|
Huısndkşuz euiu.+ir sg uğıuwuwındkrdzzşğg sş, upsndm çuğqğujndjrz şğmğtz zşği {AUSULİUĞUZZŞĞG FŞĞU;NDDU; ŞZ AUİUĞUMUJ INDZŞĞND$$$´ |
|
Şğmnd +ğt r fşğ kndğ= auiuğumumuz muğ,r=g m'şxşdşyr upsmuwuğnwj eth=r sg huıouxnf! Çnlnğ .udşğt nd çnlnğ bğ<uzumzşğt çnpn=r quwzşğ mg lindrz İu=uğru ausuliuğuzr huısndkşuz euiu.+i^ Yğ+)$ Thndht=rğ İ+)nd+plndr auijtrz! R#zv t auğjg! Uğeuğşd^ uwi uzqg^ suizumjşlnf aşxuışirluwrz wuwıuüğr sg^ buı ,uzğ nd uzgzendzşlr nğumndszşğ gğud ausuliuğuzzşğnd auijtrz! Uz zbşlnf nğ ndiuznpzşğnd euişğndz suizumjndkşuz ınmnig buı ju, t^ gğud buı wuzendüz wuwıuğuğndkrdz sg nd hzeşj nğ ausuliuğuzzşğg üğşkt usçnp<ndkşusç fşğu,ndu, şz {auiuğumuj ındzşğnd´! Euiu.+ig rğ giu,g auiıuışlnd ausuğ^ udşlr wuxu< ul üzuj^ hzeşlnf nğ znwzg giu, tğ zuşd Auzğuhşındkşuz zu.uüuag! {Gzıuzr=zşğ^ nğnz= rğşzj öudumzşğg ndğrb =upu=zşğ m'ndpuğmşz ndisuz ausuğ^ vşz ürışğ kt r#zv mg muıuğndr auzğumujuğuzzşğnd şd {uyuğk´ huzenmzşğnd st<^ vşz ürışğ kt rğşzj öudumzşğg nğn#zj aşı mg ziırz- Uwi .+i=şğg xndsçr hti huwkşjuz nd gzeföndsr sş, ulr= iışp,şjrz! Ausuliuğuzr fşğuışindvg wuwızşj nğ uzsr<uhti =zzndkrdz çujndu, t euiu.+irz ets^ =uzr nğ fşğnwrbşul uğıuwuwındkrdzzşğg çnlnğz ul muimu,r ıum mg knpndz^ çuz sg nğ uzgzendzşlr t! Lndiuçuzndkrdz şmud zuşd Zu.uüuar çuzçşğ Rhğuars Üulgztz^ nğ erışl ındud nğ İ+)nd+plndr znpmulr nd zşpujndjrv hzendszşğg uzgzendzşlr şz şd mg ihuişz ışizşlnd kt rzvhrir# şl= sg hrır ndzşzuw fuğvumuz ünğ,gzkujg^ nğ imiu, t upsmuwuğnwj .+i=şğnd aşprzum euiu.+irz ets! |
|
VUDNDB*PLND$- NIZQÜNDKRDZ ŞZ KNDĞ?RNW ETS´ Hr- |
|
Vudndb+plnd zbşj nğ huıcusr<njzşğ mrğuğmşlnd nğnbndsg srumnpsuzr t^ udşljzşlnf nğ uwi znğ öuğüujndsg nızqündkrdz t Kndğ=rnw rz=zrb.uzndkşuz rğudndz=r ets! {Uwi nğnbndsg kt_ rğudumuz şd kt =upu=umuz ışiumtıt^ i.ul =uwl sgz t´^ giud uz nd zu.uhuwsuz uxu<ueğşj kndğ=- Wrbşjzşz= nğ Usşğrmuwr mnpst iuasuzndu, huıcusr<njzşğg uzauıumuz çznwk mg mğşz$ krğu. gzığndu, şz Kndğ=rnw hubıhuzumuz uğerdzuçşğndkşuz fuğvndkşuz ız+ğtz Risuwrl Itsrğ nd uznğ şğş= şzkumuzşğg! ?nzmğtir mnpst gzendzndu, {Huıcusr<njzşğnd ünğ,ueğndkşusç Usşğrmuwr aumuxumnğezşğnd ets huw=uğr suirz´ +ğrzuü,r bğ<uü,nf^ Kndğ=rnw hubıhuzumuz uğerdzuçşğndkşuz fuğvndkrdzg hrır vmuğşzuw uğıu,ndsr uğı+zuürğ iıuzul Usşğrmuwtz^ rzvhti zuşd fuğmşğ% usşğrmşuz nd sr<uöüuwrz şlsıumuz auiıuındkrdzzşğtz! R#ZV MG ÜĞT HR- Hr- Kğ=umuz upçrdğzşğ mg üğşz nğ auğjumuzr ıum t zuşd T)- |
