ՆՈՐ
ԼՈՒՐԵՐ    ՅՈՒՇԱՏԵՏՐ     ԳԻՐՔԵՐ   ԱՐԽԻՒ   ՄԵՐ ՄԱՍԻՆ     ՆԱՄԱԿ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ  
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail
81. Տարի

ԳԻՐՔ

ԱՐԽԻՒ - 13 ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ 2020 © NorMARMARA 2001 - 2020
Share on Facebook Share on Twitter Share via e-mail

Kndğ= susndlr st< ,uzğ umzuğmndkrdzzşğ Auwuiıuzr Fuğvuhşırz ets

{KT_ WUZJUDNĞ^ KT_ WUDUMZNI´

Kndğ= susndlg nd =upu=umuz çnlnğ kğ=umuz auğkumzşğg ,uzğu,uzğ ağuıuğumndkrdzzşğ m'gzşz Auwuiıuzr Fuğvuhşı Yubrzşuzr ets! Uwi+ğ ul Yubrzşuzr ets ,uzğ umzuğmndkrdzzşğ muz gzeauzğuhti kndğ= susndlr st<^ Yubrzşuz Kndğ=rnw ets .+iu, t nd uznğ suirz mg üğşz$ {Kt_ wuzjudnğ t^ kt_ wudumznı´ &Ats indvlnd^ ats mrdvlrd/! Huıouxz uwz t nğ Yubrzşuz huışğuöstz huıui.uzuınd zmuıu, t Kndğ=ruz!

Yubrzşuz uwi wuwıuğuğndkrdzg gğşğ t şğtm Auwuiıuzr st< auduıuğsuüğndu, +ıuğ erduzuütızşğnd aşı rğ ndzşju, auzerhsuz gzkuj=rz! Susndlg m'git nğ Yubrzşuz uwi audu=nwkr gzkuj=rz lşönd şğmuğşj Kndğ=rnw auijtrz nd giud nğ şkt Kndğ=ru huışğuösr zmuısusç uwi=uz huığuiıumusndkrdz nd sruizndkrdz jnwj ındu, vglluğ^ uwi huışğuösg vtğ ,uüşğ!

Yubrzşuz hzeu, t zuşd nğ Kndğ=ru uwi+ğ mg <uzuw euğqşul mşzeuzujzşl şğçşszr kğ=umuz muwiğndkrdzg! {Huıuauğzşğg htı= t erındrz Kndğ=rnw mnpst Sr<şğmğumuzr^ İndğrnw^ Rğu=r^ Wndzuiıuzr^ Mrhğnir aşı wuxu< ıuğndu, =upu=umuzndkrdzzşğnd lnwirz ıum^ şd uirmu wuwızuhti şğçşszr kğ=umuz muwiğndkrdzg fşğumşzeuzujzşl ndöşlnd =upu=umuzndkrdz sgz t´^ gişğ t Yubrzşuz!

Kndğ= nd uöşğr pşmufuğzşğg ustz uxkrd mg mğmzşz nğ uwi huışğuösr zu.uwuğqumg Auwuiıuzz t^ Auwuiıuzz t nğ huıoux euğqud nğ Uığhtwouz yn.ueuğq ünğ,npndkşuz qşxzuğmt Puğuhupr st<! Euğqşul Auwuiıuzz t nğ Buçuk +ğ gzendzndu, ağueueuğg .u.ıu, t nd ağkrxumn,u, t Uığhtwouzr =upu=zşğz nd erğ=şğg^ krğu. uxu, t .upup çzumrvzşğg! Uwi çnlnğtz huıui.uzuınd mg zmuındr Fuğvuhşı Yubrzşuz!


