ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
80. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 17 ՅՈՒԼԻՍ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

Kndğ=rnw :nğağeuğuzr vnği mndiumjndkrdzzşğg sruizuçuğ

hu.uğumşjrz Auwuiıuzg

{?UBNDT UIĞHTWOUZUMUZ UWZ ANPUSUİŞĞTZ

ÖNĞİ ÜĞUDU; Şİ´


Kndğ=rnw st< vnği mndiumjndkrdzzşğ^ U-Üt-Yt^ Ot-At-Yt^ St-At-Yt şd Rwr^ üğşkt uxu<rz uzüus rğuğnd aşı ausuquwzşjuz nd sruizumuz öşmnwj sg ağuıuğumşjrz^ huauz<şlnf nğ Auwuiıuz =ubndr uığhtwouzumuz anpusuişğt önği çxzuüğudu, t ıuğrzşğt r fşğ! Öşmnwjrz st< Kndğ=rnw vnği mndiumjndkrdzzşğg^ nğnz= sruizuçuğ Knğ=rnw :nğağeuğuzg mg zşğmuwujzşz^ erışl ındrz nğ Auwuiıuz i.ul ousçnd sg fğuw t^ Auwuiıuz htı= t wuğsuğr SUM-r Uhuanfndkşuz :nğandğer nd ŞUAM-r nğnbndszşğndz nd htı= t =ubndr uığhtwouzumuz uwz anpşğtz önği üğudu, t!

Auiuğumuj öşmnwjrz st< üğndu, t aşışdşulg$

{Sşz=^ nğhti Kndğ=rnw Uöüuwrz :nğağeuğuz^ .iırd mg hu.uğumşz= uwz wuğqumndszşğg önği auwmumuz örzşul ndcşğg rğumuzujndju, şz Uığhtwouzr Iudndbr bğ<uzrz st< 12 Wndlritz uierz! Auwuiıuz i.ul ousçnd st< t^ uwi wuğqumndszşğz ul uğetz znğ yuiı sg mg muösşz ıuğrzşğt r fşğ Fşğrz Puğuhupg çxzuüğudndsr ıum huanp Auwuiıuzr wuğqumnpumuz ,uz+k =upu=umuzndkşuz! Uirmu sş,uünwz uğüşl=z t ıuğu,=ubğ<uzr st< aubındkşuz nd muwndzndkşuz uhuanfsuz ets! Sr<uöüuwrz auzğuwrz muğ,r=g mg ağudrğşz= aumuöeşlnd +ğtz=zşğz nd nğnbndszşğg ux nvrzv zmuınp Auwuiıuzr ets! Mg mğmzşz= nğ Puğuhupşuz auğjg htı= t lnd,ndr .upup sr<njzşğnf^ Auwuiıuz htı= t ahuıumr SUM-r Uhuanfndkşuz :nğandğer nd ŞUAM-r nğnbndszşğndz nd htı= t =ubndr Uığhtwouzr anpusuişğtz önği üğudsuz ıum mg huat! Kndğ=ru^ nğ mg hubıhuzt şğmnd hşındkrdz-stm uöü ışiumtıg^ hrır buğndzumt muzüzrl şpçuwğumuz Uığhtwouzr mnp=rz! Uwi uxrknf judumjndkrdz mg wuwızşz= sşxşulzşğndz ausuğ nd uhu=rznds mg supkşz= frğudnğşulzşğndz´!

:nğağeuğuzumuz .sçumjndkrdzzşğndz vt sruju, At-It-Yt mndiumjndkşuz .sçumjndkrdzg^ gzşlnf aşışdşul lndiuçuzndkrdzg$ {Çndz =upu=umuzndkrdzg htı= t glluw şğmnd şğmrğzşğnd sr<şd sr<znğe auzeriuzulg! Vnği mndiumjndkrdzzşğnd uzndznf ağuhuğumndu, t öşmnwj sg^ nğndz ıum vşz= iınğuüğu, aşışdşul huıouxuçuzndkşusç! Uığhtwouzjrzşğz nd auwşğg uwi ub.uğauüğndkşuz arz cnpnfndğezşğtz şz! Kt_ auwşğg^ kt uöşğrzşğg +er hti htı= ndzrz .upupndkşuz şd aubındkşuz!

{Jndğı huışğuösr uduğıtz srzvşd uwi+ğ Mnfmuişuz ıuğu,=ubğ<uzrz st< aumusuğındkrdzzşğ nd huışğuöszşğ vşz fşğ<uju,! Sşğ juzmndkrdzz t nğ çnlnğ aumusuğındkrdzzşğg rğşzj lnd,ndsg üızşz çuzumjndkrdzzşğnd ousçnf! Aubındkrdz ünwujzşlnd ausuğ Kndğ=ruz ul zşğuxşul^ ıuğu,=ubğ<uzr çnlnğ şğmrğzşğg htı= t =u<ulşğşz erduzuürıumuz <uz=şğz nd çuzumjndkrdzzşğg! Ecçu.ıuçuğ .upup çuzumjndkrdzzşğnf =upu=umuz lnd,nds üızşlnd ynğqşğg şğmuğ ıuğrzşğt r fşğ şırz {yluz´ spndu, şz! Uxu<zuaşğkndkrdz htı= t ıul aubıuğuğ uğıu=rz =upu=umuzndkşuz^ <uz= htı= t fuızşl nğhtiör Auwuiıuz nd Uığhtwouz ziırz çuzumjuwrz işpuzr bndğ< şd =uwlşğ uxzşz% luğndu,ndkrdzg sşpsujzşlnd ndppndkşusç´^ gindşjud mndiumjndkşuz wuwıuğuğndkşuz st<!


