ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի ԱՐԽԻՒ - 16 ՄԱՐՏ 2021 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

O* HUWIGZ IUMUDRZ VT :*İU; TĞINPUZR AŞI

Rhğuars Üulgz$- {Huwıgz kşğuğct=ndkşuz çuğenwkt mg ıuxuhr´


Usşğrmuwr znğgzırğ Zu.uüua O+ Huwıgz^ nğ 20 Wndznduğrz iıuzqzu, tğ ub.uğar aö+ğuünwz hşındkşuz pşmufuğndkrdzg^ şğş= usrit r fşğ hubı+zr ülnd. t^ çuwj srzvşd uwi+ğ ıumudrz n_v uzqusç aşxuquwznf .+iu, t Kndğ=rnw Zu.uüua Tğınpuzr aşı^ n_v ul uxrk iışp,u, t uwehrir öğnwjr ausuğ!

Uwi rğufroumg =zzuğmndszşğnd ktsu euğqu, t öuzuöuz auğkumzşğt zşği^ çuwj rb.uzndkrdzzşğg nğşdt uzauzüiındkrdz vndzrz!

Şğtm^ Zu.uüuar çuzçşğ Rhğuars Üulgz^ uzeğueuxzulnf uwi auğjrz^ wuwıuğuğşj nğ Kndğ=ru uzauzüriı vt! {Kndğ=ru uwzhrir froumr sg st< vt^ nğ sıuanündkrdz mus uzauzüiındkrdz wuwızşz= kt rzvn#d Huwıgz srzvşd uwi+ğ vt aşxuquwzu, sşğ Zu.uüuarz! Şkt =rv sg udşlr .riı gllus^ hrır gişs nğ uwi rğufroumg rz,r mg wrbşjzt kşğuğct=ndkşuz çuğenwkr suirz^ nğ zu.uhti ul muğ´^ erışl ındud Üulgz!

Giı çuzçşğrz^ kndğ=-usşğrmşuz wuğuçşğndkrdzzşğg srbı ul ndzşju, şz fşğrfuwğndszşğ şd arsu ul znwz mujndkrdzg muw! Üulgz zuşd wrbşjndj nğ Kndğ=ru vr huığuiındrğ ağucuğşlnd Ti-400 xndiumuz ausumuğüşğtz^ nğnzj huıouxnf lndğ< oüzucus iışp,ndu, tğ kndğ=-usşğrmşuz wuğuçşğndkrdzzşğnd st<!


Giı gzmşğuçuzumuz auğjndszşğnd

SRUWZ U-ÜT-YT ND OT-AT-YT MĞZUZ WUPKUAUĞŞL

 GZIĞNDKRDZZŞĞND BŞSG


Xuösufuğumuz nd gzmşğuçuzumuz aşıuö+ındkrdzzşğnd mşeğnzr mnpst rğumuzuju, t znğ auğju.nwö sg^ zhuıum ndzşzulnf obeşl kt auiuğumndkrdzg r#zv ığusueğndkrdz ndzr auduzumuz gzığndkrdzzşğnd suirz! Uwihti^ şkt uwi usri gzığndkrdzzşğ muwuzuwrz şğmğr st<^ cnpnfndğer 31 ınmnig huığuiı t =ndtuğmşlnd U-Üt-Yt mndiumjndkşuz r zhuiı! 17$4 ınmnir zu.uhuındndkrdzg m'şğkuw Ot-At-Yt mndiumjndkşuz! Uzjndsuwrz 10 ınmnir bşsg mğzuz wupkuauğşl sruwz uwi şğmnd mndiumjndkrdzzşğg^ szujşul mndiumjndkrdzzşğnd ausuğ uhuüuz uznğnb mg kndr^ şkt uznz= eubrz= sg vmuösşz fşğnwrbşul şğmnd=rz aşı! Rwr^ At-It-Yt^ St-At-Yt^ It-Fu mndiumjndkrdzzşğndz r zhuiı huığuiı şz =ndtuğmşl ausuhuıui.uzuçuğ 9$5^ 8$9^ 7$2 şd 1$5 ınmninf!