|
Yndkrz rğ ıuğşmuz uindlrir gzkuj=rz huıui.uzşj 60 auğjndszşğnd nd uzeğueuğqud zuşd Puğuhupşuz auğjrz {LŞXZUWRZ PUĞUHUPR MUĞÜUFROUMG UZYNYN: HTI? T SZUW$ AUĞJG HTI? T IŞPUYN:NDR UHUÜUW´ |
|
Uindlrir gzkuj=rz Yndkrz uzeğueuğqud Puğuhupşuz auğjrz^ gzeü,şlnf nğ rğufroumg aimnpndkşzt endği şlu, tğ! Giı rğşz^ qüışul rğufroumg buğndzumndu, tğ şğmuğ ıuğrzşğ! Lğuüğnp sg hzeşj nğ fşğ<rz huışğuösg imiud uğıu=rz sr<usındkşuz huıouxnf! Fluırsrğ Yndkrz muimu, wuwızşj uwi suirz nd giud nğ Snimnduwr erğ=nğnbndsg Puğuhupr auğjnf aşışdşulz t$ lnd,nds uxuzj uğrdzuaşpndkşuz! {Şğmuğ ıuğrzşğ Xndiuiıuz mg hubıhuztğ uwz ışiumtıg nğ Uığhtwouzrz htı= t fşğueuğqndrz ş+kg bğ<uzzşğg! Çujr uımt ikukrd =+- Xndi pşmufuğg^ wpnds gzşlnf uwz yuiırz^ nğ Auwuiıuz vt ouzvju, Puğuhupr uzmu.ndkrdzg^ giud nğ sr<uöüuwrz rğudndz=r ışiumtıtz Puğuhup uığhtwouzumuz anpuıuğu,= t! Uzeğueuxzulnf aumusuğındkşuz huısndkşuz^ Yndkrz zbşj nğ auwşğ uxu<rz uzüus uğju.şuz huışğuösr cusuzum ötz= fşğjndju, trz rğşzj mşuz=z nd uğcuzuhuındndkrdzg yğmşlnd ausuğ! Srucusuzum .+işlnf uxmuw rğufroumr nd Aueğndkr bğ<uzrz st< huıuau, fşğ<rz eth=şğnd suirz^ Xndiuiıuzr Zu.uüuag wnwi wuwızşj nğ uırmu şöumr eth= mg szuw$ mnpsşğg htı= t muzü uxzşz 10 Znwşsçşğr eğndkşusç uxmuw erğ=şğnd^ çzuü,şğnd fğuw^ udşljndj uz! R#zv hrır glluw Puğuhupr muğüufroumg! Uwi suirz Yndkrz giud nğ muğüufroumg htı= t szuw uzynyn.^ uwirz=z auğjg htı= t ışpuyn.ndr uhuüuw! Giı xndi Zu.uüuarz^ ül.udnğz uwz t nğ uğrdzuaşpndkrdzg eueğu, t^ szujşul auğjşğg şğmğnğeumuz şz! {Sşz= ausuquwzşjuz= nğ xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg eueğrz nd mnpsşğg szuz uwz erğ=şğndz fğuw^ ndğ şpu, şz wuwıuğuğndkşuz iınğuüğndkşuz huandz! Uwn_^ arsu muğü sg auğjşğ muz^ nğnz= muh ndzrz şzkumuxnwjzşğndz aşı^ gze nğnds kt_ Auwuiıuzr^ kt_ Uığhtwouzr ausuğ! Uinz= htı= t lnd,şl çuzumjuwrz ünğ,gzkujnf^ nğnfaşışd şxumnpsuzr wuwıuğuğndkrdzg mg iışp,t çnlnğ muğşlndkrdzzşğg´^ erışl ındud Zu.uüua Yndkrz! |
|
TSUZNDTL SU?ĞNZZ UL FUĞUMNDŞJUD |
|