Hu=ndrz ö+ğumjşlnd ausuğ

(-16 XUÖSUİUDUXZUMZŞĞG% KXRV? MUIUĞŞJRZ

AUW-KĞ?UMUZ İUASUZUÜ*IRR FĞUW


{Uübus´ kşğkg şğtm şğşmnwşuz cusşğndz^ nğhti {Fşğ<rz fuwğmşuzr lndğ´ aupnğeşj kt Zu.uüua Tğınpuzr mnpst Uığhtwouzrz nd uöşğr cnpnfndğerz ndppşul ö+ğumjndkşuz huıüustz şı=^ kğ=umuz T)-16 xuösuiuduxzumzşğg kxrv= muıuğşjrz auw-kğ=umuz iuasuzuü+ırr fğuw! {Kndğ=ru yn.uzjşj rğ huıüusg´ .nğuüğnf lğuındndkşuz st< mg zbndr nğ Uığhtwouz-Auwuiıuz iuasuzr şğmuwz=rz xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd lnwirz ıum^ Kndğ=rnw Örzşul ndcşğndz huımuznp xuösuiuduxzumzşğg aimnpndkrdz m'rğumuzujzşz Auwuiıuzr aşı iuasuzr şğmz=rz fğuw! {Kndğ=ru uxuzj nğşdt fşğuhuandkşuz srbı hrır muzüzr Uığhtwouzr mnp=rz^ şkt .zeğnw uxuğmuw euxzuz Uığhtwouzr rğudndz=zşğg^ anpuwrz usçnp<umuzndkrdzg´^ wuwıuğuğu, tğ Zu.uüua Tğınpuz!


AA Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdz

{AUWUİIUZ MG SŞĞCT

İHUXZULR?R LŞÖNDZ´


Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz suslnw çuzçşğ Uzzu Zupıulşuz auzeti şmud znğ wuwıuğuğndkşusç sg! Uz giud nğ Auwuiıuz mg sşğct ihuxzulr=r lşöndz şd auzeti mndüuw aumusuğındkşuz .upup lnd,suz erğ=şğtz!

{Şkt uwcs Uığhtwouz mg ağucuğr çuzumjndkrdzzşğ fuğşlt Auwuiıuzr aşı^ uhu huğö vt^ kt nğn#dz aşı uwe şğmrğg hrır .+ir Puğuhupşuz aumusuğındkşuz bndğ<! Uığhtwouz sıuer#ğ t fşğimişlnd çuzumjndkrdzzşğg puğuhupşuz mnpsrz aşı^ kt# nv! Sşz= vşz ürışğ! Fşğ<şği Uığhtwouz ıuğçşğ qşdşğnf mg ynğqt huışğuösr ihuxzulr=zşğnf auzeti üul! Şkt çuzumjndkrdzzşğtz endği üulnd ihuxzulr=g uwi buğ=tz t^ uhu uırmu auwmumuz mnpsrz öuğsuz= vr huıouxşğ! Auwuiıuz mg sşğct ihuxzulr=r lşöndz şd auzeti mndüuw .zeğr .upuplnd,suz erğ=şğtz´!


Şğtm wuğuçşğumuz .upup tğ auw-uığhtwouzumuz iuasuzuü,r

Iudndbr suğör auındu,g

UIĞHTWOUZ MG İHUXZUW XSÇUMN;ŞL

SŞ;US*ĞR UKNSUMUWUZG

Auwuiıuz yn.ueuğqşj^ gişlnf nğ uırmu bğ<uzr çnlnğ şğmrğzşğndz

 ndppşul ihuxzulr= t


Şğtm şdi auwuiıuzşuz nd uığhtwouzumuz^ zuşd =upu=umuz +ğumuğür ül.udnğ auğjg auw-uığhtwouzumuz iuasuzuü+ırr Iudndbr suğör auındu,rz st< uğquzuüğndu, fşğ<rz +ğşğnd öuğüujndszşğz trz^ xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg^ zşğkuyuzjndsr ynğqşğg^ yn.ueuğq üzeumn,ndkrdzzşğg^ şdlz! Işizşz= kt r#zv wuwıuğuğndkrdzzşğ şd ünğ,npndkrdzzşğ muıuğndşjuz şğtm^ usçnp< +ğnduw gzkuj=rz^ ausueğşlnf auwuiıuzşuz şd kğ=umuz upçrdğzşğnd lndğşğg!

\ Uığhtwouzr ihuxzulr=g Sş,us+ğr uknsumuwuzg xsçumn,şlnd suirz!

Şğtm Uığhtwouzr Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkşuz huıui.uzuındzşğtz Fu=g) Kuğauzlg wuwıuğuğndkrdz sg gğud^ wuwızşlnf nğ Uığhtwouz mğzuw xsçumn,şl Auwuiıuzr Sş,us+ğr uknsumuwuzg! {Auwmumuz mnpsg htı= vt snxzuw nğ Uığhtwouz ağkrxuwrz uğerumuz ausulrğzşğ ndzr şd mğzuw xsçumn,şl Auwuiıuzr Sş,us+ğr uknsumuwuzg! Uırmu sş, uptı sg hrır glluw Auwuiıuzr ausuğ´!

Auwmumuz mnpsg muw,umzuwrz uğuündkşusç yn.ueuğqşj uwi öüuwujndzj wuwıuğuğndkşuz^ zbşlnf nğ wuwıuğuğndkrdzg mg fmuwt uwz suirz kt Uığhtwouzr xuösu-=upu=umuz pşmufuğndkrdzg wndiuauındkşuz suızndu, t şd sı=r oüzucus sg m'uhğr!

{Uwz ünğ,npndkrdzzşğg^ nğnzjsnf mg ihuxzuw Uığhtwouzr Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkrdzg^ mg auzeriuzuz gzeauzndğ uxsusç sr<uöüuwrz suğeuirğumuz rğudndz=r^ suizudnğuçuğ Cgzşdşuz .nğağeucnpnfr uxu<rz lğujndjrv uğquzuüğndkşuz upupumrv .u.ınds sg! Zsuz+ğrzum ihuxzulr=zşğ hşıumuz uauçşmvndkşuz eğişdnğnds şz şd m'uğıuwuwışz Uığhtwouzr jşpuihuz sıueğndkrdzg´^ gindşjud Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz wuwıuğuğndkşuz st<!

