ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 04 ՓԵՏՐՈՒԱՐ 2021 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

Auw-kğ=umuz wuğuçşğndkrdzzşğ

{KNDĞ?RNW RB:UZNDKRDZZŞĞG HTI? T ÜRIZUZ

NĞ ŞĞM:*İNDKŞUZ AUSUĞ

UZAĞUCŞBI T FİIUANDKŞUZ SKZNLNĞI´


Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz şğtm auzeti şmud Kndğ=rnw aşı wuğuçşğndkrdzzşğnd suirz wuwıuğuğndkşusç sg!

Lğuındusr<njzşğnd mnpst şğmnd auğjnds ndppndu, tğ Zu.uğuğndkşuz şd .zeğndu, tğ hubı+zumuz lndiuçuzndkrdz!

Auğjndszşğg aşışdşulz trz$ {Fşğ<şği kğ=umuz susndlr st< mğmrz ışpşmndkrdzzşğ wuwızndu, şz auwmumuz şmşpşjrzşğnd fuoux=r nd udşğu,ndkrdzzşğnd suirz! Çuösukrd yuiışğ muz zuşd =ğriınztumuz şmşpşjrzşğnd nd üşğşösuzzşğnd hp,ndszşğnd suirz^ çuwj kgğ=umuz huımuz suğsrzzşğ nğşdt uğquüuzür vşz uğcuzujzşğ uwe yuiışğg! Şğmğnğe auğjg mg fşğuçşğr Stflrdı Vufndb+plndr wuwıuğuğndkşuz! Uz suizumjşlnf U-Üt-Ytr zuauzüuwrz ausuündsuğrz^ rğ şlnwkr gzkuj=rz euğqşul uzeğueuğqu, tğ Auwuiıuzrz nd .nğandğe ındu, tğ {eui =upşl´ fşğ<rz öuğüujndszşğtz!

Çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz uwi şğmnd auğjşğnd fşğuçşğşul şğtm hubı+zumuz wuwıuğuğndkrdz sg gğud! Giud nğ ,uz+k şz auwmumuz şmşpşjrzşğnd fuoux=r suirz lndğşğndz! Suizudnğuçuğ Hndğiuwr st< auwmumuz muknprmt şmşpşjrz fuoux=r auzndu, t 6 srlrnz lrğuwnf^ çujr uımt ?rdkuarnw st< yljndu, t İ$ Knğni auwmumuz şmşpşjrz!

:iı+ğtz mg euıuhuğışz= auwmumuz sbumndkuwrz cuxuzündkrdzg aşışdnpumuz mşğhnf nvzvujzşlnd nd uh+ğrzuçuğ rdğujzşlnd =upu=umuzndkrdzg nd mnv m'ndppşz= nğhtiör Kndğ=ru lruğct=+ğtz muıuğt sr<uöüuwrz ausuquwzuüğşğnf rğ iıuzqzu, huğıudnğndkrdzzşğg! Huısusbumndkuwrz mnknpzşğnd zmuısusç zsuz+ğrzum fşğuçşğndsr lnwirz ıum^ fiıuaşlr vşz uwz mnvşğg^ önği uwe şğmrğg m'ndppt ıuğu,=ubğ<uzuwrz .upupndkşuz nd muwndzndkşuz ausuünğ,umjndkşuz suirz^ wuwıuğuğşj Uzzu Zupıulşuz!

Uzeğueuxzulnf {huısndkşztz euişğ =upşlnd .nğandğezşğndz´^ çuzçşğg erışl ındud nğ nşdt stmnd rğudndz= vt fşğuhuandu, ihuxzulr=zşğnd lşöndnf uzwuğüulrğ .+irl nd huısndkşuz euişğ ıul cnpnfndğer sg^ nğ fşğuhğu, t jşpuihuzndkşztz! Kndğ=rnw rb.uzndkrdzg htı= t ndzşzuw uwz ürıumjndkrdzg kt şğm.+indkşuz ausuğ uzağucşbı t fiıuandkşuz skznlnğı^ rim auwmumuz huısusbumndkuwrz cuxuzündkşuz nvzvujndsg sruzbuzum vr zhuiışğ uwe skznlnğır qşdudnğsuz!