ÜŞĞRZŞĞND ŞD ERUMZŞĞND YN:UZUMNDS

VR MUIUĞNDRĞ^ NĞNFAŞIŞD$$$

Aueğndkz nd Kulrbg n#ğ ndcşğnd aimnpndkşuz ıum mg üızndrz


Auwuiıuzr Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkşuz zşğmuwujndjrv Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz nğ huışğuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd uxu<rz rim +ğtz imişul ustz ürbşğ uindlrinf auzeti mndüuw nd mg zşğmuwujzt öuzuöuz ındşulzşğ^ şğtm ürbşğ .+işjud uwz suirz kt rzvn#d uığhtwouzumuz mnpsg Lşxzuwrz Puğuhupr aumusuğındkşuz ü+ırtz endği vr auzşğ rğ örzndnğzşğnd uzbndzv suğsrzzşğg! Uz giud nğ üşğrzşğnd şd erumzşğnd yn.uzumndsg htı= t rğumuzuzuw sr<uöüuwrz ausuhuıui.uz muxnwjzşğnd zşğmuwujndjrvzşğnd şğub.udnğndkşusç^ nğnz= htı= t sndı= ünğ,şz suğıumuz ünğ,npndkrdzzşğnd fuwğ! Wnfauzzrişuz hzeşj nğ Uığhtwouz çujuğqumuhti v'gzendzrğ nğ Muğsrğ :uvr zşğmuwujndjrvzşğ zşğmuw glluz suğıumuz ünğ,npndkrdzzşğnd fuwğşğndz st<^ uwe şğmrğg mg buğndzumt wuğqumndszşğz nd ağkrxumn,ndkrdzg^ aşışduçuğ suğeuirğumuz nğşdt qşxzuğmr rğumuzujnds uzmuğşlr t uwi huandz^ srzvşd nğ ağueueuğg usçnp<ndkşusç huahuzndr!

Znwz uindlrir gzkuj=rz Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz .+işjud Aueğndkr nd Kulrbr suirz! Uwi şğmnd=r suirz uığhtwouzumuz nd kğ=umuz susndlg =uzrji üğşjrz nğ Uığhtwouzr örzşul ndcşğg rğşzj aimnpndkşuz ıum uxu, şz uwe çzumufuwğşğg^ çuwj Wnfauzzrişuz giud nğ Aueğndk =upu=g mg üızndr Uğju.r Hubıhuzndkşuz çuzumr lruğct= aimnpndkşuz zşğ=şd! Uz hzeşj nğ =upu=r ndppndkşusç uığhtwouzumuz çuzumr mnpst pğmndu, tğ .uyuzuğuğ .ndsç sg^ çuwj uznzj ünğ,npndkrdzzşğg muişjndu, şz!

Uzeğueuxzulnf Uığhtwouzr rb.uzndkrdzzşğnd uwz wuwıuğuğndkrdzzşğndz nğ üğudndu, t Kulrb ürdpg^ Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz huıui.uzşj nğ ürdpg uığhtwouzumuz ndcşğnd aimnpndkşuz ıum vr üızndrğ^ uığhtwouzumuz ö+ğ=şğg ürdpr sşğqumuw ıuğu,=zşğnd st< şz^ =uzr nğ ardiriuwrz ndppndkşusç Uğju.r çuzumg gğu, t ö+ğ=şğnd fşğu.sçudnğnds^ aşışduçuğ mğzuz ağuhuğumndrl zsuz+ğrzum ışiuzrdkşğ!


Lufğnf uzeğueuğqud Ulrwşdr wuwıuğuğndkşuz

{MG FŞĞUAUİIUIŞZ? NĞ ÇUZUMJUWRZ QŞDUVUYG

YNYN:NDKŞUZ ŞZKUMUW VT´


Auwuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ Ö+ağuh Szujumuzşuz şğtm uxınd Snimndu üzuj nd mti+ğnduw cusşğndz rğ xndi hubı+zumrj İtğmtw Lufğnfr aşı ülnd. ül.r auzerhnds sg ndzşjud^ =zzuğmşj Puğuhupşuz fşğ<rz mujndkrdzg!