Zbndşjud zuşd nğ Uığhtwouzr pşmufuğndkrdzg zsuz+ğrzum wuwıuğuğndkrdzzşğnf ihuxzulr= m'ndppt ıuğu,=ubğ<uzr çnlnğ cnpnfndğezşğndz^ zşğuxşul% işyumuz cnpnfndğerz! {:iı+ğtz mg euıuhuğışz= Uığhtwouzr ihuxzulr=zşğg^ nğnz= mg fmuwşz sr<uöüuwrz auzğndkşuz uwe uzeusr np<sındkşuz nd huıui.uzuındndkşuz çujuğqum çujumuwndkşuz suirz! Uığhtwouz +ğ uxu< ağuhuğumud htı= t ağucuğr uwe ihuxzulr=tz´^ giud auwmumuz mnpsg!

Wrbşjnds şpud zuşd uwz suirz kt Uığhtwouz 2018rz ul zsuz+ğrzum ihuxzulr=zşğ ndppu, tğ^ zbşlnf nğ Sş,us+ğg mğzuz xsçumn,şl şd uwzhrir jud huıouxşl Auwuiıuzrz^ nğ auğrdğudnğ ıuğrzşğ suğerm vmuğşzuz uhğrl Sş,us+ğr bğ<umuw=rz st<!

\ Muğ+ Yuwluz wuwıuğuğşj nğ Kndğ=ru üğüxrv wuwıuğuğndkrdzzşğ m'gzt nd mg iğt rğufroumg!

At-It-Ytjr auw şğşiyn.uz Muğ+ Yuwluz xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd .nğuhuımşğrz fğuw^ .+işjud Zu.uüua Tğınpuzr wuwıuğuğndkrdzzşğndz suirz! Uz gzeü,şj nğ xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg fşğimiu, trz Uığhtwouzumuz örzşul ndcşğnd zşğkuyuzjndsr ynğqtz şı=! Kndğ=ru muzüzu, t Uığhtwouzr mnp=rz nd üğüxrv wuwıuğuğndkrdzzşğnf mg iğt rğufroumg^ wuwıuğuğşj Yuwluz^ zbşlnf nğ Tğınpuz nd =uzr sg zu.uğuğzşğ htzörz mg lşjzşz Auwuiıuz-Uığhtwouz ağeşar fğuw! {Sşz= huğıudnğ şz= uzmnpszumul nd uğeuğ erğ=nğnbndsnf ünğ,r l,ndrl uwi auğjrz lnd,nds sg üızşlnd ausuğ´^ wuwıuğuğşj Yuwluz!

\ Wndzumuz Mrhğnig ö+ğumjndkrdz wuwızşj Auwuiıuzrz!

Wndzumuz Mrhğnir Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg euıuhuğışj Uığhtwouzr mnpst iuzquöşğ,ndu, örzşul ünğ,npndkrdzzşğg^ wuwıuğuğşlnf nğ Wndzumuz Mrhğnir rb.uzndkrdzzşğz nd cnpnfndğeg muzüzu, şz Auwuiıuzr nd Uğju.r mnp=rz! Şğmnd şğmrğzşğnd Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzzşğg aşxuquwznf .+işjuz rğuğnd aşı şd Ö+ağuh Szujumuzşuz =zzueuışj zuşd Kndğ=rnw mnpszumul erğ=nğnbndsg! Wndzumuz Mrhğnir :nğağeuğuztz ul ö+ğumjndkşuz huıüuszşğ azvşjrz! Arszuauğjg htı= t lnd,ndr .upup çuzumjndkrdzzşğnd sr<njud^ aşışduçuğ mnv m'ndppşz= nğ ŞUAM^ Xndiuiıuz^ Usşğrmu^ ZUK* şd SUM çuzumjndkrdzzşğnd işpuz fşğueuğqzşz şğmnd şğmrğzşğg!

\ Önandu, auöuğuhşı Üuğndb Ausçuğqndsşuz anprz wuzqzndşjud Şxuçlndğr {Örzndnğumuz Huzktnz´rz st<!

Şğtm mti+ğnduw cusşğndz^ Şğşduzr Şxuçlndğr Örzndnğumuz Huzktnzrz st< anprz wuzqzndşjud auöuğuhşı Üuğndb Ausçuğqndsşuz^ nğ şğş= uwl örzumrjzşğnd aşı sruirz önandu, tğ suğıumuz eubır fğuw!

\ Ürbşğg wuğuçşğumuz uzenğğ mg ırğtğ iuasuzuü+ırr fğuw!

Auwuiıuzr Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkrdzg aupnğeşj nğ şğtm ürbşğ şd uwi uxınd wuğuçşğuçuğ .upup tğ iuasuzuü+ırz^ uığhtwouzumuz mnpsg iuasuzr çnlnğ ndppndkrdzzşğnf mrğuğmşj sruwz öuzuöuz ığusuvuyşğnd ağuqüuwrz mğumnjzşğ!

Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkşuz zşğmuwujndjrv Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz wuwızşj nğ 16 Wndlrir uxınduz cusşğndz huıuau, zşğkuyuzjndsr ynğqg rğumuzujndju, tğ Uığhtwouzr wuındm zbuzumndkşuz .ndsçg^ nğnd 100 anürznj .ndsçr s+ıudnğuhti 40 ınmnig nvzvujndu, t!


I.ğndzr

SUA% ÇUZUİIŞP; ŞD UĞQUMUÜRĞ

FUĞE BRMUAŞĞR


Şğtm lndğ sg huığuiıu, trz= Ndindjvuj Arszuğmr mnpst ağuıuğumndu, {Yz<rm sgz ul´ uzndz üğ=nwmrz suirz^ nğ r sr mg çşğtğ çuzuiışp, nd uğqumuürğ Fuğe Brmuaşğr fşğ<rz 19 çuzuiışp,ndkrdzzşğg^ nğnz= ışp vtrz ndzşju, uznğ zu.uhti ağuıuğumu, ürğ=şğndz st<! Üşpşjrm üğ=rz ausuğ mg bznğaudnğtrz= Fuğe Brmuaşğg şd znğ wu<npndkrdzzşğ mg supktrz= uznğ!

