıuhuğışj Kndğ=ruz^ auiıuışlnf nğ Kndğ=rnw mnpst indğrujr fuğqmuz örzndnğzşğ zşğüğudndu, trz Uğju.şuz 44+ğşuw huışğuösr st<! Çuzuqşdrz st< uwe suirz mg bşbındr şğmnd mtınf!

Uxu<rz mtır st< m'gindr$ {Giı ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr ausuzu.uüuanp şğmrğzşğndz^ Kndğ=ru indğrujr fuğqmuzzşğ ışpuyn.u, t Lşxzuwrz Puğuhup´!

Şğmğnğe mtır st< m'gze,ndr$ {Şdğn.nğağeuğuzg mg euıuhuğıt Kndğ=rnw ünğ,npndkrdzzşğg! :iı+ğtz mg euıuhuğıt Kndğ=rnw mnpst indğrujr fuğqmuzzşğnd ünğ,u,ndsg% Lrhrnw nd Puğuhupr aumusuğındkrdzzşğnd gzkuj=rz! Uırmu sr<uöüuwrz rğudndz=r .u.ınds t´!


EUBZUMJNDKRDZG

;UPMŞHİUM ÖŞIŞPŞJ

KTALRĞŞUZR UĞQUZRZ UX>ŞD


Auwmumuz upçrdğzşğ^ rzvhti üğu, tr= şğtm^ uzeğueuğquz nğ orbe auğrdğ ıuğr uxu< İnpnsnz Ktalrğşuz Hşğlrzr st< ihuzzu, tğ 1915r jşpuihuzndkşuz ül.udnğ muösumşğhrvzşğtz Kuluk Yubuz! Ktalrğşuz rğ ,znpzşğg mnğizjndju, tğ 1915-rz! Eubzumjndkrdzg uznğ huğıumuzndkrdz wuzqzşj Kuluk Yubuz ihuzzşlnd nd auwşğnd fğtcg lnd,şlnd ndppndkşusç!

Ktalrğşuz Hşğlrzr st< aşıuhzeşj Kuluk Yubuz nd öuwz ihuzzşj! Qşğçumulndşjud nd euıuğuz auzndşjud! Şğmuğ euıufuğndkşuz gzkuj=rz Ktalrğşuz rz=örz= hubıhuzşj ausğşlnf çnlnğ uwz ıuxuhuz=zşğg nğnzj şzkuğmndşjuz auwşğg^ zuşd rğ gzıuzr=g! Üşğsuz euıuğuzg gzendzşj Ktalrğşuzr rz=zuhubıhuzndkrdzg nd uzhuğı uğqumşj öuwz!

Uwi+ğ auw susndlg mg aupnğet kt uwi fğrcuxndkşuz auğrdğusşumr uxrknf Eubzumjndkrdzg Şğşduzr st< İnpnsnz Ktalrğşuzr uğquzrz ux<şd ,upmşhium öşışpşj! Eubzumjndkşuz Üşğuünwz Suğszr uzeus Uğitz Ausçuğqndsşuz wuwızşj nğ Kulukr ihuzndkrdzg uğeuğ huırc sgz tğ nğ ığndşjud auw cnpnfndğer şzkuğmndu, ıuxuhuz=zşğndz nd ihuzezşğndz yn.uğtz!


UWİ*Ğ SUBULŞUZ HUIĞRUĞ? İĞÇUÖUZRZ

;ZZEŞUZ IUĞŞEUĞQZ T

Rzvhti m'uzeğueuxzuw Kndğ=rnw Auwnj Huığruğ=uğuzr suslnw işpuzg^ uwi+ğ ,zzeşuz ıuğşeuğqz t Usşz$ I$ İuaum Subulşuz Huığruğ= İğçuöuzrz!

I$ İuaum İğçuöuz Auwğg^ uduöuzr uzndznf Buauz^ ,zu, t 17 Suğı 1962rz Rikuzhndlr st< nd Huığruğ=uğuzr st< anüşdnğ ,uxuwndkşuz imiu, t 1983rz! Öuzuöuz auzüğnduzzşğt fşğ< 11 Eşmışsçşğ 2019rz gzığndşjud Hnlinw Huığruğ=!