Fşğ<rz +ğşğndz Su=ğnzr aşı byndszşğ ndzşju, şz )ğuziujr nd uğıuiuasuzjr =uzr sg hubı+zşuzşğ^ nğnz= ktşd u.ıuzbuzzşğ vndzrz^ çuwj uznz= znwzhti uhuanfndkşuz ausuğ rz=zusşmndiuju, şz! Uwe hubı+zşuzşğnd muğürz şz İhuzrnw Fuğvuhşı Ytığ+ İuzvtö^ Şdğn.nğandğer Zu.uüua Buğl Srbtl! (ğuziu stmz t uwz şğmrğzşğtz^ nğnz= ustztz buı ındcşjrz ?nfrı- |
|
İIŞYUZUMŞĞIG 12 AUÖUĞ UIĞHTWOUZJRZŞĞNF ÇZUMŞJZŞLND LNDĞG AŞĞ?NDŞJUD |
|
Uğju.r Auzğuhşındkşuz Zu.uüuar suslnw çuzçşğ Fuağus H+pnişuz aşğ=şj uwz lndğşğg^ giı nğnzj^ rçğşd kt Uığhtwouztz 12 auöuğ uzqşğ hrır çzumşjndrz İışyuzumşğır st<! Uz auiıuışj nğ uwe lndğşğg çujuğqum wrsuğndkrdz şz^ uığhtwouzumuz =uğnövumuz eubıg öuznz= erındszudnğ mşğhnf mg ıuğu,t% auwndkşuz s+ı uwi +ğşğnd luğndu, ığusueğndkrdzzşğg udşlr iuiımujzşlnd ausuğ! Srdi mnpst^ Uğju.r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg^ sşmzuçuzşlnf xndiumuz {?nstğiuzk´ kşğkr st< Uığhtwouzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz zşğmuwujndjvr sşmzuçuzndkrdzg^ giı nğndz^ rçğşd kt {auwmumuz ndcşğg endği htı= t çşğndrz Uğju.tz´^ üğşj aşışdşulg$ {Auwmumuz ndcşğg Uğju.tz endği çşğşlnd suirz uığhtwouzumuz mnpsr hzendszşğg zhuıum ndzrz aşprzumuöğmşl 9 Znwşsçşğr örzuendlr suirz şxumnps wuwıuğuğndkrdzg! Uwi wşğrdğu,nw lndğşğg mg srırz .ukuğşl Xndiuiıuzr sr<znğeumuz <uz=şğz nd .upupuhua uxu=şlndkrdzg´! Zu.uğuğndkrdzg auiıuışj nğ Uğju.r Auzğuhşındkşuz Hubıhuzndkşuz çuzumg şpu, t nd htı= t glluw Uğju.r hşıumuzndkşuz nd uznğ cnpnfndğer uzfıuzündkşuz arszumuz şğub.udnğg! |
|
MUHUZR ND 13 ÜRDPŞĞND ÇUĞQNDZ?ZŞĞG HRIR WUZQZNDRZ UIĞHTWOUZRZ |
|
Ausuwz=uhşır .+i=şğnf uwi anpuıuğu,=zşğg hubıhuznp erğ=şğg srzvşd 1929 kndumuz auwmumuz anpşğ trz! 1929rz uwe anpşğg wuzqzndşğ şz Uığhtwouzrz! Uwe ıuğu,=zşğnd st< muw 21 ürdp^ 13g% auwmumuz ürdpşğ şz! Rzvn#d iuasuzuöuındsg mg muıuğndr 1974r =uğıtir arsuz fğuw^ uwl n_v kt 1929r =uğıtir arsuz fğuw^ auğjndj ausuwz=uhşıg! Zşğmuwri Ünğri- Srzv uwe^ Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğ Fupuğbum Wuğndkrdzşuz şğtm uwjşlşj İrdzr=r suğö nd auzerhnds sg ndzşjud suğör muğü sg ausuwz=zşğnd pşmufuğzşğndz aşı^ nğnz= rğşzj sıuanündkrdzg wuwızşjrz suğör iuasuzuwrz obüğındszşğndz rçğşd uğerdz= iışp,ndu, ecnduğrz rğufroumr fşğuçşğşul! Uznz= erışl ındrz nğ iuasuzuü,r ynyn.ndkrdzzşğnd aşışduz=nf^ aumuxumnğer krğu. mg euxzuz muğü sg çzumufuwğşğ^ nğnzj muğürz t zuşd Muhuz =upu=g! Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğg zbşj nğ iuasuzg mg obendr şğmnd mnpsşğnd çuğqğuiırouz ihuzşğnd zşğmuwndkşusç$ Auwuiıuzr ıuğu,=tz stm sşkğ anp rim hrır vwuzqzndr Uığhtwouzrz! Gzeü,ndşjud nğ uwe auındu,zşğndz st< aimnpndkrdz hrır muıuğşz xndi iuasuzuhuazşğg^ rzv nğ wudşlşul şğub.r= t uzfıuzüuwrz ausumuğüg ndcşpujzşlnd ausuğ! Srdi mnpst^ şğtm Ünğri nd Muhuz =upu=zşğnd çzumrvzşğg çnpn=r jnwjşğ gğrz nd wuwıuğuğşjrz nğ uwi znğ muğüueğndkşusç^ rğşzj çzumufuwğşğg hrır fşğu,ndrz uzsr<umuz krğu.r! {Knp üuz^ knp ani uhğrz nd ışizşz! Sşz= uzfıuzü ışpubuğc mg huauz<şz= rb.uzndkrdzzşğtz´^ girz jndjuğuğzşğg! |
|
XUHGĞK LTFUZINFİ?R% IUĞNDUW LUDUÜNWZ (NDKHNLRİI |
|
Ltfuzınfi=r uxu<rz uzüus m'uğcuzuzuw ub.uğar luduünwzr mnvsuz! Uzjşul ıuğnduw sğjuzumumrğz tğ Lrnztl Stiir! |
|
Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
1793- Սակայն, խորահմուտ լեզուագէտին ու պատմաբանին առողջական վիճակը արդէն սկսած էր վատթարանալ 1790- Իր այս այս աշխատանքներուն զուգահեռ, Չամչեան իր մտահոգութեանց առանցքը դարձուցած էր Պոլսոյ մէջ հայկական բարձրագոյն դպրոց ստեղծելու գաղափարը՝ միջնակարգ վարժարաններէ շրջանաւարտներ ընդունելու նպատակով: Այսպէս, իր գլխաւորութեամբ, Պոլսոյ Մխիթարեանները կը մշակեն ու աբբահօր կը ներկայացնեն ապագայ հայկական բարձրագոյն դպրոցի մը ծրագիրը, որուն մէջ կարեւոր տեղ կը յատկացուի յատկապէս հայագիտական առարկաներու եւ լեզուներու դասաւանդումը: Իր «Պատմութիւն Հայոց»ի երեք հատորները ուսանողութեան աւելի մատչելի դարձնելու նպատակով, Չամչեան կը լծուի մէկ հատորով համառօտ «Պատմութիւն Հայոց» մը պատրաստել. գիրք մը, որ շատ կարեւոր դեր խաղցաւ մատղաշ սերունդները ազգային ինքնագիտակցութեան ու ինքնաճանաչման ոգիով դաստիարակելու առումով: Ստեփան Մելքոնեանի մահէն ետք նոր աբբահօր ընտրութիւններուն մասնակցելու համար, Չամչեան 1800- Պիտի ընդգծել, որ Չամչեան այն առաջին հայ կաթոլիկ գործիչներէն է, որ ճիշդ դիրքորոշուելով՝ հայութեան համար ստեղծուած այդ բարդ իրադրութեան մէջ միասնականութեան զէնքը տարածեց բոլոր համայնքներէն ու խաւերէն ներս: Ան լաւապէս ըմբռնելով կացութիւնը՝ աշխատեցաւ եւ յաջողեցաւ հաշտութեան եզրեր գտնել երկու համայնքներուն միջեւ: Իր կեանքի վերջին տարիներուն, Չամչեան իրագործեց եւ հրատարակութեան յանձնեց շատ կարեւոր այլ երկասիրութիւն մը, դաւանաբանական հարցեր շօշափող մեծ աշխատութիւն մը՝ «Վահան Հաւատոյ, Յորում Հաստատի Ուղղափառութիւն Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ Սկսեալ Ի Սրբոյն Գրիգորէ Հայաստանեայց