Şğmnd Zu.uğuğzşğg auzerhndstz şı= wuwıuğuğndkrdzzşğ gğrz auw^ xndi şd sr<uöüuwrz lğuındusr<njzşğnd kpkumrjzşğndz^ iuğ=şlnf ausuışp uindlri sg! Uindlrir ndbuüğud suişğtz stmz uwz t nğ Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İtğmtw Lufğnf uzeğueuğqud Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşdr fşğ<rz wuwıuğuğndkşuz^ giı nğnd^ Kndğ=ru htı= t udşlr luwz eşğumuıuğndkrdz ndzşzuw Puğuhupşuz aumusuğındkşuz lnd,suz ünğ,gzkujrz st< nd sui htı= t muöst Srzi=şuz :sçumrz!

Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğg wrbşjndj nğ çuzumjndkrdzzşğnd st< sr<znğendkşuz lruö+ğndkrdz ndzrz ausuzu.uüua şğş= şğmrğzşğg% Xndiuiıuz^ (ğuziu nd Usşğrmu^ uwi qşduvuyg uzynyn. t! Lufğnf gzeü,şj nğ 9 Anmışsçşğrz^ Auwuiıuzr nd Uığhtwouzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğzşğg Snimnduwr st< gzendzndu, şxumnps wuwıuğuğndkşuz mtışğtz stmnf usğuüğu, trz uwi yuiıg şd gzendzu, trz nğ Srzi=şuz :sçumr qşduvuyg vr mğzuğ ynyn.ndkşuz şzkuğmndrl!

Znwz uindlrir gzkuj=rz Ö+ağuh Szujumuzşuz wuwıuğuğşj nğ rğufroumg euğqu, t uzfıuzündkşuz lndğ< ihuxzulr= sg% usçnp< Mnfmuişuz ıuğu,=ubğ<uzr ausuğ! Giı Szujumuzşuzrz^ {Uığhtwouzr xuösu-=upu=umuz pşmufuğndkrdzg luwzu,udul wuğqumnds sg m'rğumuzujzt Puğuhupr cnpnfndğer ets^ mg jndjueğt rğ çndz zhuıumg nğ t % xuösumuz ousçnf lnd,şl Puğuhupşuz auğjg şd nvzvujzşl Puğuhupr auwndkrdzg´! Uz ,uzğ =zzueuındkrdzzşğ ndppşj Kndğ=rnw auijtrz^ nd giud nğ Kndğ=ru ndppumr mg sr<usıt ünğ,npndkrdzzşğndz^ Uığhtwouzr mnpst mg mxndrz İndğruwtz nd Lrhruwtz çşğndu, uauçşmrvzşğ^ önği Kndğ=ru mg ünğ,u,t r bua rğ ,uduluhubı =upu=umuzndkşuz! {Uığhtwouz Mnfmuir st< fşğu,ndu, t sr<uöüuwrz uauçşmvndkşuz +ou.r sg´^ wuwıuğuğşj Ö+ağuh Szujumuzşuz! Auw Zu.uğuğg zuşd udşljndj nğ Uığhtwouz uz+euvnd kxvnp iuğ=şğnf auwmumuz erğ=şğg mg xsçumn,t Kndğ=rnw xuösu+euwrz ndcşğnd uzsr<umuz u<umjndkşusç!

Auwmumuz susndlg mg hzet nğ şğmnd Zu.uğuğzşğz ul çudumuz ,uzğ uğıuwuwındkrdzzşğ ndzşjuz Kndğ=rnw auduzumuz sr<znğendkşuz suirz^ uhu Lufğnf gzeü,şj nğ ağueueuğg lrumuıuğ qşdnf htı= t ünğ,ueğndr^ nğhtiör önaşulzşğnd suğsrzzşğz nd üşğrzşğg fşğueuğqndrz rğşzj auğuöuızşğndz! Lufğnf gzeü,şj nğ auwmumuz mnpsg =uzrji .+iu, t nğ aşıu=zzndkşuz eğndkrdzzşğ öşışpndrz bysuz ü+ırr fğuw^ iumuwz uığhtwouzumuz mnpsg imröçtz rim ets şmu, t uınğ!


