ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 08 ՓԵՏՐՈՒԱՐ 2021 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

KNDĞ?RU WUINDM MĞKUKNBUMZŞĞ MG WUIMUJZT UIĞHTWOUZR ST> ZUAUIUMNDU;ZŞĞND NĞERZŞĞNDZ

Rzvhti ustz suğör st<^ zuşd mğkumuz suğöt zşği Kndğ=ru suizudnğ anüu,ndkrdz jnwj mndıuw Uığhtwouzjr uwz şğrıuiuğezşğndz^ nğnz= m'ndöşz Kndğ=rnw st< ndiuzrl şd +üındrl Kndğ=rnw mnpst auiıuındu, mğkuknbumzşğt! Uwi suğöt zşği uwi +ğşğndz uğquzuüğndşjud muğşdnğ rğueuğqndkrdz sg^ Uğıuiuasuzjr Ndiuznpzşğnd Srndkşuz &ŞKH/ hşı Uhındllua Tğtz gzmşğuwrz stıruwr fğuw wuwıuğuğşj nğ şpçuwğ Uığhtwouzr st< huışğuösr gzkuj=rz zuauıumndu, aşğnizşğnd nğerzşğndz suizudnğ çucrzzşğ hrır wuımujndrz Kndğ=rnw mğkuknbumzşğnd arszueğustz! Uz udşljndj nğ Kndğ=ru^ rzvhti çnlnğ suğöşğt zşği^ zuşd mğkumuz suğöt zşği mg muzüzr Uöşğr şpçuwğzşğnd mnp=rz!

Uhındllua Tğtzr uwi wuwıuğuğndkrdzg luwz uğquüuzü üıud Uığhtwouzr st<! Wuwızr t nğ Kndğ=rnw mnpst ığusueğndu, mğkuknbumzşğnd bznğard auöuğudnğ wu<np şğrıuiuğezşğ Kndğ=rnw st< ndinds mg iıuzuz nd bğ<uzuduğı m'glluz Kndğ=ruwt! Kndğruwt bğ<uzuduğı uwi ndiuznpzşğg rğşzj şğmrğg fşğueuxzult fşğ< kt_ +üıumuğ mg auzeriuzuz rğşzj şğmğrz^ kt_ mg zhuiışz Kndğ=rnw aşı wuğuçşğndkrdzzşğnd usğujsuz! Uwi+ğ uğıuiuasuzr kğ=umuz ub.uğar st<^ zuşd Uığhtwouzr st< muz muğşdnğ uzqzudnğndkrdzzşğ nğnz= Kndğ=ruwt bğ<uzuduğı şz! Kndğ=ruwt bğ<uzuduğı sgz tğ zuşd Uığhtwouzjr ö+ğufuğ Ynluı Aubrsnf nğ uzjşul Wndlrirz zuauıumndşjud Knfndör st< auwşğnd ets suğızvşlnd gzkuj=rz!

Aupnğendşjud zuşd nğ öuzuöuz şğmrğzşğt ndiuznpzşğnd wuımujndu, mğkuknbumzşğtz +üındşlnd ausuğ muğşlr t ersnds muıuğşl srzvşd 20 Yşığnduğ 2021!


HNPUÖRVR AUSULİUĞUZR NDİUZNPZŞĞTZ

:RİI ÇUJ ZUSUM

ZU:UÜUA TĞINPUZR NDPPŞUL


*ğşğt r fşğ Zu.uüua Tğınpuzr mnpst zbuzumnu, fşğuışindvr muhumjnndkşusç Tğınpuzr ets uhiıusçumuz huw=uğ mg spşz Hnpuörvr Ausuliuğuzr ndiuznpzşğg! Zu.uüua Tğınpuz uzjşul +ğ buı .riı lşönd ünğ,u,şj uwi uhiıusç ndiuznpzşğndz ets! Uwcs mg aupnğendr nğ Hnpuörvrr ndiuznpzşğz ul buı .riı çuj zusumnf sg yn.ueuğqşjrz Zu.uüua Tğınpuzr fşğnwrbşul usçuiıuzndkrdzzşğndz! Zusumrz st< üğndu, t aşışdşulg$ {Sşö sr bynkt= uwz uzqşğndz aşı nğnz= uziumuğm mşğhnf mg azuöuzerz qşğ ağuauzüzşğndz! End= yuırbua vt=^ sşz= ul qşğ ahuıumzşğg vşz=! Obeşz= zuşd nğ sşz= nğşdt uzqşxzs.şlrndkrdz vndzrz=^ srzveşx end= 19 ıuğrt r fşğ uzqşxzs.şlrndkşuz öğuar ıum mg nğnıu=- mg mşzu=´!