ŞSRU-R HUISNDKŞUZ ST> USŞZUBUI FORXZŞĞG

UĞQUMNDU; ŞZ KNDĞ?RNW ETS


2020 kndumuzr uğerdz=zşğnf Kndğ=ru uxu<rzz t buğ=rz st< uwz hşındkrdzzşğnd^ nğnz= ŞSRUr mnpst sşpudnğ axvumndu, şz! Ktsuwrz uzeğueuğqud {Ardğğrwtk´r =ğnzrmuürğzşğtz İtıuk Tğmrz^ zbşlnf nğ ŞSRU ağuhuğumşj arszueğndkşuz kndumuztz% 1959tz r fşğ uğqumndu, forxzşğnd froumuüğndkrdzg^ giı şğmrğzşğnd! Kndğ=ru rğudu.u.ındszşğnd ışiumtıt mğmrz uxu<rz muğür fğuw t! Gze nğnds^ giı Tğmrzr^ şkt zmuır uxzndr nğ Kndğ=ru uzauıumuz ersndszşğg uğı+zu, t 1987rz^ ndğşsz uwe .u.ındszşğg ışpr ndzşju, şz fşğ<rz 34 ıuğrzşğnd gzkuj=rz!

Ağuhuğumndu, ındşulzşğnd ausuquwz^ ŞSRU 1987-2020 kndumuzzşğndz Kndğ=rnw ets uğqumu, t gzeauzndğ uxsusç 23742 forx^ nğnzjst 3702r huğuüuwrz Kndğ=ru sşpueğndu, t uxznduöz stm uzqr rğudndz=r nızuauğsuz wuzjuz=nf! Uwl .+i=nf^ Kndğ=rnw fşğuçşğşul forxzşğnd 88$4 ınmnir huğuüuwrz^ Kndğ=ru wuzjudnğ ouzvjndu, t!

İtıuk Tğmrzr .+i=şğnf^ ndbuüğud t zuşd uwz nğ wrbşul cusuzumuauındu,r st< Kndğ=ru ustztz udşlr sşpudnğ axvumndu, t uğeuğ euıufuğndkşuz imöçndz=g .u.ışlnd usçuiıuzndkşusç! Zsuz+ğrzum euışğnd krdg 953 t^ nğnzjst 608r huğuüuwrz ŞSRU wuzüu, t zuşd uwz şöğumujndkşuz kt Kndğ=rnw st< euıufuğndkrdzzşğg vuyuöuzj şğmuğ üzuj= sg m'ndzşzuz! 787r huğuüuwrz Kndğ=ru usçuiıuzndu, t ersndsuındr uöuındkşuz nd uzfıuzündkşuz rğudndz=g .u.ışlnd wuzjuz=nf! 688 forxzşğnf wuwıuğuğndu, t nğ rğudndz=zşğnd nızuauğndsg muh ndzr ndzşjndu,=r aşı^ 387 forxzşğ uğqumndu, şz .+i=r uöuındkşuz rğudndz=r suirz!


KFRKKGĞ UĞÜŞLUYUMŞJ

ZU:UĞUĞ İNWLNDR ÜĞUXNDSG


Zşğ=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İrdltwsuz İnwlnd^ Kfrkkgğ-r rğ t<rz fğuw üğuxnds sg gğud Hnpuörvr ausuliuğuzr st< fşğ<rz +ğşğndz ,zndze uxu, eth=şğnd şd ndiuznpumuz çnpn=r buğcndsr fşğuçşğşul! Rzvhti ,uz+k t çnpn=r jnwjşğg muhndu, şz znğ Fşğuışindvr zbuzumsuz aşı! Zu.uüua Tğınpuzr nğnbndsnf Stlra Hndlnd Fşğuışindv zşğmuwujndu, t^ çuwj ausuliuğuzumuzzşğg vşz gzendzrğ uznğ zbuzumndsg nd m'gişz nğ rb.uzndkrdzzşğg mg ynğqşz lxşjzşl rğşzj quwzg!

Zu.uğuğ İnwlnd^ fşğ<rz +ğşğnd öuğüujndszşğg zmuır ndzşzulnf^ Kfrkkgğ-r fğuw üğşj aşışdşulg$ {Uğeş+= sşz= ükuiğındkr#dz htı= t jndjuçşğşz= uwluişğu, LMHKumuzzşğnd zmuısusç^ nğnz= öudkşğ şz Hni)nğr ausuliuğuzr btz=g´!

Kfrkkgğ =uzr sg fuwğmşuz wşınw uğüşluyumşj üğuxndsg^ öuwz nğumşlnf nğhti uışlndkşuz eğişdnğnds!