Çu.ıg uwzhti ndöşj iumuwz nğ Subulşuz Huığruğ= İğçuöuzg Hnlinw Huığruğ=umuz Uknxr fğuw huğıumuzndkrdz iıuzqzt buı ecnduğrz nd uzçu.ı bğ<uzr sg st<! Uknxg ktşd srbı ndzşju, t rğ ecnduğndkrdzzşğg nd zu.nğenp Huığruğ=zşğndz çnlnğz ul uhğu, şz rğşzj bğ<uzzşğndz wuındm ecnduğndkrdzzşğ^ çuwj uzfuğuz mğzuz= gişl nğ İuaum İğçuöuz zşğmuwri mg ersuüğudt ustztz ,uzğ nd uz+ğrzum ecnduğndkrdzzşğg^ suizudnğuçuğ ?nğnzu ausuouğumr mnpst sşğ şmşpşjumuz mşuz=tz zşği iışp,ndu, öğmuz=zşğnd nd uzinfnğ sr<njuxndszşğnd aşışduz=nf!

Sşğ şmşpşjrz lrzşlndkşuz lndğ< ıuüzuh m'uhğr nd ecnduğ vt şzkueğşl nğ Subulşuz Huığruğ= İğçuöuzz ul .nğuhti mg ıuxuhr Uknxrz nd sşğ şmşpşjrzşğndz huğıueğndu, öğmuz=zşğnd nd ausuouğumrz iışp,u, fıuzüudnğ huwsuzzşğnd st< hubı+zufuğşlnd iırhnpndkşztz!

Iu_w Uiındu, nğ uwi ecnduğndkrdzzşğg bndınf yuğuırz nd Subulşuz Usşzuhuırd Huığruğ= Auwğz ul fşğuüızt şmşpşjuitğ sşğ irğşlr cnpnfndğerz aşı çuczndu, usşz+ğşuw sruizndkrdzz nd şğ<uzmndkrdzg!

Uwi umzmulndkrdzzşğnf mg bznğaudnğşz= Huığruğ= İğçuöuzrz ,zzeşuz ıuğşeuğqg nd mg supkşz= uğşdbuındkrdz nd uxnp<ndkrdz!

SUĞSUĞU


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 189

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


Փորձագէտներէն շատերը համոզուած են, որ Եղիշէ Չարենցին դէմ ծաւալած պայքարի գլխաւոր դերակատարը եղած է բանաստեղծ Գէորգ Աբովը (1897-1965), որ Չարենցին մասին յաճախ կ'ըսէր. «Ընկերներ, մեզ բոլորիս համար պարզ է, որ Չարենցն ունեցել է նացիոնալիստական ռէակցիոն  տրամադրութիւն, դա դաշնակցական կոնցեպցիա  է»:

Մնացածը յստակ է: Չարենց պիտի դատապարտուէր կալանքի ու մահուան: Այս ծանր ժամանակաշրջանին, Աւետիք Իսահակեան կ'այցելէ Չարենցին եւ վերջինին տան մէջ ականատես կ'ըլլայ շատ տխուր տեսարանի մը: Անոր ընտանիքին անդամները ծանր վիճակի մէջ էին: Չարենց զրկուած էր նիւթական յատկացումներէ, որոնց հետեւանքով իր կինն ու երեխաները խիստ կարիքի մէջ էին: Նման պայմաններու մէջ Չարենց ստիպուած էր վաճառելու իր գրասեղանը, գիրքերը եւ շարք մը իրեր: Չարենց կ'արտասուէր...