Üulnf uwl auğju.nwör sg^ nğ mg fşğuçşğr şğmğr +ğumuğüuwrz .zerğzşğndz^ uwiışp suizumrjzşğnd ausuğ ustztz muğşdnğ .zerğg ızışiumuz auğjşğz şz^ şğmğnğe muğür fğuw t ?nğnzuwr ausuouğumg^ rim şğğnğez t% ünğ,uöğmndkşuz .zerğg!

R st< uwlnj uwi znwz auğju.nwör gzkuj=rz suğenj auğjndju, şz kt At-IT-Yt ht#ı= t yumndr kt nv! Auğju.nwör suizumrjzşğnd 59 ınmnig mnpszumrj t uwe nwcr yumsuz^ 26$6 ınmnig ets mndüuw!


UIĞHTWOUZ RĞ ÖTZ?ŞĞND

SŞ; SUİG ÜZU; T RİĞUWTLTZ


İkn=anlsr :upupndkşuz aşıuö+ındkrdzzşğnd arszuğmr mnpst şğtm ağuhuğumndşjud ışpşmuürğ sg^ nğst wuwızr mg euxzuw nğ Uığhtwouz 2016-2020 kndumuzzşğndz rğ ötz=-örzuskşğ=r 69 ux auğrdğg üzu, t Riğuwtltz! Znwz cusuzumubğ<uzrz^ Auwuiıuz ötz=-örzuskşğ=r 94 ınmnig üzu, t Xndiuiıuztz!

2016-2020 kndumuzzşğndz Kndğ=ru 59 ınmninf humişjndju, t uğıuiuasuztz ihuxuörzndkrdz üzşlnd ıuğnpndkrdzg! Işpşmuüğr ausuquwz^ şğmrğg^ yn.uzum ötz= üzşlnd^ zrdkumuz sr<njzşğg mg zşğezt ışpumuz uğıueğndkşuz nlnğırz st<!


MUĞ* YUWLUZ$-

{RZVN#D HTKNZ MG KUYT? AUWŞĞND NİMNĞZŞĞND

ND SBUMNDKUWRZ UĞCT?ZŞĞND FĞUW´


Rzvhti üğu, trz=^ Uzüuğuwr Ndlndi bğ<uzrz st< eğusuıuz sg znğ suizubtz=r brzndkşuz ağuhuğumr fğuw^ suğend nimnğzşğ wuwızuçşğndu, trz arsşğnd st<! Giı uzbuğc mulndu,zşğnd fuğvndkşuz uğ.rdzşğndz^ uwe fuwğr st< zu.uhti şpu, t auwmumuz nd muknlrm üşğşösuzuındz sg! Hubı+zumuz ındşulzşğnf^ n_v sruwz üşğşösuzuındz^ uwl zuşd şmşpşjr nd çupzr= ul muğ uwe fuwğrz st<!

At-It-Ytjr auw şğşiyn.uz Muğ+ Yuwluz^ şğtm uwi auğjr suirz .+işjud :nğağeuğuzrz st< nd üğudnğ auğjuürğ sg zşğmuwujndj Bğ<umuw sr<ufuwğr nd =upu=ubrzndkşuz zu.uğuğ Sndğuı Ündğndsrz! Yuwluz huauz<şj nğ Zu.uğuğg huğöuçuzt kt rzvn#d vt eueğu, htknzuhuındsr ub.uıuz=g! Muğ+ Yuwluz aşışdşul auğjndszşğg ndppşj Zu.uğuğ Ündğndsrz$

- Rzvn#d vr eueğrğ brzndkrdzg^ önğ Kndğ=rnw çzumuğuzubrzndkşuz fuğvndkrdzg &K*?R/ m'rğumuzujzt auwmumuz üşğşösuzuıuz anpuıuğu,=rz fğuw!

- Mg zmuıt#= nğ K*?r m'nvzvujzt Uzüuğuwr sbumndkuwrz uğct=zşğz nd =upu=uwrz wrbnpndkrdzg!