FUIRMUZ 27 YŞIĞNDUĞG AXVUMŞJ

{ÜĞRÜNĞ ZUĞŞMUJRR *Ğ´


{Xuır+ Fuırmuz´ quwzuiyrdxr auwmumuz ,uxuwndkrdzg^ zuşd S.rkuğşuz Sruçuzndkrdzg^ uwi+ğ wuındm aupnğeuüğndkşusç sg wuwızşjrz kt 27 Yşığnduğg Fuırmuzr st< uxu<rz uzüus gllulnf hrır wrbndr nğhti {Üğrünğ Zuğşmujrr +ğ´! Uwi suirz ağuıuğumndu, t muğo aupnğeuüğndkrdz sg^ nğndz st< m'gindr nğ 2 Yşığnduğrz İ$ Uknxr Fuırmuzr Hubıusndz=r nd :nğandğezşğnd suıumuğuğsuz cnpnfg wuwıuğuğu, t (ğuziri=+ U$ Huhr ağusuzg! Giı znğ ağusuzrz^ fşğ<rz ıuğrzşğndz^ {Muknprmt şmşpşjdnw fuğeuhşı´r ırıpnirz uğcuzuju, şğş= indğçşğ% Üğrünğ Zuğşmujr^ Wnfauzzti Ufrlujr nd Rlıtmuğı Nrz=tzjr m'uğquzuüğndrz Luırzumuz şmşpşjdnw ,riumuz +ğujnwjrz st<! Nğnbndu, t nğ uwindaşışd ustz ıuğr 27 Yşığnduğrz Muknlrm şmşpşjrz wrbuıumt Üğrünğ Zuğşmujrz!

İ$ Üğrünğ Zuğşmujr {fuğeuhşı şmşpşjdnw´ axvumndu, tğ 12 Uhğrl 2015rz^ şğç Auwnj Jşpuihuzndkşuz indğç zuauıumzşğnd wrbuıumrz İ$ Huıuğuü suındjndu, t Axnsr İ$ Hşığni ıuouğrz st<^ qşxusç (ğuziri=+ U$ Huhrz!

I+zrz uxrknf iuasuzndu, t aşışdşul up+k=g$

{Usşzumuğnp^ wudrışzumuz Uiındu,^ nğ çuğşauoşjuğ% Auw cnpnfndğer fuğeuhşı nd huğ,uz= İ$ Üğrünğg =nd .nğandğere .nğ ,uz+kndkşusç nd uhğndsnf npnpşl^ bznğat sşör^ nğ rğ ndindjsuz bznğard muğşzuz= =şör aşı .+işlnd uğndşiız ndiuzrl nd sşğ mşuz=g şmşpşjdnwe .nğandğezşğndz ö+ğndkşusç wuğucus auiıuışl! Işğusç sşğnf Wrindird ?ğriınird^ gze nğnds =şö A+ğ Usşzumulr nd Anüdnwe İğçnw fuwşlt yux=^ rb.uzndkrdz şd huırd^ uwcs şd srbı şd wudrışuzi wudrışzrj$ Ustz´!


ÜŞĞSUZUJRZŞĞ

FŞJ FUWĞMŞUZ BUĞNDZUM

>ŞĞS ;UYŞĞNF AĞUCŞBI INDRZ UZMTLU STĞ?TLRZ


?uzr sg +ğ uxu< usçnp< ub.uğa umuzuışi şpud uzzu.ueth şğşdnwkr sg! Üşğsuzrnw st< cnpnfndğeg fşj fuwğmşuz buğndzum <şğs ,uyşğnf ağucşbı ındud şğmğr Fuğvuhşı Uzmtlu Stğ=tlrz! Üşğsuzujrzşğ gzığşjrz örz=g nd Stğ=tl 18 ıuğr pşmufuğşj udşlr =uz 80 srlrnz üşğsuzujrzşğ^ rğ asındkrdzg^ ynğquxndkrdzg^ zndrğndsz nd uzmşp,ndkrdzg r ihui ezşlnf şğmğr çuğ+ğndkşuz!

Pşmufuğndkşuz 18 ıuğrzşğnd gzkuj=rz uz şğçş= çr, sg vndzşjud muxufuğsuz fğuw! Uz rğ auğuöuızşğtz n_v stmg =uğındpuğ zbuzumşj! Şğçş= vmxndşjud uznzj aşı^ nğnz= mg zu.nğetrz örz=g! Uz wrsuğndkrdzzşğ vgiud! Şğçş= Hşğlrz vüzuj ynpnjzşğnd st< zmuğndşlnd ausuğ!