SNZĞTULR ND KNĞNZKNWR ST>

AUWŞĞ WUĞQUMŞJUZ KNDĞ?ŞĞND ND UÖŞĞRZŞĞND MUX?ŞĞNDZ FĞUW


Kndğ= susndlg mg aupnğet kt Üuzuıuwr Snzğtul nd Knğnzk+ =upu=zşğndz st< auwşğ wuğqumşjuz kndğ=şğnd nd uöşğrzşğnd fğuw^ nğnz= rğşzj mux=şğnf jnwj sg m'gztrz Uığhtwouzr nd Kndğ=rnw r zhuiı! Kndğ=şğ nd uöşğrzşğ^ rğşzj şğmrğzşğndz eğ+bumzşğg mğnp mux=şğnf mg ınpuzjtrz şğç auwşğ wuğqumşjuz nd imiuz =uğmn,şl mux=şğg^ fzuizşğ auijndjrz mux=şğndz! Auwşğg wuğqumşjuz nd ,ş,şjrz zuşd kndğ= =upu=ujr sg nğ uwi ışiuğuzg zmuğşl mg <uzuğ! Kndğ= =upu=ujrz gişğ t$ {Anü vt^ uhğuz=g knp fzuindr! Auwğşzr=r hubıhuzndkrdzg ustz çuz m'uğct´!

Snzğtultz fşğ< Knğnzknwr st< ul kndğ=şğ nd uöşğrzşğ jnwjşğ gğrz^ anz şdi auwşğg wuğqumşjuz mux=şğndz fğuw nd fzui auijndjrz!

Kndğ=rnw Üuzuıuwr eşihuz ?tğrs Ndğui Uzuınlnd ünğ,umulndkşuz çujuığndkrdzzşğ ındud nd giud nğ Üuzuıuwr rb.uzndkrdzzşğndz aşı mg ışiumjrz nğhtiör qşğçumulndrz uwi wuğqumndszşğndz huıui.uzuındzşğg! Üuzuıuwr kndğ=şğz nd uöşğrzşğg huğöuhti muğ,r=r uöuındkşuz rğşzj rğudndz=g mg ünğ,u,şz nd uznzj fğuw wuğqumndszşğ mg muıuğndrz^ uwi muhumjndkşusç Üuzuıuwr rb.uzndkrdzzşğg uöeuğuğndşjuz^ giud Kndğ=rnw eşihuzg!



ANDLNDİR U?UĞ ND

RĞ XNDİ HUBI*ZUMRJG

?ZZUĞMŞJRZ XUÖSUMUZ FROUMG


Xndiuiıuzr nd Kndğ=rnw Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğzşğg% İtğmtw Bnwmnd şd Andlndir U=uğ şğtm aşxuquwznf .+işjuz rğuğnd aşı^ =zzuğmşlnd ausuğ Puğuhupşuz huışğuösumuz ünğ,npndkrdzzşğg! Giı kğ=umuz mnpsrz^ Zu.uğuğ U=uğ wuwıuğuğu, t nğ Uığhtwouz vr mğzuğ 30 ıuğr şdi ihuişl! Kndğ=ru muzüzu, t Uığhtwouzr mnp=rz! Uığhtwouz uwcs mg huw=uğr rğ anpşğg fşğueuğqzşlnd ausuğ^ giu, t ö+ğufuğ U=uğ!