- Rzvn#d htknz mg kuyt= Uzuınlndr auwşğnd nimnğzşğnd nd sbumndkuwrz uğct=zşğndf fğuw!

Wrbşjzşz= nğ Ouğıuğuhşızşğnd huluıg znwzhti mnv ndppu, tğ nğhtiör huıui.uzuındzşğ mşjztrz brzndkşuz ub.uıuz=g! Wuwızuçşğndu, nimnğzşğg ynğqu=zzndkşuz zhuıumnf wuzqzndu, trz Uzuınlndr =upu=umğkndkrdzzşğnd kuzüuğuzr ub.uıumrjzşğndz!


ORBE AUĞRDĞ IUĞR UXU> HŞĞLRZR ST>

İNPNSNZ KTALRĞŞUZ İHUZZU; TĞ KULUK YUBUZ


Auwnj huısndkşuz ül.udnğ t<şğtz stmz t uwi! Orbe auğrdğ ıuğr uxu<^ 15 Suğı 1921rz^ İnpnsnz Ktalrğşuz Hşğlrzr ynpnjzşğtz stmndz st< ihuzzu, tğ 1915 kndumuzr auwnj jşpuihuzndkşuz ül.udnğ muösumşğhrv Kuluk Yubuz! Uwi mşğhnf uz rğumuzujndju, tğ kndğ=şğt fğtc lnd,şlnd ausuğ Eubzumjndkşuz mnpst muösumşğhndu, nd {Ztstiri´^ mnvndu, ünğ,npndkrdzg!

Ztstiri fğtc mg zbuzumt! Uwi ,ğuüğnf Eubzumjndkrdzg hubı+z wuzqzu, tğ Ktalrğşuzrz nğhtiör ihuzzt Kuluk Yubuz! Ktalrğşuz rğumuzujndj uwe ihuzeg^ qşğçumulndşjud nd Hşğlrzr st< euıuğuzr sg mnpst euındşjud! Rzvhti uwcs mg aupnğet Tğstzr Auhtğ muw=t<g^ auw anüşdnğumuz sg çuzırz st< uwjşlşj Ktalrğşuzrz şd giud$ {?şö m'+ğazşs nğnfaşışd uwe ağtbg ihuzzşjrğ nd çnlnğri fğtcg lnd,şjrğ´!

İnpnsnz Ktalrğşuz^ nğ rğ ,znpzşğg mnğizjndju, tğ 1915r ihuzezşğnd gzkuj=rz^ euıuğuzr st< rz=örz=g hubıhuzşj huısşlnf çnlnğ uwz fuwğuündkrdzzşğg nğnz= uwe bğ<uzrz ünğ,ndşjuz auwşğnd ets! Zbuzudnğ t uwz rzv nğ Ktalrğşuz giud euıufuğndkşuz gzkuj=rz! Uz giud$ {Şi stmg ihuzzşjr^ çuwj noğuünğ, vşs´! Buı şğmuğ euıufuğndkşzt sg fşğ< euıuğuzg uzhuğı axvumşj Ktalrğşuzg nd öuwz uöuı uğqumşj!

Uzhuğı axvumndşlt şı= Ktalrğşuz şğmuğ ıuğrzşğ çzumşjud Şndmnilufrnw suwğu=upu= Htlmğuır st<^ 1945rz çzumndkrdz auiıuışj Usşğrmuwr (ğtöz+ =upu=rz st<! Anz t nğ uz suaujud 23 Suwri 1960 kndumuzrz! Ktalrğşuzr r wrbuıum (ğtöz+^ Şğşduz =upu=zşğnd^ zuşd Kulrzr bğ<uzr Suikuğu ürdprz st< öşışpndşjuz uznğ uğquzzşğg! 31 Uhğrl 2017 kndumuzrz ul (ğuziuwr Suğitwl =upu=rz st< hubı+zumuz çujndsg muıuğndşjud Ktalrğşuzr uzndznf mnvndu, ağuhuğumr!