Uzmtlu Stğ=tl uwz mrzz t^ önğ m'uznduzşz {Ub.uğar ırmrz´ şd nğnd ausuğ m'gişz kt uz ausuğct= t 6 srlrnz uwğ suğend! 1 Yşığnduğrz^ Stğ=tl knpndj mndiumjndkşuz pşmufuğr hubı+zg nd pşmufuğndkrdzg wuzqzşj uznzj^ nğnz= mg aşışdrz rğşz! Wuxu<rmuw gzığndkrdzzşğnd uğerdz=nf şğmrğg hrır ndzşzuw znğ Fuğvuhşı^ çuwj uzndğuzulr t nğ Üşğsuzru nd üşğsuzujr cnpnfndğeg Stğ=tlr hubı+zufuğndkşuz bğ<uzrz uhğşjuz luduünwz ıuğrzşğg!

Üşğsuzujrzşğnd uğquüuzüg uzzu.ueth tğ şğmğr huısndkşuz st<$ usçnp< cnpnfndğeg endği şlud ındzşğnd huıbüusçzşğ şd rz=zuçnd. mşğhnf fşj fuwğmşuz buğndzum ,uyuauğşj Stğ=tlg! Üşğsuzujrzşğ şğu.ıuhuğı trz ıuğğuçuz-çzuütı Fuğvuhşırz^ nğ vağuhndğndşjud znğuqşdndkşztz nd yux=tz^ nğ vüzşj uzbuğc mulndu,zşğ nd rz=zubuğczşğ^ öç+iuzudşğ mus +euzudşğ! Uz 18 ıuğr wşınw l=şj rğ hubı+zg şd vyn.şj rğ arz auündiıg!

Üupızr= vt nğ Stğ=tl wuou. znwz auündiınf mg zşğmuwuzuğ auzerhndszşğndz nd iuhti mg huğöuçuztğ$ {Şi =upu=umuz ünğ,rv şs uwl n_v kt snıtl´! Üulnf ux+ğşuw mşuz=rz^ Stğ=tl ıuz st< upu.rzzşğ vndzr^ rz= nd rğ usndirzg çuczu, şz ıuz ünğ,şğg nd ustz stmg ürıt rğ gzşlr=g!

Uzmtlu Stğ=tl m'uhğr infnğumuz çzumuğuzr sg st< şd ındzg vyn.şj hubı+zufuğndkşuz bğ<uzrz! Uz vndzr uxuzqzuındz^ upu.rz^ lnpuduöuz mus uwürzşğ^ çuwj 18 ıuğr buğndzum üşğuöuzj ,uxuwndkşusç pşmufuğz tğ uwz şğmğr^ nğ usşzusş, ızışindkrdzg ndzr Şdğnhuwr ıuğu,=rz!

?upu=umuz çujuxrm ünğ,rv^ nğnd uzndzg eşx şğmuğ hrır wrbndr huısndkşuz st<!


17USŞUW {ERSUIŞIĞ´Z

ND RĞ {ÇUJ İRĞI´G

Mg huığuiıtr {Uwi +ğg huısndkşuz st<´ irdzumr aşğkumuz lğuındndkrdzg! Muğeujr nğ +ğnduw eth=şğtz stmg {Ersuışığ´r ıuğşeuğqz tğ!

Uwn_^ uwi+ğ^ 4 Yşığnduğrz^ en_dz% {Ersuışığ´ euğquğ 17 ıuğşmuz^ uwirz=z 17 ıuğrt r fşğ ub.uğar fğuw auğrdğ auöuğudnğzşğ usşz+ğşuw ardğ^ usşz+ğşuw auğuöuı uzeus euğqndjrz =şö^ =şör fşğuhuaşjrz ux+ğşuw uhğndszşğnd uzçucuzşlr suizrm euxzulnd {huırd´g!

Uwz=uz aö+ğ t uöeşjndkşuze eubıg^ nğ muğo cusuzumnduw st< euğquğ gzmşğuwrz lğuındusr<njzşğnd eğ+bumumrğ!

Ktşd arszuerğe% Suğ= Jndmtğhtğm =şö auiıuışj Auğfgğı ausuliuğuzr ndiuznpzşğnd sr<şd aupnğeumjndkşuz ausuğ^ çuwj gzeustzg stm ıuğnduw gzkuj=rz =nd juzjrz srujuz usşğrmşuz çnlnğ ausuliuğuzzşğg!

{Audu=umuzndkrdzzşğ muxndjuzşlnd şd ub.uğag r sr çşğşlnd´ ausuğ auiıuındu, =nd muğüu.+ig ,uxuwşj rğ zhuıumrz! Uwcs srlrnzudnğzşğ mg ausu.sçndrz auğkumre fğuw nd şğçşsz auğuöuıtz udşlr auğuöuı mg zmuışz =şö!