Uwe üğu.+iumuzg vmğjuz= ağuıuğumşl^ nğnfaşışd orbe uwz huandz^ şğç kşğkg ıhuüğndkşuz hrır wuzqzndtğ^ rsujuz= nğ sşğ irğşlr gzmşğg rğ anürz uduzeu, tğ uxınduz cusşğndz! Sşğ judg şpud uaudnğ^ fşğjndjrz= uwe üğndkrdzg nd uznğ ışp uouhuğuz=nf üğşjrz= ı.ğndzr sg! İrğşlr Fuğeg^ sşğ Sş,ui=uzvrz usşzu<şğs hubıhuzz nd =uğnörvg^ çuğqğusuluğeum =şğkndu,zşğnd aşprzumg^ uöüuirğumuz üğumuzndkşuz Hnliuauw zşğmuwujndjrvg sşör aşı vtğ uwlşdi^ Hnliuauw üğumuzndkrdzg uzüus sg şdi mg nğçuzuğ^ sşğ üğumuzndkşuz fşğ<rz uknxzşğtz stmg şdi mg huğhndtğ!

Fuğe Brmuaşğ ,zu, tğ Rikuzhndlr Htbrmkub kupusuirz st<^ 26 Eşmışsçşğ 1926rz! ?uzr sg ıuğr^ kuprz Su=ğndaşuz şd Ku=irsr Tiuşuz mğkuğuzzşğz wuou.şlt şı=^ zu.umğkuğuzr şğğnğe muğütz imişul ubumşğıu, tğ Çuzmulkgr Frşzzumuz S.rkuğşuz Auwğşğnd Fuğcuğuzg şd lrmtnzr gzkuj=g uduğıu, tğ 1944rz! 1951rz^ çcrbm fmuwndu, tğ Rikuzhndlr ausuliuğuztz!  1957rz^ şpu, tğ suizuütı iğır şd zşğ=rz arduzendkşuzj! 1968rz^ uğcuzuju, tğ znwz ordpşğnd st< {Injşze´ ırıpnirz!

1944-1945 ıuğşbğ<uztz srzvşd 1981^ şpu, tğ ndindjrv Auw lşöndr şd Üğumuzndkşuz^ S.rkuğşuz şd Tiuşuz Lrmtnzzşğnd şd (tğrürdp sr<zumuğü fuğcuğuzrz st<! Muıuğu, tğ Tiuşuz Lrmtnzr arszueğr hubı+zg^ 1966-1981 cusuzumubğ<uzrz!

S.rkuğşuz Mğkuğuzr rğ ndiuznpndkşuz ıuğrzşğtz imişul^ ub.uıumju, tğ Kğ=uauw Gzkujrm şd Huğçşğumuz Susndlrz şd Iuğşürğ=şğnd^ suizudnğuçuğ {Suğsuğu´r üğumuz t<şğndz! Şğmuğ cusuzum {Suğsuğu´r rğ =ğnzrmzşğg ağuıuğumndu, şz {Etı´ üğvuzndznf! Üğu, t çuzuiışp,ndkrdz^ huısndu,=^ znğufth^ sşzuüğumuz nd fşğlnd,umuz t<şğ^ =ğnzrmzşğ şd çcbmuürıumuz ndindszuirğndkrdzzşğ^ auwşğtz kt kğ=şğtz lşöndzşğnf!

Aşprzumrz uxuzqrz auınğzşğnf ağuıuğumndu, şğmşğz şz$

- Sşğ Mşziuçuzumuz Judşğz nd Uzzu Uiluzr Zrdk A-3g^ Rikuzhndl^ 1964^

- Mriueuğşuz Huısndkrdz Kğ=uauw Çcbmndkşuz &1923-1975/ Rikuzhndl^ 1975^ çuzuirğumuz^

- Lndiuwü^ Rikuzhndl^ 1989^ Çuzuiışp,ndkrdzzşğ^

- S.rkuğşuzr Huğıtötz^ Frşzzumuz S.rkuğşuz Ihuğuztz^ 1992^ uğqumzşğ^

- Vnği Inp Sruwz^ Rikuzhndl^ Tiuşuz İuzndj Srndkşuz suışzubuğtz^ 1993^ =uxşumzşğ^

- Znwz Uğşdndz Ium^ Rikuzhndl^ 1996^ =ğnzrmzşğ^

- Çuğr Uiıpr Ium^ Rikuzhndl^ 1999^ =şğkndu,zşğ^

- Ub.uğauçuğr fşğu,nds^ Huıuğuüusuınwj mus *ğtz=% Şmşpşjdnw İhuiuğmndkşuz^ Rikuzhndl^ 1999^

- Aşğm Nd Çşğ=^ Rikuzhndl^ 2001 uışzu.+indkrdzzşğ^ suışzu.+indkrdzzşğ^ üğumuz ışiueubışğ^

Öuğk+z=r Bğ<uzz rğ ets=şğnf nd ndğrb üğumuz uzeğueuğqndszşğ şd aşprzumzşğ$

- Sadece Dört Dize &kğ=şğtz/^ Rikuzhndl^ 2004^ =uxşumzşğ

- Rsujndszşğ şd Uhğndszşğ^ Rikuzhndl 2006^ mğ+zuçnwğ şd huısumuz uğqumzşğ nd çuzuiışp,ndkrdzzşğ^

- Şğş= Uaudnğ Ynğquz=^ Rikuzhndl^ 2007

- Kuxt Kux^ Rikuzhndl 2008^ Uğqumzşğ şd ?şğkndu,zşğ

- İhrıum Ushşğ^ Rikuzhndl 2010^ ?şğkndu,zşğ

- Üuğşürz Huığruğ= :uvuındğşuz &Ü$ Bznğaulr/$ 2012

- Huğıröum- Uğqumzşğ^ ?şğkndu,zşğ &2015/

- Yz<rm Sgz ul- ?şğkndu,zşğ &2020/

\\\

- Şğ<uzmuwrbuıum Fuöütz U$ Usşzuwz Auwnj Auwğuhşıg 9 Anmışsçşğ 1991rz İ$ İuaum-İ$ Sşiğnh b=uzbuzg bznğau, t aşprzumrz!

- 1Eşmışsçşğ 2001rz^ uğcuzuju, t Rikuzhndlr Huığruğ=umuz Uknxnwz Huındnw U$ Muğür b=uzbuzrz!