ÜNĞTUWR HUIŞĞUÖSR SUİZUMRJ

SRZUİ ÜUWUWR MIUMG

{Rs euüupg ,u,mndr kğ=umuz eğ+bumnf´


Ünğtuwr huışğuösrz suizumjnp auwuöür Srzui Üuwu^ nğ 51 ıuğrt r fşğ m'uhğtğ Üşğsuzrnw Hğtstz =upu=rz st<^ iğır ıuüzuhr sg aşışduz=nf suaujud! 91 ıuğşmuz tğ şd mıumu, tğ nğ rğ euüupg ,u,mndr kğ=umuz eğ+bumnf! Uznğ yuyu=g muıuğndşjud!

Srzui Üuwuwr nğerz Sndğuı Üuwu giud nğ rğ a+ğg srum mıumg uwe tğ nd uwe ul ünğ,ueğndşjud! Sndğuı Üuwu giud^ {Auwği wuğüuz= ndztğ çnlnğ mğ+z=zşğnd zmuısusç^ uwe huıouxud ul wndpuğmudnğndkşuz ausuğ =uauzuw vtğ ndöu,^ ndöu, tğ nğ ustz suğe rğ mğ+z=rz ausuquwz up+kt´!

Gzıuzr=g wuwızşj nğ rçğ wrbuıum hrır huaşz kğ=umuz uwz eğ+bumg nğ eğndşjud euüuprz fğuw!

Kndğ=rnw huışğuösr suizumrj örzndnğzşğnd srndkrdzz ul judumjumuz zusum sg pğmşj Şnömuıjr Srzui Üuwuwr gzıuzr=rz!


{RH* BNF´ WUWIUÜRĞG UĞIUMUĞÜ WU>NPNDKRDZ UĞQUZUÜĞŞJ

İkuğ aşxuışirlr muwuzg

750 auöuğ lrğu uğcnp mux= sg zndrğşj Rhğuars Kuklgitirz



?uzr sg buçukt r fşğ İkuğ aşxuışirlr muwuzg Buçuk ürbşğzşğg mg aupnğet auzğuwuwı şğürv Rhğuars Kuklgitir mnpst huığuiındu, {Rh+ Bnf´ wuwıuürğg! Uwi wuwıuüğr gzkuj=rz Kuklgiti mg ardğuirğt vnği mus arzü zbuzudnğ şğürv mus şğüvndar nd uznzj aşı mg öğndjt^ şğüşğ m'şğüt! Uwi wuwıuürğg uwz=uz irğndşjud nğ İkuğ aşxuışirlr muwuzr fuğrvzşğg rz=zubuğc sg zndrğşjrz Rhğuars Kuklgitirz! Gindşjud nğ uwi rz=zubuğcg m'uğctğ 750 auöuğ lrğu! Rhğuars Kuklgiti lğuüğnpzşğnd mnpst lndiuzmuğndşjud rğ uwe znğ rz=zubuğcrz aşı!


ŞMŞPŞJRZŞĞND HUĞUH ZİIUĞUZZŞĞG

Üğşj% X$ A$


*ğşğt r fşğ iğır oslndsnf mg zuwrs uwz lndiuzmuğzşğndz^ nğnz= mg ağuıuğumndrz sşğ iu mus zu şmşpşjrrz st< muıuğndu, uğuğnpndkşuz uxrknf! Lndiuzmuğzşğndz st< mg ışizşs nğ çşsrz fğuw şz euğqşul sşğ anüşdnğumuzzşğg^ çuwj auduıujşulzşğnd wuımujndu, ziıuğuzzşğg huğuh şz^ mus auörd kt =uzr sg auduıujşul ziıu, t uwe ziıuğuzzşğndz fğuw! ?nğnzuwr ausuouğumg huıoux euğqu, t nğ sşğ şmşpşjrzşğg huğhndrz! Sş"p= sşğ şmşpşjrzşğndz! N#dğ szujrz uwz +ğşğg şğç sşğ şmşpşjrzşğg mg wnğetrz çuösndkrdzzşğnf! Sşz= srbı vt# nğ ahuğıuju, şz= sşğ şmşpşjrzşğg lşjznp auduıujşulzşğnd çuösndkrdzzşğnf^ srbı vt# nğ uğuğnpndkrdzzşğnd gzkuj=rz usçnp< şmşpşjrz lşjznp çuösndkrdz sg rğ quwzz nd up+k=zşğg srujndju, t indğç .nğuzrz ux<şd ünğ,np anüşdnğumuzzşğnd quwzrz nd up+k=zşğndz!