Arsu buışğnd ausuğ +ğg mg çujndr {Ersuışığ´rz uzsr<uhti zuwşlnd çndxz nd uzsuğşlr huauz<nf! Uv=şğg çuzulndz hti zu. =ş_ö t nğ m'uwjşlşz=^ nğnfaşışd +ğnduw {üupızr=´zşğg =nd s+ı şz!

N#f n_dğ üzuj^ nğn#d aşı uzjndj şğşmnz^ n#dğ oubşj^ r#zv mşğud^ r#zv auündşjud^ n#f ecçu.ındkrdz ndzşjud^ n#f usndizujud mus usndizulnd,ndşjud^ n#f nğn_d aşı mxndşjud^ nğn#d ünğ,şğg lud vşz gzkuzuğ^ nğn#z= uxuzj srdizşğndz lndğ ıulnd^ srujuz nd auoşlr +ğ sg uhğşjuz^ nğn#d ıuğşeuğqz t^ n#f nğn_d aşı aubrd su=ğşj^ n#f nğn_d ets mğum cuwk=şj mus =zzueuındkrdzzşğ ndppşj!

Uinz= gzeustzg uwz yn=ğ şöğşğz şz nğnz= usşz+ğşuw eğndkşusç mg iyxndrz =nd {çuj irğı´rz fğuw!

Huğuh vşi szuğ znwzrim şğmfuwğmşuz sg! Znğ lndğşğg uwz=u"z uğuü ışp mg üğudşz^ nğ mg ecnduğuzuz= rim üızşl cus sg uxu< ınpuzju, znğndkrdz sg!

Bznğaumulndkşuz .+i= ndzrz= =şör! ?nd bznğard aşxndt aşxnd üıuz= nd mg buğndzumşz= üızşl mnğindu, çuğşmuszşğ^ uöüumuzzşğ^ gzmşğzşğ^ gzmşğzşğnd gzmşğzşğ^ uwzhrir uzndzzşğ^ nğnz= mşuz=r nğnb stm bğ<uzrz sşör aşı şpu, trz! Ndğşsz =şör mg huımuzr {sr<znğe´ gllulnd uwe ırıpnig şdi!

Vşz= snxzuğ ,uxuwndkrdzzşğe! Ustztz {kuğs´ lndğşğg buı wuou. =nd auğkumr fğuwtz m'uzjzrz nd mg sızşz sşğ ındzşğtz zşği! Ndzri uwzhrir auduıuğrs {uzeuszşğ´^ nğnz= lndğ aupnğeşlnd st< auduiuğg vndzrz! Uwz=uz {mşziumuz´ euğqu, şi nğ +ğnduw st< =uzr sg uzüus sşz= sşör mus sşğ auğuöuızşğndz uzhuwsuz mndıuz= iu auğjndsg$ {Ersuışığ´r st< muğeujr#ğ$$$!

*üıumuğndkrdze uzc.ışlr t! Uwn_^ ndzri uwzhrir uxudşlndkrdzzşğ^ nğnz= sşö rğuğnd mg musğ<şz% üğumuz^ şmşpşjumuz^ gzmşğuwrz^ ehğnjumuz uz<uı .ndsçşğnd st<! Auonw= t aupnğeumjndrl uwe .ndsçşğnd st<^- anü vt kt uğndşiıumuz auğkum sgz t uırmu nd vşz= ışizşğ örğuğ^- nd =zzuğmşl usşzuıuğçşğ auğjşğ^ zşğmuwujzşl {aşprzumudnğ´ mus infnğumuz sşmzuçuzndkrdzzşğ nd fşğlnd,ndkrdzzşğ^ wşınw öuznz= ağusjzşl çnlnğrz!

Huğıuouzuv ndindjvr mus ubumşğır hti vş_i snxzuğ wrbşjzşl ıuğşeuğqzşğnd +ğg nd uzihux şöğşğ mg ığusueğşi bznğaudnğumuz ınpşğnd^ üğuxndszşğnd^ lndiuzmuğzşğnd ausuğ!

Bznğaumul şz= =şör zuşd auwşğtznf üğşlnd muğşlrndkrdzg gz,uwşlnd ausuğ! Vş#i mğzuğ şğşdumuwşl kt nğ=u"z m'ndğu.uzuz= şd rzvhrir" auonw= m'uhğrz=^ şğç mg aupnğeumjndrz= sşğ suwğşzrnf^ şğç mg muğeuz= auwşğtznf üğuxndszşğ!