ULRWŞD M'GİT NĞ

KNDĞ?RU SUİ HTI? T MUÖST

SRZİ?ŞUZ :SÇUMRZ

Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşd şğtm euğqşul nd euğqşul .+işjud Srzi=şuz :sçumr st< Kndğ=ruz ul zşğuxzşlnd auğjr suirz şd giud Kndğ=ru şdi htı= t glluw ausuzu.uüua şğmrğ sg! Ulrwşd wrbşjndj nğ Kndğ=ru Srzi=şuz :sçumr uzeus t şd uzauimzulr t kt rzvn#d Kndğ=ru vr mğzuğ sui muösşl zuşd Srzi=şuz :sçumrz! Kğ=umuz {Auhtğ Mlnhul´ muwuzrz auğjuöğnwj sg ıulnf^ Ulrwşd giud nğ şkt znwzrim uğşdsışuz çuösukrd şğmrğzşğ vşz ndöşğ gzendzrl uwe yuiıg^ srşdznwz t^ Kndğ=ru lndğ< gişlr= ndzr nd lrnfrz uzmu. hşındkrdz t!

Şğç stm mnpst Uığhtwouzr Zu.uüuag uwihrir wuwıuğuğndkrdzzşğ m'gztğ^ srdi mnpst Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğ İtğmtw Lufğnf şğtm xndi şd sr<uöüuwrz lğuındusr<njzşğnd kpkumrjzşğndz wuwıuğuğşj nğ Srzi=şuz :sçumr qşduvuyg şzkumuw vt ynyn.ndkşuz! Xndi Zu.uğuğr uwi .+i=şğg huıui.uz trz ndppşul Kndğ=rnw şd Uığhtwouzr &uwi suirz lndğg muğeul uz<uıuçuğ/!


UĞJU:ŞUZ HUIŞĞUÖSR ST> AUWUİIUZ

 SRZVŞD UWİ*Ğ 525 ÖNA NDZR

Auwuiıuzr nd Uğju.r Hubıhuzndkşuz Zu.uğuğndkrdzzşğg şğtm mti+ğnduw cusşğndz^ uhu wşısr<+ğtrz ağuhuğumşjrz şğmnd uz<uı juzmşğ^ wuwıuğuğşlnf nğ auwmumuz çuzumg ndztğ 97 öna! Uxu<rz juzmg nğ ağuhuğumndşjud mti+ğrz aupnğeşj 46 önar suirz^ rim wşısr<+ğtrz ağuhuğumndşjuz 51 znğ önaşğnd suirz ındşulzşğg! Stm ux stm zşğmuwujndşjuz önandu, örzndnğzşğnd uzndzzşğg! Uwi uxınd ul ağuhuğumndşjuz 16 znğ önaşğnd uzndzzşğg! Gzeauzndğ önaşğnd krdg auiu, t 525r! Muıuğndşjuz zuşd iğçuüğndkrdzzşğ şd s+ıudnğuhti 10 örzndnğzşğ^ nğnzj ausuğ zbndu, tğ kt önandu, trz^ np< şz r ndğu.ndkrdz rğşzj ,znpzşğnd şd auğuöuızşğnd!

Şğşmnwşuz Hubıhuzndkşuz zu.uğuğndkşuz zşğmuwujndjrv Uğ,ğndz Wnfauzzrişuz wuwıuğuğşj nğ auwmumuz mnpsg kuyuzjrm ışpşmuındndkşusç mg zşğmuwujzt önaşğnd krdg^ srzv Uığhtwouz v'gzşğ uwehrir lndiuçuzndkrdz sg şd hşıumuz üupızr= mg zmuıt uwe ünğ,g!


UĞJU:R UĞIU?RZ ÜNĞ;NJ ZU:UĞUĞNDKRDZG

 ZNWZHTİ KRĞU: UXUD KNDĞ?RUZ


Uğju.r Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz mnpst wuwıuğuğndkşusç sg =zzueuındkrdzzşğ ndppndşjuz Kndğ=rnw auijtrz nd hzendşjud nğ ağueueuğr eğndkrdzg mg .u.ır Kndğ=rnw huıouxnf!