Sşğ cnpnfndğeg uwi+ğ ul znwzz t^ uz uwi+ğ ul m'ndöt zşğmuw üızndrl şmşpşjdnw st< iuğ=ndu, uğuğnpndkşuz^ çuwj ustztz uxu< Anüşdnğ Rb.uzndkrdzz t nğ m'git auduıujşulzşğndz^ {Sr üu=´! Şmşpşjdnw st< ustztz buı şğşindz anür^ mus =iuz anür htı= t zşğmuw üızndr! Rğuhti sş"p= sşğ şmşpşjrzşğndz! Nğn#zj hrır çub.ndrz arsu indğç .nğuztz uğqumndu, ndğu. np<nwzzşğg^ nğn#zj hrır ığndr arsu indğç .nğuztz çub.ndu, indğç aupnğendkrdzg^ nğn#z= uğuğnpndkşuz uduğırz hrır ausçndğşz huıuğuürv anüşdnğumuzr sg qşx=r .uvg! Sş"p= sşğ şmşpşjrzşğndz^ sş"p= sşğ auduıujşulzşğndz!

N#f mg auduıuğ şkt şğmnd ıuğr uxu< sşör gitrz nğ ausuouğum sg uwi=uz fzui hrır huıouxtğ sşğ nd ausuwz suğemndkşuz zrdkumuz nd çuğnwumuz auğiındkrdzzşğndz^ hrır ıuhultğ euğşğnd gzkuj=rz qşdudnğndu, nd uwz=uz ö+ğuju, anüşdnğ ausumuğüg^ huıoux hrır euxzuğ nğ şmşpşjrzşğnd exzşğndz ux<şd cnpnfndğerz sndı=g uğürlnp huaumzşğ eğndrz^ rim suaşğnd huğuüuwrz ul öuzj hrır uxzndtğ şmşpşjrzşğnd st< wndpuğmudnğndkşuz hubı+z muıuğşlnd uduzendkrdzg nd sşğ irğşlrzşğg anprz hrır wuzqzndtrz üşğşösuzr sg st< iumudukrd sşğqudnğzşğnd zşğmuwndkşusç muıuğndu, wndpuğmudnğndkşusç sg!

T"a^ auğmud ürışz= nğ +ğ sg uwi ausuouğumz ul hrır fşğ<uzuw nd sşz= ul^ rzvhti usçnp< ub.uğa^ şkt ıumudrz mşuz=r st< şz=^ hrır fşğueuxzuz= sşğ çzumuznz uhğndszşğndz^ uzerz hrır bhğışz= sşğ ets=şğg ,u,mnp =ndğ<t ersumzşğg^ euğqşul rğuğnd aşı =nf =nfr hrır üuz= ndğu.ndkşusç^ hrır vfu.zuz= rğuğnd qşx=g işpsşlt mus ausçnwğ sg ıult sşğ irğşlrzşğndz^ sşğ şmşpşjrzşğz ul fiıuauçuğ euğqşul hrır gzendzrz auduıujşulzşğnd .ndxzşğus çuösndkrdzzşğ^ çuwj srucusuzum inğfu, hrır glluz= nğ uzışiuzşlr+ğtz yn=ğrm cuağ sg rim mğzuw şpşğ =uzeşl usçnp< sşğ ub.uğag^ şd kt sşz= buı ımuğ şz= şpşğ çzndkşuz mnpst iışp,ndu, uptızşğnd ersuj!