- 17 İşhışsçşğ 2002rz^ uğcuzuju, t Auwuiıuzr Auzğuhşındkşuz Sbumnwkr Zu.uğuğndkşuz wuın_dm b=uzbuzrz!

- 17 İşhışsçşğ 2016rz Auwuiıuzr Auzğuhşındkşuz Zu.uüuar mnpst huğüşduığndu, t {Snfiti :nğşzujr´ b=uzbuznf!

Sşğ .nğrz judumjndkrdzzşğg mg wuwızşz= rğ irğşlr mnpumjrz% Irmrz Öşyrdx Brmuaşğrz^ endiığşğndz% Aşğuwr şd Zukulrr^ yşirz şd knxzşğndz şd gzıuzr=r çnlnğ sşğqudnğzşğndz!

Anpg kşkşd glluw rğ fğuw!


{QUWZRME RSUJUW^ NDĞU:UJUW´

Üğşj X$ AUIITOŞUZ



İrğşlr Fuğe şpçuwği^

Ndğşsz endz ul çuczndşjuğ uwi uzjudnğ mşuz=tz^ fuğ eğrğ uwz kuzmuürz nd uzzsuz üğrve^ önğ ehğnjumuz ıuğrzşğt r fşğ r ihui mg eztrğ auw üğumuzndkşuz gzest<tz sşğ Suwğşzrrz nd sşğ auwğşzr sbumnwkrz! Endz ul {srzvşd ani´ girğ nd umusuw çuczndşjuğ sşğ hubışlr üğumuzndkşuz t<şğtz!

Çuwj nğ=u"z sş, ,uxuwndkrdz çşğrğ uwe {srzvşd ani´g uğıuiuzşlt^ üğrve fuğ ezşlt uxu<! Uwe r"zv hubıusndz= tğ suwğşzr lşöndr nd uöüuwrz sbumnwkr! Ustz uzüus nğ mg muğeuwr =şöst ınp sg^ mg i=uzvuzuwr sşğ suwğşzrr zmuısusç =nd ndzşju, wuğüuz=rz nd auduıuğsndkşuz fğuw^ şd uzhuwsuz mg wrbtr uwz +ğşğg^ şğç =nf =nfr mg ziıtrz= S.rkuğşuz fuğcuğuzr euiuğuzzşğndz st<^ auwşğtzr nd üğuçuğr st< ndindjrv ndzşzulnf İışyuz Mndğırmşuzg! Uwe sş,uzndz ndindjvrz usşzuirğşlr ubumşğız trğ^ uznğ ahuğındkşuz upçrdğg! Muğ,şi usçnp< euiu.+indkrdzg m'gztğ sruwz =şör ausuğ^ zuwşlnf =nd uv=şğnde st<^ fiıua% kt uwe uv=şğndz st< hrır üıztğ auwnj lşöndr hubıusndz=r lnwi sg! Endz uwe ağub= ubumşğız trğ^ nğ ktşd uhuüuwrz hrır euxzuğ iğır arduzendkşuz suizuütı^ nğ iumuwz uzmt uxu< hrır auzeriuzuğ sşğ Sş,u=uzvr ustztz auduıuğrs örzndnğg!

Iuizusşumzş"ğ nd ıuizusşumzşğ uzjuz uwz +ğşğndz fğuwtz^ şğç m'ubumşğıtrz= İışyuz Mndğırmşuzzşğndz^ uwe ıuizusşumzşğnd gzkuj=rz endz wuou. aşxuquwzi azvşjndjrğ şğçşsz wuwızşlnd ausuğ nğ znğ üğndkrdz sg hrır pğmtrğ^ şğçşsz bznğaudnğşlnd ausuğ rs stm üğndkrdzg^ şğçşsz ul huğöuhti auğjzşlnd ausuğ rs nğhrindkrdzg! Şğç mg fşğ<ujztrğ .+iumjndkrdzg^ uzhuwsuz m'gitrğ$ {Stm sg quwzrme lişl ndöşjr^ ndğu.ujuw´!

Uwi ul fşğ<ujud uauduirm! R"zv sşp=! Uwlşdi rğuğnd quwzrmg hrır vlişz= irğşlr Fuğe^ irğşlr euigzmşğ^ irğşlr üğvşpçuwğ! Uğjndz= muw uv=şğndi st< nd arsu ndcürz mg çuçu.t rs irğıg^ nğ srbı fuwşlşj =nd çcrbmr şpçuwğumuz nd uzbuau.zerğ anüu,ndkrdzg şd nğ uzhuwsuz çuz sg buaşjud n_v sruwz =nd çcrbmr suizuürındkşztz^ uwl zuşd =nd uz.uğeu. üğumuzndkşztz nd auwnj lşöndr hubıusndz=tz!

Quwzrme hrır vrsuzus uzüus sgz ul^ çuwj =nd ınpşğg srbı hrır .+irz^ up+k=r zsuz çuğr= hrır supkşz rz,r^ zuşd sşğ usçnp<umuz üğumuzndkşuz nd sşğ hubışlr Sş,ui=uzvrz!  Srbı hrır wrbşs =nd fşğ<rz ürğ=re fşğ<rz ınpşğg^ nğnz= arsu mg euxzuz up+k= nd +ğazndkrdz$

{Sşğ Suwğşzrz

R<u, su=ndğ muıuğzşğtz^

Iup nd irğşğü t uzzsuz^

;nj Suwğşzr^

Wuğm Auwğşzr^

Aö+ğ +ğazt= t nd up+k=

Wudşğcujsuz sşğ uöür´!


N_V SRUWZ SŞĞ EUİGZMŞĞG

Üğşj% UĞUS ÜUSHNDĞŞUZ


S.rkuğşuz fuğcuğuzr 6ğe euiuğuztz imişul udşlr =uz 80 ıuğrzşğnd gzmşğndkrdz sg .öndşjud şğtm oumuıuüğr =suw=rz huıouxnf! Uwi=uz şğmuğ ıuğrzşğnd muh sg^ şğçşsz auğuöuı şpçuwğzşğ rim vşz uhğrğ!