{RS ?UWLG´ :SÇUMJNDKŞUZ AUZERHNDSG%

FUĞVUHŞI YUBRZŞUZR AŞI


Auwuiıuzr Uöüuwrz Cnpnfr {Rs ?uwlg´ .sçumjndkşuz uzeuszşğg buçukufşğ<rz auzerhnds sg ndzşjuz Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuzr aşı! Auzerhsuz nğhti uğerdz= uğquzuüğndşjud nğ uğıuaşğk .nğağeuğuzumuz gzığndkrdzzşğ muösumşğhşlnd suirz Fuğvuhşır uxu<uğmg eğumuz uğquüuzü vt üışğ .nğağeuğuzumuz gzeersndkşuz mnpst^ auiuğumndkşuz luwz bşğışğ znwzhti gzığndkrdzzşğnd huauz< vşz ışizşğ^ huauz<şlnf nğ rb.uzndkrdzzşğg rğşzj ndbueğndkrdzg mşeğnzujzşz ağuıuh auğjşğnd lnd,suz fğuw!

:sçumjndkşuz mnpst ağuhuğumndşjud aupnğeuüğndkrdz sg ndğ mg zbndr kt şğşiyn.uzzşğg mg buğndzumşz u<umjrl Fuğvuhşırz nd muxufuğndkşuz! Yubrzşuzr ağucuğumuzg mg huauz<t {Auwğşzr=r yğmndkşuz buğcnds´g^ nğ mg wuwıuğuğtğ kt rğşzj +ğumuğünf zu. Yubrzşuz ağucuğumuz htı= t zşğmuwujzt^ Uöüuwrz Cnpnfg uzjndsuwrz bğ<uzr Fuğvuhşı htı= t gzığt Fuöütz Suzndmşuz^ wşınw uğıuaşğk gzığndkrdzzşğ htı= t muıuğndrz 2022rz! Buğcsuz uzeusumjnp nd iuıuğnp ndcşğg mg sşğctrz rb.uzndkşuz uğıuaşğk gzığndkrdzzşğnd +ğumuğüg!


KFRKKGĞ AŞXUJNDJ

ITFLTK HUAVTLRR ÜĞUXNDSZŞĞG


Hnpuörvr ausuliuğuzr znğ Fşğuışindvr auğjnf iışp,ndu, ıuüzuhg nd wu<nğenp ndiuznpumuz jnwjşğg^ huıoux euğqu, şz nğ muğ,ğ wuwıuğuğndkrdzzşğ ağuhuğumndrz rb.uzndkrdzzşğnd zşğmuwujndjrvzşğnd mnpst! Zu.uüua Tğınpuz nd muxufuğndkşuz muğü sg uzeuszşğ^ öndüuaşxzşğ mg ü,şz uwi znğ jnwjşğnd nd 2013r Mtörr auzğuhuğıtör auğjnf ,zndze uxu, çnpn=r luwzu,udul buğcndszşğnd aşı^ wuwıuğuğşlnf nğ hrır vuğı+zşz huxumındsr uwi znğ ynğqşğg! Rzvhti üğu, trz= uğetz Kfrkkgğ gzmşğuwrz juzjg uzjşulzşğg <z<u, tğ Zşğ=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İrdltwsuz İnwlndr üğuxndsg! Buçukufşğ<rz znwz nğnbndsg uxzndşjud zuşd Itfltk Huavtlrr ausuğ nd Kfrkkgğ-r pşmufuğndkrdzg <z<şj zuşd Huavtlrr =uzr sg üğuxndszşğg^ nğnz= çnpn=r uğıuwuwındkrdzzşğ trz çuwj^ giı Kfrkkgğ-r ihuxzulr=zşğ mg çnfuzeumtrz!

St-At-Ytr bğ<uzumzşğg nğhti huıui.uz wuwıuğuğşjrz kt {Kfrkkgğ´r şırz muzüzu, ndcşğg nğnbu, şz u<umjrl uznzj^ nğnz= jnwjşğ gğu, şz Hnpuörvr ausuliuğuzr ux<şd şd byndszşğ ndzşju,% uauçşmvumuz muösumşğhndkrdzzşğnd aşı!