X$ A$


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 188

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ



Եթէ Չարենց խանդավառուած էր վերածնուած Հայաստանով, միւս կողմէ խորապէս մտահոգ ապրեցաւ Արեւմտահայաստանի ճակատագիրով, տարագիր հայուն մղկտումներով, ներքին այրումներով: «Մեծ Եղեռն»ի հետեւանք հայրենիքի կորուստը եղաւ մեծ բանաստեղծին սնունդը՝ «Երկիր Նաիրի» հոյակապ վէպին ցոլարձակմամբ, որ կը համարուի խորհրդահայ արձակի հիմնաքարերէն, որուն մէջ կը ներկայացուի Չարենցի ծննդավայրին՝ Կարսի անկման (1920 Հոկտեմբեր) ու հայ ժողովուրդի եղերական ոդիսականը, ձաղկումը՝ օրուան մակաբոյծներուն, յաղթանակը՝ Երկիր Նաիրիի գաղափարին:

«Երկիր Նաիրի»ի արարման պատմութիւնը կը վկայէ, որ բանաստեղծը, ի՛նք աստիճանաբար եկած է Վերջաբանի, այսինքն՝ իր միտքի պարզաբանմա՛ն, թէ՝ «Նաիրի» բառը ո՛չ թէ գոյական է, այլ... «մազութի համոյական». այսինքն՝ ան ընթերցողին չի մատուցաներ արդէն ձեւաւորուած իր պատրաստի միտքը: Կը տեսնենք նաեւ, թէ վէպին Յառաջաբանը կը սկսի Տէրեանական հնչեակներով – «Մշուշի միջից,- տեսի՜լ դիւթական...»: «Մշուշ» բառը՝ որ կրկնուելով կը թափանցէ Յառաջաբանին մէջ, ընթերցողը կը մղէ Հայրենիքի գաղափարի ընկալման: Պարզ է, որ Չարենց չի տար «Նաիրի» անունը. կու տայ խորհրդաւոր նա՝ որպէս խորհրդանիշ Հայաստանի:


ԻՍԱՀԱԿԵԱՆ-ՉԱՐԵՆՑ ԳՐՉԵՂԲԱՅՐՈՒԹԻՒՆԸ

Չարենցի մահուան պարագաներուն առնչուած բանասիրական բացայայտումները վաղուց արդէն սեփականութիւնն են Երեւանի Եղիշէ Չարենցի անուան Գրականութեան եւ Արուեստի Թանգարանի (ԳԱԹ) հարուստ արխիւին, ուր կը պահպանուին ոչ միայն հանճարեղ պոէտին մասին մասունքներ, նշխարներ, այլեւ աւելի քան 1200 երեւելի գրողներու, արուեստագէտներու ֆոնտեր, եւ ժամանակաշրջանը կ'ընդգրկէ աւելի 300 տարի, սկսեալ Սայեաթ-Նովայէն մինչեւ մեր օրերը:

Արդարեւ, Իսահակեան-Չարենց գրչեղբայրութիւնը հաստատուած ու ամրագրուած է 1924-ին: Երբ Իսահակեան որպէս քաղաքական վտարանդի 1920-էն կ'ապրէր Վենետիկ, «Ամբոխները Խելագարուած» եւ «Սոմա» պոէմներու յաղթասլաց երգիչը՝ հրապուրուած Հոկտեմբերեան Յեղափոխութեան ճախրանքներով, կեանքին մէջ առաջին անգամ յատուկ նպատակով կ'ուղարկուի եւրոպական մշակութային կեդրոններ: Կը մեկնի Վենետիկ, ուր կ'ապրէր Վարպետը՝ Աւետիք Իսահակեանը:

Յետագային, 1936-ի Դեկտեմբեին, Իսահակեան Խորհրդային Հայաստան հաստատուելէ ետք, մշտապէս կը հանդիպէր Չարենցին՝ մինչեւ վերջինին ձերբակալութիւնը 1937-ի գարնան: Սակայն Վարպետը ծանր կրեց Չարենցի ձերբակալութիւնն ու բանտային տառապանքները: Այն տան պատշգամէն՝ ուր Իսահակեան կ'ապրէր այդ տարիներուն՝ կ'երեւէր Չարենցի տան տանիքը: Երկուքին տուներուն միջեւ կար հին այգի մը, ուր երկու մեծ բանաստեղծները մինչեւ ուշ գիշեր կը շրջէին միասին, որոնց կ'ուղեկցէր Իսահակեանի սիրելի ու հաւատարիմ շունը՝ «Ճեքի»ն:

Բ. Աշխարհամարտի վախճանէն ետք Իսահակեան բացայայտեց 1937-ի Հոկտեմբերին (Չարենցի սպանութենէն ամիս մը առաջ) Իզապելլա Չարենցի (Իզապելլա Կոտապաշեան-Չարենց՝ բանաստեղծին երկրորդ կինը) վերջին այցելութեան գաղտնիքը: Այստեղ կը պարզուէր, որ Իզապելլա բանտին մէջ Չարենցի սպիտակեղէնը լուալու նպատակով բանտապահներէն մէկուն ձեռամբ գաղտնօրէն ստացած է նաեւ Չարենցի նամակը: Այդ նամակը նախատեսուած էր Իսահակեանի համար եւ գրուած մատիտով, ճերմակ թաշկինակի վրայ: Այդ նամա՛կն էր զոր բերած էր Իզապելլան Իսահակեանին: Իսահակեան այդ նամակը պահած էր որպէս ամենաթանկ մասունք՝ երբեմն հանելով եւ ցոյց տալով իր մտերիմ մարդոց: Այդ թաշկինակն ալ ցայսօր կը պահուի Իսահակեանի ընտանիքի ձեռագրերու հաւաքածոյին մէջ, իսկ թաշկինակին գլխաւոր արժէքը այն է, որ անոր վրայ գրուած է Չարենցի վերջին քերթուածը, որ նուիրուած է Աւետիք Իսահակեանին: Չարենց գրած է. «Սիրելի Աւետիք, ներքեւում (ըսել կ'ուզէ՝ իր բանտախուցի ներքեւի յարկը. Յ. Տ.) երգում էին քո երգը, սիրտս լցուեց, եւ ես գրեցի հետեւեալ ստիխը. ընդունիր իբրեւ ձօն եւ ողջոյն»: Չարենցի այդ բանաստեղծութիւնը բանտին մէջ գրուած էր մահէն ուղիղ երկու ամիս առաջ՝ 27 Սեպտեմբեր 1937-ին: Բանաստեղծութեան կը յաջորդէ իր հետեւեալ վերջին խոստովանութիւնը. «Այս է, սիրելի Աւետիք: Ոգով պայծառ եմ եւ առոյգ, ընտանիքի՛ս հոգս է միայն ինձ հոգեպէս ընկճում եւ յօշոտում: Այդ էլ թողնում եմ Ալլահին եւ հայ ժողովրդին»:

Ահա Չարենցի բանաստեղծութիւնը՝ ձօնուած Վարպետին:

Որքան գնում – այնքան խոնարհ,

Այնքան անհուն եւ այնքան ջերմ

Ես խոնարհում եմ քո առջեւ

Ե՛ւ սէր, ե՛ւ սիրտ, ե՛ւ քնար:

Արդէն ցնորք է անհնար՝

Ունենալ երգ այնքան նայիւ,

Որ հմայէ երեխային

Եւ ծերունու սրտում մնայ:

Սիրտդ կարող է վեհանալ,

Որ անսալով նրա սրտին՝

Երգ ես տուել ժողովրդին,

Որ իր երգով անմահանայ:

Ա՜խ, կ'ուզէի ես ունենալ

Գոնէ մի երգ այնքան ջերմին,

Որ գրէի խուղիս որմին –

Եւ նա յաւէտ այնտեղ մնար:

Եւ սերունդներ այսպէս գային,

Եւ կարդային խուղիս որմին

Սրտիս միակ երգը ջերմին,-

Եւ երգս այդ ես քեզ տայի:

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 3, մնացեալը՝ վաղուան թիւով)


ԳԻՐՔ