Ehğnjumuz bğ<uzrz srbı çujuxrm^ srbı uxu<uıuğ erğ=şğnd fğuw tğ irğşlr Fuğe^ ustz ordpr st<! Ndindszumuz bğ<uztz fşğ< ul çujuxrm şpud uz zuşd rğ ünğ,u, ustz suğörz st<! Nğhti çşpndz üğrv^ nğhti irğndu, ndindjrv^ nğhti =u< çşsçuiuj şd .pousrı çcrbm! Udşlr =uz mriueuğşuw çcbmumuz rğ ünğ,ndztndkşuz gzkuj=rz euğsuzşj işğndzezşğ!

Mg irğtğ vuyuauizşğnd ıul uxnp<uhuandkşuz fşğuçşğşul ünğ,zumuz .ğuızşğ^ nğnzjst srz srı=i t srbı$ {?ulşlnd gzkuj=rz şkt huğıudnğ şi çşx mğşlnd^ ünğ,u,t u<e^ .zuwt qu.re´! Şi ul şpu, şs rğ çcbmndkşztz +üındnpzşğtz srz^ lndğ< huwsuzzşğnd st<^ nğndz ausuğ bznğauhuğı şs rğşz!

Şğu.ıuürındkşuz ndğrb huıoux sgz ul ndzrs! Çzud srı=ti vtğ uzjzşğ +ğ sg ndindjrv gllul^ aumuxum rs ecmusumndkşuz^ wu<npu, tğ öri spşl uwe ndppndkşusç$ wşıuüuwrz uzeğueuğqu, tr nğ ndindjvndkrdzg ndğu.ndkrdzzşğ uhğşlnd sr<nj sgz tğ!

Uwcs huaz t çucuzndsr! Rğ auğuöuızşğg çzumuzuçuğ ahuğı şz rğsnf^ zuşd sşz=% nğhti rğ euigzmşğzşğg! Uwi ığusueğndkşusç t nğ mg auwjşz= nğ şğmzuwrz +kşduzzşğnd st< auzüvr rğ anürz şd Itğg s.rkuğt rğ iüumrğ huğuüuzşğg!

SŞĞ ÜĞUMUZNDKŞUZ NDİNDJRVG

Üğşj% CUÜLRZ TĞSTZ



Ehğnjz uhğnj sg =ujğrm

;r,pndz şğe <şğsrm ındz

Srı=şğ uğkndz anürzşğ btz mg huat

FUĞE BRMUAŞĞ

Tiuşuzr euğudnğ^ şğçşszr sbıueuluğ huğıtötz aimuw {mupzr´ sg şdi ıuhulşjud!

Nv şdi t çuösufuiıum^ çuösub.uı^ çuösuçşpndz mğkumuz sbum^ suwğşzr lşöndr nd üğumuzndkşuz uzöndüumuz şd uzyn.uğrzşlr ndindjrv^ Fuğcuğuzr şğmuğusşuw arszuerğ%

INV$ I*?K$ FUĞE BRMUAŞĞ

Uz şpud auw ırh nd ıuxrz zndrğşul huaumg^ uğcuzudnğ mşğhnf ırğuhşışj sşğ suwğşzrrz sşğ nimşpzrm auwnj lşöndrz! Ağuıuğumşj ıuizşum ürğ=şğ^ çuzuiışp,ndkrdzzşğ^ uğqum t<şğ!

Auijndj çuösuauğrdğ ubumşğındarzşğ nğnz= r iyrdxi ub.uğar iıuzqzşjrz ndindjvndkşuz zndrğşul uihuğtög! Uznzj anürzşğndz st< zşğsnd,şlnf% uöüuwrzg nd ınasrmg srucusuzum!

Rğ =upjğuzndb quwznf^ quwzr şlşdt<zşğnf^ euiuduzeşj nd irğjndj sşğ uzsuaumuz üğumuzndkrdzg! *ğ$ Aşğsrzt Üulndiışuzr hubı+zuzm gllult fşğ<^ uwe ecnduğrz ıuğrzşğndz <uzuj Tiuşuzr pşmg usndğ huaşl nd <uzuj yuxuışl uwz işd ushşğg nğnz= m'şğşdtrz Tiuşuzr şğmzumusuğrz fğuw! Nğhti suizuütı iğıuçuz çcrbm rğ uihuğtörz öndüuaşx irğşj rğ ubumşğındarzşğg^ uznzj wu<npndkrdzg srbı anüşmuz ndğu.ndkrz huıouxşjrz rğşz! I+=k$ Fuğe Brmuaşğ şpud zuşd buı lud çcrbm sg^ şpud% {Ausuwz=rz Çcrbmg´ uzbuau.zerğ euğsuzşj auöuğudnğ arduzezşğ! Ustz uzüus nğ m'ndzşzuwrz= çcbmumuz auğjşğ uxu<rz aşğkrz mg erstrz= rğşz^ zu. nğhti fuğhşı anüşçuz^ mg auzeuğıujztğ ^mg s.rkuğtğ sşö^ wşınw rğ ouğıuğ çcrbmr auzüusuz=nf ouğg mg üıztğ çnlnğ uzauzüiındkrdzzşğndz!

Uz şpud zuşd ağşınğ sg^ Rikuzhndluauw şğçşszr üğumuz şğşmnwkzşğndz^ ürğ=r bznğauzetizşğndz ül.udnğ çuzu.+izşğtz stmz tğ! Uz uzürğ m'uğıuwuwındtğ çuğqğusumuğeum auwşğtznf! Şğçşsz {Suğsuğu´r st< rğ üğndkrdzzşğg mg muğeuwr nd mg aşxuquwzr!

- I+=k$ znğtz {anf uğşd´ vışiu, çuxşğ ünğ,u,şğ t= m'gitr!

M'ndğu.uzuğ nd uwe rz,r uz,uz+k çuxşğnd suirz şğmuğubndzv çujuığndkrdzzşğ mndıuğ!

Ustz ıuğr Fuğeufuxr ıupuduğrz +ğg m'ndzşzuwrz= aşxuquwzr .+iumjndkrdz sg! Uzndzg mg bznğaudnğtr ndğu. m'glluğ {Uhğr_i +pndl^  vşi snxzuğ´ m'gitğ!

Uwi ıuğr yn.uz bznğaudnğndkşuz gzendzşjt= uwi ausşiı üğndkrdzg!