Անտանելի ցաւերու պատճառով ան ստիպուած էր ամէն օր դեղեր առնել, իսկ դեղերը վերջացած էին. այս պատճառով ան կը գալարուէր ցաւերէ: Կինը՝ Իզապելլա Չարենցը, Աւետիք Իսահակեանէն կը խնդրէ որ այդ դեղերէն հայթայթէ: Իսահակեան խօսք կու տայ եւ կը կատարէ իր խոստումը: Որքա՛ն ալ շատերուն զարմանալի թուի, ըստ որոշ վկայութիւններու, այդ դեղ կոչուածը մորֆին  էր:

Պոէտին սմենամեծ ցաւը այդ նո՛յն գրասեղանին վաճառքն էր, որուն վրայ Չարենց ամէն օր կը գրէր իր այն գործերը, որոնք պիտի դառնային հայ գրականութեան նշանաւոր էջերը: Իր գործերուն մէջ ան իր հոգի՛ն էր դրած. ատո՛ր համար ան լացաւ, երբ ստիպուեցաւ վաճառել այդ հասարակ, բայց եւ ա՛յնքան թանկագին ու հարազատ իրը:

26 Յուլիս 1937-ին, Չարենցը կը հանեն տնային կալանքէ ու կը տանին բանտ: Բանաստեղծը կը մեղադրուէր խորհրդային իշխանութեան դէմ պայքար մղելու յանցանքով:

Բանտին մէջ ալ ան կը շարունակէր ստեղծագործել: Հոկտեմբերի 6-ին, ան կը գրէ իր կնոջ. «Ամո՛ւր եղիր, հարազատս, նոյնիսկ եթէ փողոց գցեն: Չէ՞ որ միայն մենք չենք տառապում, այլ՝ շատ շատերը»:

Իզապելլա Չարենց նամակ կը գրէ ԽՍՀՄ ժողկոմխորհուրդի նախագահի տեղակալ Անաստաս Միկոյեանին եւ կը խնդրէ որ ազատ արձակեն Չարենցը՝ հաշուի առնելով վերջինին անմեղութիւնն ու առողջական վիճակը: Ըստ որոշ տուեալներու, Բերիայի վարձկան լրտեսներուն «թեթեւ ձեռքով» այդ նամա՛կն անգամ չէ հասած հասցէատիրոջ:

Չարենցի օգտին գրուած բոլոր նամակները յետագային կը գտնուին Բերիայի գրասեղանի գզրոցին մէջ:

Նոյն տարուան 27 Նոյեմբերին կը հաղորդուի որ Չարենց մահացած է բանտին մէջ, ուր նաեւ զայն դիահերձած են: Մահէն ամիս մը առաջ ան Իսահակեանին գրած էր, թէ հոգիով պայծառ է եւ առոյգ: Եթէ պոէտը մահացած է նման հանգամանքներու մէջ, ապա ինչո՞ւ անոր մարմինը օրինաւոր կերպով չյուղարկաւորուեցաւ, որեւէ որոշ վայրի մը մէջ չյանձնուեցաւ հողին: Ասիկա շատերուն համար հիմք կը հանդիսանայ համոզուելու, որ Չարենց չէ մահացած նման հանգամանքներու մէջ:

Մեծ բանաստեղծին ծննդեան 100-ամեակին առիթով՝ 1997-ին, «Մոլորակ» հանդէսին մէջ լոյս կը տեսնէ յօդուած մը՝ «Ո՞վ Սպաննեց Եղիշէ Չարենցին» վերնագիրով: Յօդուածին մէջ կը նկարագրուի, որ Սամսոն Ստեփանեան անունով մարդ մը՝ որ գնդապետ էր եւ արժանացած Լենինի շքանշանի, եղած է Չարենցի դահիճներէն մէկը: 27 Նոյեմբեր 1937-ի առաւօտ կանուխ, գլխաւորութեամբ կոմիսար Մուղտուսի,- որ նաեւ կազմակերպած էր Վահան Թոթովենցի սպանութիւնը,- Չարենց կը հանուի Երեւանի իր բանտախուցէն ու կը տեղաւորուի մեքենայի մը մէջ: Մահմէթ անունով վարորդը կը վարէ մեքենան, որուն մէջ էին Մուղտուսին, Չարենցը, Սամսոն Ստեփանեանը եւ բժիշկ մը: Կ'երթան դէպի Ֆանթան գիւղը: Եղանակը ցուրտ էր եւ Չարենց կը մսէր: Կը զգար թէ կը տանին զինք սպաննելու: Կը մերժէ իրեն առաջարկուած վերարկուն: Կը կանգնին Ֆանթանի կամուրջին մօտ: Ձորի եզրին, գիւղացիները արդէն փոս էին փորած՝ իբրեւ թէ սիւն տեղադրելու նպատակով: Փոսին մօտ Մուղտուսին կ'արձակէ հրամանը. «Սամսո՛ն, վերջացրո՛ւ սրան»: Կը կրակեն Չարենցի ծոծրակին եւ զայն կը նետեն փոսին մէջ: Բժիշկը կը վկայէ, թէ Չարենցի մարմինը թէեւ տաք էր, սակայն ան դադրած էր շնչելէ: Հողով կը ծածկեն փոսը եւ կը հարթեցնեն տեղը:

Այս իրողութիւնը, յետագային՝ 1970-ի Սեպտեմբերի 3-ին, Սամսոն Ստեփանեան կոչուող դահիճը կը պատմէ իր եղբօր դուստրին եւ վերջինի ամուսնոյն՝ Մայիս Հայրապետեանին: Հայրապետեանն ալ իր սոյն վկայութիւնը կը հրապարակէ «Մոլորակ» հանդէսի 18 Մարտ 1997-ի թիւին մէջ:

Հանճարեղ պոէտը, մահէն ամիսներ առաջ, վեց տողնոց քերթուածի մը մէջ՝ «Հոգին Չի Մեռնում» խորագրեալ, իր ողջ գիտակցութեամբ եւ կարծես գուշակելով իր ֆիզիքական մահը՝ գրած էր.-

Հոգին չի մեռնում: Մարմինը թողած երկրային փոսում –

Թափառում է նա տիեզերական Լաբիրինթոսում:

Անցնում է բոլոր ճամբաները սուտ ու անբեր երկրի,-

Որ պայծառ, մաքուր, դարձերից յետոյ,- Քո գրկում բերկրի:

Բայց ե՞րբ կը հասնի հոգիս, որպէս սէգ, սրբացած մի զոհ,-

Մայրամուտային Եզերքը Կապոյտ,- լոյս եզերքը Քո...


Բայց Չարենց նշուած հրաշալի երկերէն բացի ստեղծագործեց «Տեսիլաժամեր», «Հրոյ Երկիր», «Կապուտչեայ Հայրենիք», «Ողջակիզուող Կրակ», «Չարենց-Նամէ», «Տաղարան», որուն շարքի բանաստեղծութիւններէն «Ես Իմ Անոյշ Հայաստանի»ն (1920-1921) կը մնայ մեր գրականութեան մէջ առանձին բարձրագագաթ մը՝ իբրեւ ասք, հայ ժողովուրդի Սրբութիւն անձեռնունելի, անկրկնելի Սիրոյ Երգ Հայրենիքի, անկապտելի Հող-Հայրենի:

Քանքարավառ բանաստեղծին տարեդարձին նուիրուած սոյն յօդուածաշարքը կ'աւարտենք հազարամեակներու անմար ղօղանջը եղող յիշեալ բանաստեղծութեամբ.-

Ես իմ անոյշ Հայաստանի արեւահամ բառն եմ սիրում,

Մեր հին սազի ողբանուագ լացակումած լարն եմ սիրում,

Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բո՛յրը վառման,

Ու նայիրեան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում:


Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսէ,

Արեւն ամրան ու ձմեռուայ վիշապաձայն բուքը վսեմ,

Մթում կորած խրճիթների անհիւրընկալ պատերը սեւ

Ու հնամեայ քաղաքների հազարամեայ քա՛րն եմ սիրում:


Ո՛ւր էլ լինեմ՝ չե՛մ մոռնայ ես ողբաձայն երգերը մեր,

Չե՜մ մոռանայ աղօթք դարձած երկաթագիր գրքերը մեր,

Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արիւնաքամ վէրքերը մեր,

Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան-եա՛րն եմ սիրում:


Իմ կարօտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկայ.

Նարեկացու, Քուչակի պէս լուսապսակ ճակատ չկայ.

Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկայ,

Ինչպէս անհաս փառքի ճամբայ՝ ես իմ Մասիս սա՛րն ե սիրում:     

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 4 եւ ՎԵՐՋ)