Kndğ=rnw auijtrz ,uzğ =zzueuındkrdzzşğ azvşjrz nd hzendşjud nğ Kndğ=ru^ vauizşlnf rğ ux<şd eğndu, zhuıumzşğndz^ çnlnğ sr<njzşğnf mg qüır .u.ışl ağueueuğg^ knwl vr ıuğ nğ Xndiuiıuzr sr<znğendkşusç Auwuiıuzr nd Uığhtwouzr sr<şd ünwuju, huwsuzudnğndu,ndkrdzzşğg ünğ,ueğndrz! Uğju.r rb.uzndkrdzzşğg u_l udşlr wuxu< şğkulnf hzeşjrz nğ Kndğ=ru mg <uzuw Uığhtwouzr nd sr<uöüuwrz uauçşmrvzşğnd suizumjndkşusç Auğuduwrz Mnfmuir st< gzeuğqumşl rğ uöeşjndkşuz ü+ırz nd lnd,şl ub.uğau-=upu=umuz nd ,uduluhubıumuz rğ .zerğzşğg!


UĞ?NDKŞUZ HUIRD ŞD IRIPNİ

ÜĞRÜNĞ ŞHİ$ VR(KOŞUZRZ


Uığhuıumuz^ uöüuwrz uxu<znğeuğuz^ Kudğrö - 28 İşhışsçşğ 2020 kndumrğ Auwğuhşıumuz İğçuıux Mnzeumnf^ Z$İ$*$I$I$ Uğus U$ Muknprmni Sş,r Iuzz Mrlrmrnw^ UĞ?NDKŞUZ huırd şd ırıpni bznğaşj Uığhuıumuzr Auwnj Kşsr Uxu<znğe% Üşğb$ I$ Üğrünğ Şhi$ Vr)koşuzrz! Znğrz İğçndkşuz İğçuıux Mnzeumrz st< wuımuhti mg muğeuz=$

{S+ıtz aşışdu, şz= Qşğ ,uxuwumuz mşuz=r çnlnğ auzüğnduzzşğndz! Uğeuğşd^ kt_ Suwğufuz=tz zşği Qşör fiıuandu, huğıumuzndkrdzzşğg^ kt nğhti Uığhuıumuzr Auwnj Kşsr Uxu<znğe Qşğ iıuzqzu, huıui.uzuındkrdzzşğg muıuğu, t= srbı ç,u.zeğndkşusç^ aşışdnpumuzndkşusç nd zu.uzqu.zeğndkşusç! ?u<uışpşum şz= Qşğ ül.udnğndkşusç kşstz zşği uğquzuüğndu, rğuünğ,ndszşğndz% mğ+zumuz^ mğkumuz^ sbumndkuwrz şd gzmşğuwrz çzuüuduxzşğtz zşği! Rğuünğ,ndszşğ^ nğnz= uğcuzuju, şz Sşğ çuğqğ üzuauıuz=rz! Uğe^ ux r üzuauındkrdz uzjznp ıuğrzşğnd Qşğ zndrğşul ,uxuwndkşuz^ şd nğhti =u<ulşğuz= kşsr ,ğuürğzşğnd rğuünğ,suz r .zerğ Qşğ fuğu, ub.nwc ünğ,ndztndkşuz^ uwind Auwğuhşıumuz Mnzeumud Qşör mg bznğaşz= UĞ?NDKŞUZ huırd şd ırıpni´!

Uwi uxrknf Fşauyux Auwğuhşıg üzuauışlnf İğçuöuz A+ğ^ srucusuzum auwğumuz rğ np<nwzzşğt nd +ğazndkrdzzşğg mg wpt zuşd Uığhuıumuzr Auwnj Kşsr Anüşdnğ euındz^ Uöüuwrz rb.uzndkşuz şd auduıujşul cnpnfndğerz!