HUIĞRUĞ? AUWĞG UWJŞLŞJ AUWĞ KUKNDLRZ


Z$U$I$ İuaum Ç$ Huığruğ= Auwğg^ 6 Yşığnduğ 2021 Buçuk^ wşı sr<+ğtrz^ gzmşğumjndkşusç% üuduöuzumrğ Uğc$ I$ Brğfuz ?azw$ Srdğöşuzr^ uwjşlşj Huımuxşlr Mğ+zumuz Cnpnfnw Uışzuhşı şd Erduzuhşı% Üşğh$ I$ Kukndl ;$ Fğe$ Uzndbşuzrz^ nğ euğsuzndsr ıum mg üızndr İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr st<!

Huığruğ= Auwğg^ uwi uwjşlndkşusç wuzndz Uknxnw sruçuzndkşuz şd anüşdnğumuzuj euindz^ Auwğ İndğçrz uğuü uhu=rznds supkşj nd wuwızşj nğ Hnlinw anüşdnğumuzuj euig up+k=nf mg ö+ğumjr ;uwğuünwz Fuğeuhşırz!

Sşğ Anüşdnğ Hşıg^ rğ ndğu.ndkrdzg wuwızşj zuşd uwz suirz nğ İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjt zşği usşzuwz ç,u.zeğndkşusç mg buğndzumndr Auwğ İndğçr euğsuzndsg! Wrbşjzşlnf kt Itğ Wrindi çcrbmz t arduzeuj^ Huığruğ= Auwğg çcbmndkşuz up+k= uğıuiuzşj nd supkşj nğ Auwğ İndğçg Irğn< mus=nf rğ uxnp<ndkrdzg fşğuüızt şd Huığruğ=umuz Uknxt zşği buğndzumt rğ uğüuiuçşğ ,uxuwndkrdzg!

Kukndl ;$ Fğe$ bznğaumulndkrdz wuwızşj Huığruğ= A+ğ auwğumuz uwjşlndkşuz ausuğ şd .zeğşj rğ şpçuwğzşğndz up+kumjndkrdzg!


OTS ÜUĞUOUWR

 SUANDUZ 17ĞE IUĞŞLRJG

Şğürv Ots Üuğuouwr suanduz fğuwtz 17 ıuğr uzjud^ çuwj uz ıumudrz vt snxjndu,! Rğ ausumrğzşğg m'nüşmnvşz uznğ wrbuıumg şd mg wrbşjzşz nğ Ots Üuğuou rz=örz= mnvu, tğ Uzuınlndr xn= şğüşğnd çuzuiışp,! Uğeuğşd uwi suğöt zşği fuğhşı sgz tğ nd sui mg muöstğ Huğgb Suzvnwr^ Tğ=rz Ünğuwr nd (r=ğtk ?gögl+=r aşı vnğişğnd .sçumr sg^ nğn= huz,ujndjrz Uzuınlndr Xn= şğucbındkrdz mnvndu, şğucbındkrdzg! Rzvhti buışğ ürışz^ Ots Üuğuouwr suwğg^ K+k+ Üuğuou auw tğ^ çndz uzndznf Rğsu (tlt=şuz! Ots Üuğuou Rikuzhndlr st< ub.uğa şmud 5 Uhğrl 1945rz nğhti öudumg K+k+ Üuğuouwr nd eşğuiuz Uöşğr Stastı Rhğuars Üuğuouwr!

Suwğg K+k+ Üuğuou muznd.tz zbsuğşj rğ öudmrz wuımndkrdzg şğucbındkşuz zmuısusç nd fşj ıuğşmuztz imişul uznğ uhuanfşj şğucbıumuz ndinds! Ots Üuğuou udşlr fşğ< uduğışj Xnhtğk Ünltor sr<zumuğüg! Şğucbıumuz ub.uğa sıud bznğard rğ s+ğu=ğn< Xnöu (tlt=şuzr =u<ulşğndkşuz!