Suwğ t<re fğuw uzhumui şz önduğoulr ışiuzrdkşğz nd lndiuzmuğzşğg^ şğür,uzmuğzşğg^ nğnz= uzmubmuze .zeulnd çudumuzndkrdzg mg huıouxşz! Mg huıuar zuşd nğ sşz= sşö {çxzujzşz=´ uwehrir wuzmuğ,umuz hnxkmndszşğnd st<^ ndzşzulnf uwz ıhudnğndkrdzg kt ndğrb stmg uzmuimu, .şzkr ışp hrır eztğ sşö!

Vşz= öluzuğ uxuı+ğtz rğuğnd aşı çuczşl rzv rzv znğndkrdzzşğ nd üğndkrdzzşğ^ önği mg audzrz= mus nğnzj suirz sşz= ul sş_ğ .+i=g ndzrz= gişlr=!

Uwirz=z% uxudşlndkrdzzşğe buı şz^ çuwj judşğ ul ndzrz=! Mg fbıuzuz= şğç =nd suwğ t<re fğuw^ =nd uwe {çuj irğı´rz fğuw mg muğeuz= uwzhrir üğndkrdzzşğ^ umuzuışi m'glluz= uwzhrir aubndşwuğeuğzşğnd^ nğnz= mg mllşz-m'uzjzrz çuğnwumuzndkşuz iuasuzzşğg! Ecçu.ıuçuğ vş_i mğzuğ c.ışl uırmu^ vş_i mğzuğ zuşd uxu<=g uxzşl uwz uzqşğndz^ nğnz= muğ,şi rğşzj st<r şpu, knwzg^ vuğndkrdzg^ supqg^ frğudnğuz=g mg huğhşz suwğ t<re fğuw nd ,zndze mndıuz usşzuıuğçşğ çuzuftoşğnd! Ürıjr_ğ nğ şğçşsz sşğ irğıg buı mg judr^ buı mg frğudnğndrz=^ m'usvzuz=^ mg fğenfrz= uwehrir üğuxndszşğnd ersuj! Şğuzr" kt muğşzuwrğ wu<nprl nd mu.uğeumuz jhrmnf çuğndkşuz yn.trğ uwe vuğndkrdzg!

Rzv nğ ul glluw^ htı= t ürızui nğ uxudşlndkrdzzşğg buı udşlr_z şz nd üna şz= ünwndkşzte^ nğ=uz nğ =zzueuındkrdzzşğ azvşz animt mus anzmt!

Ndğşsz uwi+ğ auğrdğ auöuğudnğzşğ hrır bznğaudnğşz =nd arszueğndkşuz ıuğşeuğqg nd znğ lndğşğnf hrır npnpşz t<şğe% ub.uğar vnği ,uüşğndz fğuw!

Z$ İ$


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 154

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


4 Փետրուարը ծննդեան օրն է Հայ գրականութեան ամէնէն պայծառ եւ վիպական սեռի մէջ հարուստ բերքատուութեամբ նշանաւորուող դէմքերէն մէկուն՝ Զապէլ Եսայեանի (Զապէլ Յովհաննէսեան՝ աղջկութեան մականունով, Կ. Պոլիս, Սկիւտար, 4 Փետրուար 1878 - 1943):

Մեր արդի գրականութեան պատմութիւնը, արդարեւ Ոսկեդար որակումը տուած է այն ժամանակահատուածին (1900-1915), որուն սպասարկուները հիւսեցին մեր ցեղին իմացականութեան ամէնէն հզօր ու վճիտ սարսուռները: Սպասարկուներ, որոնք իրենց թողած հարուստ ժառանգութեամբ՝ գրական բոլոր սեռերով ու գորովովը իրենց բարձրարուեստ ճաշակին, գեղագէտի հմտութեան, իրաւամբ կոչուեցան Գեղապաշտ-Արուեստագէտ սերունդի ներկայացուցիչներ, որոնց ծիրանափառ արեւը ցաւօք հանգեցաւ 1915-ի հայաջինջ տարտարոսին մէջ՝ զանակ առ զանակ նուիրաբերելէ յետոյ իրենց գեղարուեստական երկերը, նուաճելով գրաբարեաններու եւ ռոմանթիքներու (Հ. Ղեւոնդ Ալիշան, Թովմաս Թերզեան,Մատթէոս Մամուրեան, Սրբուհի Տիւսաբ եւ ուրիշներ) նօսրացած ճակատն ու անոնց միապաղաղ սենթիմենթըլիզմը:

Համիտեան տարիներու (1894-1896) ողբերգութիւններուն հետեւանքով հայ մտաւորականութենէ գրեթէ պարպուած Պոլիսը 1900-ի սկիզբներէն ա՛լ զիջեր էր իր երբեմնի փառքը ի շահ Եւրոպային, որուն ոստաններուն մէջ թափառախոնջ մեր գրողներուն – Ա. Արփիարեան, Գր. Զօհրապ, Ե. Օտեան, Լ. Բաշալեան, Երուխան, Ռ. Զարդարեան, Ա. Չօպանեան, Վ. Թէքէեան, Զ. Եսայեան, Յ. Օշական, Սիամանթօ եւ ուրիշներ – հոգեխառնութեանց խորունկ ջուրերը մինչեւ ծնունդ տուին ազգայնականութեան ջիղն ու կրակը՝ առաջնորդող շունչ ու ոգի բերելու Մեսրոպեան ԳԻՐԻՆ, Հայու արիւնովն ու Հողին սէրովը շաղախուած, որ մեր հինաւուրց արժէքները, Երազը, կարօտանքը, Յոյսը, թախիծը, խոհերն ու զգացումները պիտի վերածէին վերանորոգ ԿԵԱՆՔի:

Հոգեմտաւոր այս ընդհանուր ճաշակէն նախ ծնունդ առած քաջակորով Սիպիլի (Զապէլ Խանճեան, ապա Զապէլ Ասատուր) «Ազգանուէր Հայուհեաց Ընկերութեան»ին պիտի յաջորդէր միւս քաջամարտիկին՝ Զապէլ Յովհաննէսեան-Եսայեանի ապագայ «Սկիւտարի Տիկնանց Միութիւն»ը, որուն հայրենանուէր վիպագիրին ողջ կեանքը տարածուեցաւ երկու եղեռններու արեան ճապաղիքներու մէջէն, հուսկ իր շունչը փչելով 30-ականներու երկրորդ կէսէն ետք Խ. Հայաստանի մէջ անհատի պաշտամունքի տարիներու ականաւոր մտաւորականներու տախտապարումի եղերական ճանապարհին...: Եւ ճաշակելով բանտախուցերու եւ աքսորավայրերու մէջ դառնանքը սպանութիւններու եւ գնդակահարումներու, ի վերջոյ արնակուտակ այդ համայնապատկերին մէջ ինկաւ ցաւագին ճակատագիրը Զապէլ Եսայեան մեծ վիպագիրին:

1900-ի առաջին երկու-երեք տարիները դիմաւորեր էին արդէն Զօհրապի, Օտեանի, Չօպանեանի, Թէքէեանի, Սիամանթոյի, Սիպիլի եւ սերնդակիցներու անդրանիկ դիւանները, որոնց չուշացաւ միանալ Զապէլ Եսայեանի «Սպասման Սրահին Մէջ» խորագրեալ առաջին վէպը, մինչ Պոլսոյ մէջ ութ տարի առաջ՝ 1895-ին, ծննդավայրին թաղային Սկիւտարի Ս. Խաչ վարժարանը ան աւարտելէ ետք, Չօպանեանի «Ծաղիկ» կիսամսեային մէջ լոյս տեսեր էր անոր առաջին արձակ բանաստեղծութիւնը՝ «Երգ Առ Գիշեր» խորագրեալ եւ Զ. Յովհաննէսեան ստորագրութեամբ: Այնուհետեւ հոգեբանական կառուցուածքի նմաներանգ արձակ պատկերներ Եսայեանէն՝ «Կոյրը», «Չխաբող Սէրը», «Անդամալոյծը Ծովեզերքին» խորագիրներով, շուտով ուշադրութեան արժանի պիտի դարձնէին խոյանքները կազմաւորուող անոր տաղանդին, զայն դասելու Իրապաշտ սերունդի կրտսեր ներկայացուցիչներու շարքին: Այսպէս է որ Եսայեան կոփեց իր գրական ուղին Պոլսոյ «Հայրենիք» օրաթերթին մէջ ալ յիշեալ թուականէն սկսեալ:

Չորս տարեկանին, փոքրիկն Զապէլ նախ գրաճանաչութեան համար կը դրուի մասնաւոր դպրոցի մը մէջ եւ 1888-ին կ'ընդունուի Սկիւտարի Ս. Խաչ վարժարանը: 1892-ին աւարտելէ ետք վարժարանը, մէկ տարի կ'աշակերտէ Արշակ Չօպանեանին, որ նկատելով աշակերտուհիին գրական ընդունակութիւնները, կը խրախուսէ զայն՝ մէկ-երկու տարի ետք «Ծաղիկ»ին մէջ հրատարակելով պատանուհիին անդրանիկ քանի մը բոմբիւնները: Այնուհետեւ «Աղջկան Հոգիներ» ընդհանուր խորագիրի տակ, ապագայ վիպագիրը կը փորձէ իր յուզումները արտայայտել դեռատի աղջկայ կերպարի միջոցով: Իր պատմումի անկեղծ շեշտը, տրամադրութեան անմիջականութիւնն ու ակներեւ ձիրքը իսկոյն ուշադրութեան կ'արժանացնեն Զապէլ Յովհաննէսեանը, որ 1895-ի վախճանէն առաջ խումբ մը մտաւորական երիտասարդներու հետ կը մեկնի Փարիզ, ուր որոշ ժամանակ մը կը մասնակցի Լուսինեանի բառարանը կազմելու աշխատանքին, կ’ըլլայ ունկնդիր Սորպոնի եւ Քոլէճ տը Ֆրանսի դասընթացքներու՝ նախընտրելով գրականութեան ու փիլիսոփայութեան ճիւղերը:

Փարիզի մէջ, դեռ Զապէլ Յովհաննէսեան, կը հմտանայ ֆրանսերէնի մէջ, անյագ յափշտակութեամբ կարդալով Պալզաքի, Զոլայի, Ֆլօպէրի, Մօփասանի, կին մեծանուն վիպագիր Ժորժ Սանտի գործերը, կ'ոգեւորուի մանաւանդ Վերհառնով, կ'ուսումնասիրէ սէմպոլիստներն ու պառնասեանները (Շ. Պօտլէր, Է. Փօ, Լըքոնթ տը Լիլ, Սիւլլի Փրիւկում, Պանվիլ եւ ուրիշներ): Առանձնակի բուռն հետաքրքրութիւն կը ցուցաբերէ դէպի ֆրանսական արձակի հոգեբանական ուղղութիւնը: Կը ծաւալէ բեղուն գործունէութիւն՝ աշխատակցելով ֆրանսական եւ հայկական շարք մը պարբերականներու: Այսպէս, 1897-1899 թուականներուն իր գրած «Աշուղը», «Կարմիր Ջաղացը», «Եաշմաքը», «Մահը», «Անձնասպան Տղաք» ստեղծագործութիւնները զինք կը դարձնեն հանրաճանաչ անուն եւ փնտռուած հեղինակ: Մարդու հոգին, սիրտը, զգացումները՝ կեանքի, աշխարհի, շրջապատի, ժամանակի ու միջավայրի ամենանրբին առնչութիւններով, մարդը իր ներաշխարհով՝ ինքնիր մէջ եւ հասարակական կապերու ոլորտէ ներս, ժողովուրդին ճակատագիրը պատմութեան հոլովոյթին ընդմէջէն, մարդոց ներկան ու ապագան, տառապանքներն ու մաքառումները, ապագայ մեծ գրողին վաղ շրջանի երկերուն նիւթն ու բովանդակութիւնը կ'ըլլան:

Մասնաւորապէս ուշագրաւ են իր «Եաշմաքը» եւ «Աշուղը» կտորները: Առաջինը՝ սիրոյ, զգացումներու ուժի բանաստեղծականացման գեղեցիկ նմոյշ մ'է: Երեւակայել, որ Վրթանէս Փափազեան, 1910-ին Թիֆլիս հրատարակուած իր «Պատմութիւն Հայոց Գրականութեան» երկին մէջ Եսայեանի «Աշուղը» ստեղծագործութիւնը համարէ «վիպասանուհու գլուխ-գործոցը», որ՝ ինչպէս ըսուեցաւ՝ գրուած է վիպասանուհիին շատ վաղ տարիքին: Փափազեան նոյնիսկ կ'ընդգծէ. «Կա՞յ արդեօք սրանից շքեղ արեւելեան մի բանաստեղծութիւն, որ այսքան խոր վիշտ, համակող, վարակիչ թախիծ կրէ իր մէջ, այս աստիճան հրապոյրի հետ միասին...»:

Մնալով «Աշուղը» ստեղծագործութեան հետ, վիպասանուհին առիթով մը գրած է, թէ աշխատաւոր մարդուն «արեւահար դէմքը», «յուսահատ աչքերը», դեռ վաղ տարիներէ մտահոգած են զինք: «Աշուղը»՝ որ գրողին առաջին փորձերէն մէկն է, հանդէս կը բերէ խոնարհ մարդու, կեանքէն մերժուածներու եւ անտուն թափառականներու ցաւոտ հոգին: Ու պիտի աւելցնել, որ գրողին այս ժանրի վաղ գործերը անոր նախասիրութիւններն էին, զորս կարելի է համարել գեղարուեստական-հոգեբանական ուսումնասիրութիւններ:     


«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 1, մնացեալը՝ վաղուան թիւով)