Uwi uzyn.uğrzşlr mnğndiırz uxkrd .nğ fbıumjndkrdzzşğ rğ gzıuzşmuz huğuüuzşğndz^ rğ euigzmşğndz^ rğ çuösuauğrdğ ubumşğızşğndz nd sşğ ausuwz=rz!

Anpg kşkşd glluw$$$$

:ndzm nd uğjndz= rğ uzkuğus wrbuıumrz!

:+i=şği m'ndöşs fşğ<ujzşl% Öuğşa :ğu.ndzrr aşışdşul ınpşğnf$

{Fuğeukndyşğ fşğ gzqrdpu, üşğşösuzre fuğeuaşğ

Fuğeuçzum =nd tndkşuze

Wrbuıumrz fuğeuüşp fuğeu.njrm iğıti%

Uau yndz< sg fuğe!

Şğu.ıubuı ubumşğındarz

1961-1962 bğ<uzuduğı


Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 50

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

 

27 տարի առաջ այսօր՝ տօթակէզ Յուլիսի 17-ին, Յաւերժութեան կարաւանին միանալով, մեզմէ հրաժեշտ կ'առնէր հայրենի քերթողութեան մեծերէն Համօ Սահեանը (Հմայեակ Սահակի Գրիգորեան՝ բուն անունով, Լոր գիւղ, Սիւնիքի մարզ, 14 Ապրիլ 1914 – Երեւան, 17 Յուլիս 1993):

Խորհրդահայ քերթողութեան 30-ականներու փաղանգին մէջ ականաւոր, յառաջակարկառ բանաստեղծ մը յիրաւի, որ իր սերնդակից բանաստեղծներուն՝ Յովհաննէս Շիրազի, Մարօ Մարգարեանի, Սիլվա Կապուտիկեանի, Գէորգ Էմինի, Հրաչեայ Յովհաննիսեանի հետ հրապարակ իջաւ հայրենասիրական սրտաբուխ զեղումներով, ազգայնաշունչ յուզումի ալիքներու վրայ սերմանեց ստեղծագործ հայու դարաւոր Երազին հունտերը, հայ ժողովուրդի յոյսերն ու տենչերը, որոնք Հայաստանի հանդէպ իր պաշտումը ամրագրեցին Արարատի ու Արագածի բարձրակէտերուն:

Արդարեւ, Համօ Սահեանի աշխարհահայեացքը, հոգեկերտուածքը, նկարագրային գիծերը, թախիծներն ու սէրերը, քնարաշունչ երգերը, իր բանաստեղծական արուեստին բերին նոր ու վարակիչ շունչ, որակ, տաք երանգներ: Եւ նոյնքան կարեւոր՝ իր հայեացքներն ու սէրերը Սփիւռքի հայութեան հայրենաբաղձիկ կարօտանքին ալ զօդելու ունակութիւն:

Եւ մեր հիացքին կանչող իր բանաստեղծութիւնը, անխորտակելի քանդակներու վրայ առնագեղ ու աչքի զարնող գրաւչութեամբ մը կը զատորոշուի յիշեալ անուններու գրարուեստէն: Բնութենապաշտ Սահեան՝ Հայաստան-Հայրենիքի բնութիւնը ապրելու, զայն իր երակներուն մէջ հոսեցնելու, իրերը զգալու, զանոնք ի՛րը ընելու ե՛ւ աշխարհին պարզելու, անոնց հետ նոյնանալու ուրիշ առաքինութիւն մը ունի եւ յատուկ առաքելութիւն մը ունի, որ իմաստասիրական համ ունին սահեանական: Առաքինութիւն ու առաքելութիւն՝ որոնց հայերէնապաշտ ըմբոստագին նուագումներուն գողտր գինովութիւնը կը ծաւալի սիրտիդ եւ ուղեղիդ մէջ, կը թեւաբախէ դարաւոր հաւատքովդ, քերթուածին սիրառատ բառերը կը վերածէ աննահանջ, որոտուն բանակի՝ փիլիսոփայական աւշայորդումով մը, հայկականութեա՛մբ պայթող՝ տարուան չորս եղանակներուն.-

Գարունդ հայերէն է գալիս,

Ձիւներդ հայերէն են լալիս,

Հայերէն են յորդում ջրերդ:

...................................................

Ձորերդ շնչում են հայերէն,

Զոհերդ ննջում են հայերէն,

Հայերէն են տանջում ցաւերդ:

...................................................

Թող Աստուած եղածը պահի,

Եւ յետոյ ի՛նչ էլ պատահի,

Ձիւներդ հայերէն են լալու,

Գարունդ հայերէն է գալու,

Հայերէն են գալու դարերդ:

Բանաստեղծին քերթողութեան առանցքը իր էութիւնն է, իսկ էութիւնը՝ Հայաստա՛նն է, հայրենի Սիւնիքի մարզի Սիսիանի շրջանի Լոր գիւղի ակունքները, ուր ապագայ քերթողը ապրեցաւ 13 տարի եւ արեան մէջ կուտակեց սէրերը բոլոր:

Իր միջնակարգ կրթութիւնը կը ստանայ Պաքուի մէջ՝ 1927-ին այնտեղ տեղափոխուելէ ետք, ուր կ'ապրէր իր մօրեղբայրը: 1939-ին Պաքուի մանկավարժական ինստիտուտի լեզուագրական բաժինը փայլուն յաջողութեամբ աւարտելէ ետք, յաջորդ երկու տարիներուն Սահեան կ'աշխատի տեղի «Խորհրդային Գրող» ամսագրին մէջ՝ որպէս գրական էջի պատասխանատու: Կ'աշխատակցի իր ժամանակի զանազան թերթերուն: Հայրենական Մեծ Պատերազմի ժամանակ՝ 1941-1945 թթ. կը ծառայէ ռազմածովային ուժերու մէջ որպէս նաւաստի Կասպիական նաւատորմի: Յաջորդ տարի՝ 1946-ին, Ստեփան Զօրեանի խրախուսանքով եւ օգնութեամբ լոյս կը տեսնէ իր երախայրիքը՝ «Որոտանի Եզերքին» խորագրեալ, յառաջաբանովը Զօրեանի: Հատորը կ'ապահովէ լայն ժողովրդականութիւն Սահեանին՝ յատկապէս «Նաիրեան Դալար Բարդի» բանաստեղծութեամբ, հաստատելով իր ուրոյն տեղը խորհրդահայ քնարերգութեան մէջ, ուր մանաւանդ կը ցոլայ բանաստեղծին տածած խոր երախտագիտութիւն-ձօներգութիւնը Զօրեանի հանդէպ.-