UĞJU:R ZU:UÜUAR WUWIUĞUĞNDKRDZG


Uğju.r Auzğuhşındkşuz Zu.uüua Uğuwrm Wuğndkrdzşuz üğuxnds sg gğud^ uzeğueuxzulnf Ktltmğusşuz t<şğnd mnpst ıuğu,ndu, ışpşmndkrdzzşğndz nd aşğ=şlnf öuznz=! Uğuwrm Wuğndkrdzşuzr üğuxndsg aşışdşulz t$

{Fşğ<rz bğ<uzrz euğqşul sş, krd mg muösşz Uğju.r bndğ< uhuışpşmuındndkrdzzşğg^ gze nğnds^ ecçu.ıuçuğ^ uwe uhuışpşmuındndkrdzg mndüuw auwmumuz bğ<uzumzşğtz! Nğnd .şl=tz nğ yvt mus nğnd uzqzumuz buaşğg rzv çuz nğ kşlueğşz^ m'şllt nd çuz sg m'git^ uxuzj .nğaşlnd nğ uwe .+i=şğnf wuzjudnğ .up sg mg .upuw Uğju.r oumuıuüğr mus cnpnfndğer aşı! Suizudnğuçuğ uzq sg mg üğt kt rçğşd Uğju.r çuzumz nd Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg hrır muösulnd,ndrz^ ndğrb sg mg üğt nğ rçğşd kt Muğsrğ bndmuw-Bndbr ousçtz hrır ağucuğrz=^ şğğnğe sg mg üğt kt uığhtwouzumuz eğ+bum hrır mu.ndr İışyuzumşğır st<^ şdlz$^ şdlz$! Çnlnğz ul jzeuçuzndkrdzzşğ şz^ vr mğzuğ huıuarl nğ Uğju.r rb.uzndkrdzzşğg ausuquwzrz uğıu=rz nd zşğ=rz kbzusrzşğnd çupquz=zşğndz! Hubı+zuhti mg huauz<şz= nğ çnlnğg ağucuğrz Uğju.r uzndzz nd cnpnfndğer wnwöşğg buauğmşlnd =uwlşğtz!

{Uğju.r Auzğuhşındkşuz hşıumuz çnlnğ suğsrzzşğg m'ub.uırz nd hrır ub.uırz^ nğ=uz ul ecnduğ glluz huwsuzzşğg^ iumuwz ül.udnğ judz uwz t nğ sşğ sr<şd ndzrz= vmusşjnpzşğ! Buı m'ndötr nğ sşğ çnlnğr <uz=şğg ndppndrz Uğju.g fşğumuzüzşlnd nd öuğüujzşlnd orüşğndz^ uwl n_v kt ımuğujztrz ünwndkrdz ndzşjnp uğct=zşğg! Np<sındkrdz nd iğıjudndkrdz mg supkşs sşğ cnpnfndğerz´!


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 157

UB:UĞAG ŞD SŞZ?%  SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


1915-ի «Մեծ Եղեռն»էն Թիֆլիս խոյս տուած ու հոն ապաստան գտած Զապէլ Եսայեանի արիւնոտ յիշողութիւնները կը տպուին Պաքուի «Գործ» ամսագիրին մէջ՝ «Ժողովուրդի Մը Հոգեվարքը» (1917) եւ «Մուրատի Ճամբորդութիւնը» (1917) խորագրեալ գիրքերու մէջ: Այդ տարիներուն լոյս կը տեսնեն նաեւ իր ուշագրաւ վիպակները՝ «Վերջին Բաժակը» (1916) եւ «Հոգիս Աքսորեալ»ը (1919): Առաջինը՝ ինքնակենսագրական բնոյթի ստեղծագործութիւն մը, ուր սիրոյ ներշնչման ուժը եւ անհատի ալեկոծ հոգիի ծփանքը կը բախին իրականութեան անյաղթ պատնէշին: Երկրորդին մէջ, մտաւորականութեան կեանքին եւ հոգեբանութեան պատկերն ու անոր ընկալչութեանց եւ գեղագիտական հայեացքներուն համադրութիւնը վիպագիրին պայծառ երեւակայութեամբ կը ներկայացուին ընկերահասարակական կեանքի համապատկերին մէջ:

Եսայեան արդէն Փարիզ էր՝ երբ խորհրդային կարգերն հաստատուեցան Հայաստանի մէջ: Գրագիտուհին գաղափարական իր արեւելումը դէպի խորհրդային կարգեր բացայայտած 1918-ի Մայիսին, երբ ան Թեհրանէն հետեւեալը կը գրէր Արշակ Չօպանեանին. «... Բնական է, որ խորհրդայիններու ճամբով պիտի երթայինք: Ինչ որ ալ ըլլայ՝ ռուս են վերջապէս, որոնք հնարաւորութիւնը ընծայեցին մեզ թուրքերու զազրելի տիրապետութենէն ազատիլ նոյնինքն Կովկասի մէջ»:

Խորհրդային Հայաստանի կազմաւորումէն ետք ինկող ժամանակաշրջանին մէջ կ'իյնայ հրատարակումը վիպագիրին «Նահանջող Ուժեր» (1923) քաղաքական վէպին, ուր Եսայեան վիպական ծաւալուն կտաւի վրայ առաջին անգամ ըլլալով նիւթ կը դարձնէ քաղաքական հոսանքներու պայքարը, Ա. Աշխարհամարտի տարիներուն հայկական կուսակցութիւններու գործունէութիւնն ու անոնց միջեւ բախումները, նաեւ այդ կուսակցութիւններուն դիրքորոշումը Խ. Հայաստանի հանդէպ: Սոյն վէպին մէջ Եսայեան պաշտպանելով խորհրդային կարգերը եւ բուռն հակադարձելով Խ. Հայաստանին հակադրուողներուն կ'ընդգծէ, որ «... ժողովուրդը կը կորսուի, բայց Հայրենիքը կը փրկուի»: Ան յախուռն ելոյթներ կ'ունենայ Սփիւռքի այն զանգուածներուն դէմ, որոնք կը փորձեն սփիւռքահայութիւնը անջատել Մայր Հայաստանէն եւ անտեսել Սովետական Հայաստանի գիտական, կրթական, գրական, մշակութային ու արուեստներու բնագաւառներէ ներս ձեռքբերած մեծ նուաճումները:

20-ական թուականներու իր արժէքաւոր ստեղծագործութեանց շարքին է «Պրոմեթէոս Ազատագրուած» (1928) ծաւալուն գիրքը, որուն երկունքը սկսած էր 1926-ին՝ երբ վիպագիրը առաջին անգամ ըլլալով կ'այցելէր Սովետական Հայաստան: Գիրքին տեսական-քննադատական շարք մը յօդուածներուն մէջ Եսայեան բացառիկ նուրբ նկատառումներ ու դիտողութիւններ ունի պրոլետարական (բանուորական) գրականութեան առանձնայատկութիւններուն վերաբերեալ: Ան կ'երթայ այնքան առաջ իր համոզումներուն մէջ, որ Սովետական Միութիւնը կը համարէ «մեր հարազատ հայրենիքը, որ ցոյց կու տայ նոր կարգերու արդարացիութինն ու նպատակներու վեհութիւնը»:

1933-ի գարնան երբ վերջնականապէս կը հաստատուի Խ. Հայաստան, բնականաբար Եսայեանի համար կը բացուին կեանքի ու ստեղծագործութեան նոր ուղիներ եւ յոյսի որոնումներ: Յաջորդ տարի մասնակցելէ յետոյ Սովետական Միութեան գրողներու Ա. համագումարին, նոյն շրջանին լոյսի բարիքին կու գայ իր «Կրակէ Շապիկը» (1934) վիպակը, յաջորդ տարի՝ «Սիլիհտարի Պարտէզները» (1935) վէպ-յուշագրութեան Ա. հատորը, երբ դեռ չէին սկսած Կենտկոմի Ա. քարտուղար Աղասի Խանջեանի սպանութեամբ (9 Յուլիս 1936-ին) Եղիշէ Չարենցի դէմ խաչակրական հալածանքներու եւ զայն դատավարութեան ենթարկելու վտանգաւոր տարողութիւնը երկրին մէջ: Ապա, 1936-ի վախճանէն առաջ գրուած (հրատարակուած 1966-ին. քաղաքական ու այլ վիճակներու բերումով հեղինակը դժբախտաբար չհասցուց զայն հիմնաւորապէս վերամշակելու) վիպագիրին «Պարպա Խաչիկ» ծաւալուն վէպին կը յաջորդէ լոյս ընծայումը «Երկեր» ծաւալուն ժողովածոյին, որուն մէջ գրողը ստեղծած է ներկայ եւ անցեալ կեանքի պատկերներ, որոնք իրենց գեղարուեստական ու գաղափարական աւշայորդումով կապուած են սովետական գրականութեան փորձին:

«Սիլիհտարի Պարտէզները» ինքնակենսագրական վէպը, օրինակի համար, սոսկ կեանքի մը պատմութիւնը չէ՝ մեծ ու փոքր դէպքերու, պատահարներու յաջորդականութեամբ: Եսայեան այս վէպին մէջ յաջողած է խտացնել ԺԹ. դարու 80-90-ական թուականներու պոլսահայ կեանքը՝ ընկերային, կենցաղային, քաղաքական բազմակի դրսեւորումներով ու հոգեբանական վերապրումներով, որոնք կ'արտացոլացնեն գրողին ծննդավայրը, մանկութեան յիշատակները: Նորավէպերու շարք մըն է այս երկը, ուր իւրաքանչիւր նորավէպ ունի իր խորագիրն ու հերոսը, մարդոց ցաւի պատմութիւններն ու յոյսերը, երազները, փոխյարաբերութիւնները՝ ողբերգական հնչերանգներով զեղուն:

Գրականութեան ֆոնի վրայ՝ Եսայեան-Չարենց փոխհամակրական կապերու մասին յաճախ են գրուած: Այս իրողութիւնը ակնյայտօրէն կը ցոլայ Չարենցի արխիւներուն մէջէն: Չարենց՝ որ 27 Նոյեմբեր 1937-ին զոհ գնաց ստալինեան հակամարդկային եղեռնագործութեանց ու սպաննուեցաւ բանտի մէջ եւ որուն գերեզմանը ցարդ անյայտ է, մեծ համարում ունէր Եսայեանի հանդէպ, որ 1936-ին, Հայաստանի Գրողներու Միութեան ժողովին մէջ եւ Չարենցի բանտարկութենէն մէկ ամիս առաջ արտասանած է հետեւեալ խօսքը, զոր կու տանք՝ քաղելով Երեւանի մէջ 2007-ին հրատարակուած Չարենցի «Վերջին Խօսք»  հատորէն(էջ 106), որ կը բովանդակէ բանաստեղծին անտիպ բանաստեղծութիւններն ու այլ փաստագրութիւններ. «Եղիշէ Չարենցը մեր ամենամեծ բանաստեղծն է, այդ անուրանալի է բոլորիս համար: Նրա տաղանդը շողշողուն լոյսի պէս շլացնում է մեզ... Մեզանից շատերի անունները կը կորչեն, բայց գալիք սերունդները չեն մոռանայ Չարենցին: Թերեւս մեզանից ոմանց անունները անցնեն գալիք սերունդներին միայն այն պատճառով, որ Չարենցի արժէքով մէկի հանդէպ եղել են արդար կամ անարդար»:

Արդարեւ, այսօր եւ ապագային, թէ՛ Ե. Չարենցի եւ թէ՛ Զ. Եսայեանի անուններն ու գործերը  յաւերժօրէն պիտի շողշողան հայ գրականութեան երկնակամարին վրայ: Երկու մեծութիւններ՝ որոնց գերեզմանները մնալով անյայտ, անոնց վաղաժամ մահով մեր յոյզերուն վրայ աստղնտող անփարատելի կոտտանքը դեռ պիտի տեւէ երկար՝ դարերու լայնքով ու երկայնքով:

Չարենցի եղերական վախճանէն շատ չանցած, բազմաթիւ այլ մտաւորականներու շարքին, Ստալին-Բերիա հրէշներու ոճրագործութեանց չարաշուք օր մը ձերբակալուեցաւ, աքսորուեցաւ ու աքսորէ աքսոր հիւծած մահացաւ Զապէլ Եսայեան՝ իբրեւ պաշտպան Չարենցի ե՛ւ արդարութեան, իբրեւ մեծ երախտաւոր՝ մարդկային միտքի հզօր արարումներու:

Կարդալ Զապէլ Եսայեան՝ կը նշանակէ գրական ու խոհափիլիսոփայական ակունքներու տանող բազմաթիւ ուղիներ բանալ դէպի համամարդկային անդաստաններ, ուր ամէն օր կը դալարին գեղեցիկ ոճի ու ճաշակներու գրական պարտէզները: Ուր կ'անձրեւեն սիրոյ եւ կանանց ապրումներու անդադրում երգերը, վէպերու վիրաբաց արցունքները, արցունքին անկործանելի իմաստնութիւնը, որոնք կը պարզեն գրական ուխտագնացութիւն մը դէպի յաւերժութիւն...:                                          


«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 4 եւ ՎԵՐՋ)