Լուսաւորչէ Մինչեւ Ցայսօր» խորագիրով: Շուրջ 900 էջնոց մեծածաւալ սոյն երկասիրութիւնը, յիրաւի, շուրջ չորս տասնամեակի վրայ (1776- Անխորաչափելի է Միքայէլ Չամչեանի պատմագիտական, լեզուագիտական, մանկավարժական, աստուածաբանական, փիլիսոփայական հմտութիւնը, անհունաստեղծ վաստակը, որուն համար պոլսահայութիւնը՝ մասնաւորապէս, Հայաստանի ու Սփիւռքի հայութիւնը՝ ընդհանրապէս, խորապէս երախտապարտ են ու հպարտ իրմով: Երախտագիտութիւն՝ որ կը տարածուի դարերու վրայ, հպարտանք՝ որ կը լեռնանայ յաւերժական փառքով: «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 4 եւ ՎԵՐՋ) |
Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Stflrdı Vudndb+plnd şdi şğtm uzeğueuğqud Usşğrmşuz ?nzmğtir mnpst Kndğ=rnw ets gzendzndu, huıcusr<njzşğnd nğnbsuz nd muğ,ğ uğıuwuwındkrdzzşğnf euıuhuğışj uwe =uwlg!
Xndiuiıuzr Zu.uüua Fluırsrğ Yndkrz şğtm rğ ziıufuwğtz zşği iuğ=şj ıuğşmuz usynyrv suslnw uindlrig nd huıui.uzşj öuzuöuz lğuındusr<njzşğnd kpkumrjzşğnd 60 auğjndszşğndz! Uindlrig ışdşj s+ıudnğuhti 4$5 cus!
(ğuziuwr Zu.uüua Tsuzndtl Su=ğnzr üğuişzşumg aupnğeşj nğ Zu.uüuag fuğumndu, t ?nğnzuwr cuağnf! 47usşuw Su=ğnz ktik wuzqzu, tğ arduzendkşuz uxu<rz u.ıuzbuzzşğtz şı=! Mg zbndr nğ Su=ğnz 7 +ğ hrır rz=zusşmndiuzuw şd ub.uıuz=g hrır buğndzumt aşxufuğ eğndkşusç!
Şğtm Auwuiıuzr st< uxud+ıg çujndşjud sıuanürv znğ öuğüujndsnf sg! Muhuzr ausuwz=uhşı Ütnğü Yuğişuz wuwızşj nğ Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkşztz ağuauzü sg ığndu, t rğşzj nd giı uwe ağuauzürz^ uwi+ğ% 18 Eşmışsçşğrz^ Muhuzr zşğmuw hubıhuzumuz erğ=şğg hrır wuzqzndrz Uığhtwouzrz! Uwi nğnbsuz ausuquwz^ Uığhtwouzr aimnpndkşuz ıum hrır uzjzrz uwz erğ=şğg^ nğnz= m'uhuanftrz uzfıuzündkrdzg Muhuzr nd wuğumrj 13 ürdpşğnd^ nğnz= şz Eudrk Çşm^ Mupzndı^ Ndcuzri^ Şpnduğe^ Uüuğum^ Erjsuwğr^ İrdzr=^ Üşpuznwb^ Oumuıtz^ Brmuanp^ Zşğ=rz Auze nd ;ud ürdpşğg şd Muhuz =upu=g^ nğnz= çnlnğg mg sışz Muhuz ausuwz=rz st<! Uwihti Muhuz =upu=r nv-
Şdğnhuwr u.nwşuzzşğnd lrmr wupknp nd Srdzr.r {Çuduğru´ umndsçr lşa )ndkhnlriı Xuhgğk Ltfuzınfi=r ub.uğar luduünwz )ndkhnlriır mnvsuz uğcuzujud (ndkhnlr ausub.uğauwrz eubzumjndkşuz sğjuzumuçub.ndkşuz gzkuj=rz! Sğjuzumuçub.ndkrdzg ışpr ndzşjud ausujuzjr fğuw! Kşmzu,ndzşğ trz zuşd ?ğrikruz+ Xnzulınd nd Lrnztl Stiir! 
Միքայէլ Չամչեանի վենետիկեան գործունէութեան Գ. շրջանի՝ 1790-