Դուք հօր նման խիստ էք եղել,

Ու հօր նման ներող,

Ձեր խորհուրդը խորն է եղել

Ու խրատը՝ գերող:

Սահեանի բանաստեղծական գլխաւոր երկերու մատենագիտական ցանկը՝ «Որոտանի Եզերքին»ին յաջորդող, կը ներկայացուի հետեւեալ կարգով.- «Առագաստ» (1947), «Սլացքի Մէջ» (1950), «Ծիածանը  Տափաստանում» (1953), «Բարձունքի Վրայ» (1955), «Նաիրեան Դալար Բարդի» (1958), «Հայաստանը Երգերի Մէջ» (1962), «Մայրամուտից Առաջ» (1964), «Բանաստեղծութիւններ» (Ա. հատոր, 1967) «Քարափների Երգը» (1968), «Բանաստեղծութիւններ» (Բ. հատոր, 1969), «Տարիներս» (1970), «Սեզամ, Բացուիր» (1972), «Կանչէ, Կռունկ» (1972), «Իրիկնահաց» (1977), «Ժայռին Մասուր Է Կաթում» (1979), «Կանաչ-Կարմիր Աշուն» (1980), «Տոհմի Կանչը» (1981), «Դաղձի Ծաղիկ» (1986), «Ինձ Բացակայ Չդնէք» (1998, մահէն ետք հրատարակուած) եւ տարբեր հրատարակչատուներու կողմէ իր բանաստեղծութիւններու ընտրանին կազմող այլ գիրքեր:

Յատկանշական է, որ Համօ Սահեանի երկերուն մէջ անձնաւորութիւններ են կամ կ'անձնաւորուին ծիտն ու արտոյտը, արեւն ու անձրեւը, գետն ու լիճը, հողն ու այգին, կայծակն ու ձորը, բարտին ու մանուշակը, որոնք ամէն օր կը սպասուին իր հիւրընկալ տունէն ներս՝ անոնց հետ վերանալով անվերջ զրոյցներու մէջ.-

Անց կացաւ օրըս, արեւաւորըս

Դու ե՞րբ ես գալու իմ թեւաւորըս,

Իմ թուխ արտոյտըս, իմ սիրուն լորըս,

Իմ հեռաւորըս, դու ե՞րբ ես գալու:

Բացել եմ դուռըս, բացել եմ դուռըս,

Խորն է կարօտըս, խորն է մրմուռըս,

Իմ կանաչ կուռըս, իմ ծաղկած նուռըս –

Իմ քնքուշ քոյրըս, դու ե՞րբ ես գալու...

Ձեր մտածման կանչեցէք հայրենի լաւագոյն արձակագիրներէն Հրանդ Մաթեւոսեանի հողին ու գիւղին, դաշտին ու արտին, գարնանային ու աշնանային հոգեգրաւ գեղեցկութիւնները բնութեան կանչին խառնուած՝ պիտի գտէք այն հարազատ ներդաշնակութիւնը մտածման ու զգացման, որ կը բաբախէ Համօ Սահեանի բանաստեղծութեան մէջ, առաջինը՝ արձակի վարպետութեամբ, երկրորդը բանաստեղծական քնարականութեամբ, թէեւ տարբեր սերունդներու գրողներ, խորհրդահայ գրականութեան բերին վճռական յաջողուածքները իրենց երկերուն:

Այս գծով որքա՛ն իրաւացի է Հրանդ Մաթեւոսեան, որ վեր առնելով Համօ Սահեանի գրականութիւնը՝ որ հաղորդ մնաց իր ժամանակի շունչին ու պայքարի ոգիին, անոնց համագրաւ մտածումին, հետեւեալը արձանագրեց. «Համօ Սահեանը ճի՛շդ մարդն էր, իր կռուի ժամին կռուեց, խաղի ժամին խաղաց ու խայտաց, խոստովանանքի իր պահը՝ որ դիմագիծ է պարգեւում ճշմարիտ գրականութեանը՝ բաւական երկարատեւ էր, եւ հեռանալու ժամին հեռացաւ...»:

Ու այսօր, երբ նորէն կը ծագի Յուլիս 17-ի տապահեղձ առաւօտը Հայաստանի ու Սփիւռքի երկինքներուն, ինչպէ՞ս կրնանք մոռնալ կամ չյիշել պսակաւոր մեծ քերթողը. ինչպէ՞ս կրնանք «զինք բացակայ դնել»՝ թշնամիին կողմէ մեր Հայրենիքին, հայրենի հողին ու գիւղին, մէն մի ածուին սպառնացող սա ժամանակներուն, երբ այնքա՜ն կարօտը ունինք իր խորհուրդներուն, պատգամներուն, մեծ ու աննուաճ Երգին, որ Հայաստա՛նն է ու Հայերէն Լեզուն.-

Ձեր լռութիւնը զնգում,

Զրնգում է ձորով մէկ,

Ձեր լռութեան համերգում

Ինձ բացակայ չդնէք:

.........................................

Ոչ խոստումներ, ոչ երդում,

Չսպասէք ու չքննէք...

Անվերջ, անշարժ ձեր երթում

Ինձ բացակայ չդնէք:

Լոկ Սահեա՛նն էր որ պիտի ըմբռնէր զնգումն ու զրնգումը լռութեան:

Եւ այսօր, լուրթ լռութեան մեծ համերգին մէջ, ան՝ տիտղոսաւոր քերթողը, Համօ Սահեանը, ոչ միայն բացակայ չէ մեր մէջ, այլ՝ յաւերժ ներկայութիւն է զրնգուն ու անշէջ...:        

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ

dzaghig2004@yahoo.com