Zbşz=^ nğ üşpşjrm öndüuerhndkşusç^ Fşauyux Auwğuhşıg inwz bznğauçub.ndsg muıuğşj orbe uwz +ğg^ şğç 40 ıuğrzşğ uxu<^ &1980k$/ znwz +ğg^ İğçuöuz Auwğg sndı= ünğ,u, tğ Sş,r Iuzz Mrlrmrnw Muknprmnindkşuz Ehğşfuz=g^ 11 ıuğşmuz auiumrz!

SUĞSUĞU şdi mg bznğaudnğt Üğrünğ İğçuöuzg nğnd üğndkrdzzşğg huğçşğuçuğ m'uğıuıhndrz sşğ kşğkr t<şğndz fğuw!


Wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 96

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ


Յատկապէս Ֆրանսական Յեղափոխութեան մասին հրատարակուած գիրքեր վաճառող մըն էր Անաթոլ Ֆրանսի հայրը, մինչ փոքրիկն Անաթոլ գրեթէ իր ամբողջ ժամանակը կ'անցընէր ընթերցելով գրավաճառ հօր քով գտնուող այդ գիրքերը՝ ինքզինք յանձնելով անոնց հետ մտերմութեան ալիքներուն: Նախ գրեց բանաստեղծութիւններ, տակաւ զարկ տուաւ իր մէջ աճող վիպագրական փորձերուն, որոնց առընթեր գրեց  թատերախաղեր ալ: Անսպառ մելան հոսեցուց գրաքննադատական, յուշագրական էջերու պատրաստութեան համար:

Իր սիրտի անդրանիկ բաբախումները քերթուածներով մատռուակելէ առաջ, Անաթոլ Ֆրանս իր գրական կեանքը կոփեց՝ յաջողութիւններու հասնելով լրագրական ասպարէզի մէջ, գրելով հետաքրքրաշարժ ու ընթերցողը գրաւող ակնարկներ: Միւս կողմէ, երկաթեայ անտեղիտալիութեամբ մը իր մէջ բոյն դրած սկեպտիկի նկարագիրը ակներեւ ըլլալուն համար բուռն կերպով քննադատուեցաւ չարախօսներու կողմէ, որոնք զինք կ'անուանարկէին «գռեհիկ» (vulgar) բառով:

Պառնասեան դպրոցի հետեւորդներէն եւ 1896-էն ֆրանսական ակադեմիայի անդամ Անաթոլ Ֆրանս առաջին մեծ յաջողութիւնը գտաւ իր «Սիլվեսթր Պոննարի Ոճիրը» (1881) վէպին հրատարակութեամբ, որուն համար «Աքատեմի Ֆրանսէզ»էն ստացաւ մրցանակ: Լուրջ հետաքրքրութիւն տածելով նաեւ քաղաքականութեան հանդէպ, ան մասնակցեցաւ Ալֆրէտ Տրէյֆուս անուն եւ իբր թէ լրտեսութիւն ընելու յանցանքով ամբաստանուած բանակային պաշտօնեայի մը նեցուկ կանգնելու գործին: Այս դէպքը հիմք ծառայեց յետագային իր «Պարոն Պերժըրէն Փարիզի մէջ» վէպին յղացման ու հրատարակման:

Յիշատակման արժանի Անաթոլ Ֆրանսի միւս գործերն են՝ «Ա. Տը Վինյի» (1868), «Ոսկէ Պոէմներ» (1873), «Կորնթոսեան Հարսանիքներ» (1876, թատերական պոէմ), «Իոքասթա» եւ «Վտիտ Կատուն» պատմուածքները (1879), «Թայիս» (վէպ, 1890), «Պարոն Ժերոմ Քուանեարի Դատողութիւնները» (1893), «Էփիքուրի Պարտէզը» (1894), «Կարմիր Շուշան» (1894), «Սպիտակ Քարի Վրայ» (1905), «Փենկուիններու Կղզին» (1908), «Աստուածները Ծարաւի Են» (1912), «Հրեշտակներու Ապստամբութիւնը» (1914) եւ այլ բազմաթիւ վէպեր, երգիծական խիստ ոճով գրուած էջեր, պատմուածքներ, խոհափիլիսոփայական տոմսակներ: 1921-ին Անաթոլ Ֆրանս արժանացաւ Գրականութեան մէջ Նոպէլեան մրցանակի՝ գրականութեան բագինին իր բերած անկշռելի ներդրումին համար:

Ժան Ժօռէսներու, Փիեռ Քիյեարներու, Վիքթոր Հիւկոներու, Եոհան Լեփսիուսներու, Ֆրանց Վերֆէլներու նման  մեծ երախտաւորներու շարքին, այլեւ համշիրակ-եղբայրակիցն է համամարդկային գրող եւ մարդասէր փիլիսոփայ Անաթոլ Ֆրանս, որ 9 Ապրիլ 1916-ին, Սորպոնի մէջ յայտարարեց. «Մենք պէտք է խոստովանինք, որ քաղաքակիրթ աշխարհի բարձունքներուն ձգտող այս խելացի եւ խիզախ ժողովուրդը՝ Հա՛յ ժողովուրդը, ինչպէս իր հանճարով, այնպէս ալ իր դժբախտութիւններով, վաստկած է ժողովուրդներու կարեկցանքի իրաւունքը: Արեան այն փոքր քանակութիւնը զոր Հայ ժողովուրդը դեռ կը պահպանէ՝ թանկագին արիւն է, որմէ հերոսական սերունդ պիտի ծնունդ առնէ: Ժողովուրդ մը որ չ'ուզեր մեռնիլ, երբեք չի մեռնիր...»:

Արդարեւ, Անաթոլ Ֆրանս իր ժամանակի ամենաշատ ճանչցուած ու իր գործերով մեծ ժողովրդականութիւն վայելող վիպագիրներէն մին է, եւ մնաց այդպէս՝ մինչեւ իր յառաջացեալ տարիքը:

Իմաստասէր մը եւ պարտասիլ մերժող գրող մը ան՝ կը կրկնէր համոզուած, թէ կիրքերը հանգստութեան թշնամին են, եւ առանց անոնց՝ չկան ո՛չ գրարուեստ, ո՛չ գիտութիւն եւ ո՛չ կեանք:

Կը հաւատա՞ք փիլիսոփայ Ֆրանսի երբ կ'ըսէ, թէ «սիրտը կրնայ մեծցնել խելքը, բայց խելքը չի կրնար մեծցնել սիրտը»: Կը հաւատա՞ք նաեւ, որ կ'ըսէ, թէ «այն պատմական գիրքերը որոնք չեն պարունակեր ստութիւն, չափազանց տափակ են»:

Ինք՝ Անաթոլ Ֆրանս, երբեք չգանգատեցաւ իր ճակատագիրին՝ աղքատ ծնած ըլլալուն համար: Ընդհակառակը, ան անյողդողդ հաւատքով կը գրէր, որ աղքատութի՛ւնն է որ իրեն սորվեցուցած է իսկական արժէքը արդար նուէրներուն, որոնք օգտակար են կեանքին, ընդգծելով, որ մահը միակ մրցանակն է կեանքին:

Մարդկութիւնը եւ հայ ժողովուրդը, որոնք կը հպարտանան Անաթոլ Ֆրանսի իրենց թողած մեծարժէք երկերով, խորապէս կը սգան սակայն անոր բացակայութիւնը այսօր, երբ մեր ժամանակներուն կը պակսին Ֆրանսներ, որոնք մեզի պիտի սորվեցնեն ճշմարտութեան նայիլ արծիւի աչքերով եւ արդարութիւնն ալ պոկել առիւծի մագիլներով:   

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ (Շար. 2 եւ ՎԵՐՋ)

dzaghig2004@yahoo.com