HUIŞĞUÖS% UĞJU:R İUASUZZŞĞNDZ FĞUW

XNDİUİIUZ MNV NDPPŞJ NĞHTİÖR *IUĞŞĞMĞŞUW UAUÇŞMRVZŞĞ ND FUĞQMUZ ÖRZNDNĞZŞĞ UZWUHUP ENDĞİ AUZNDRZ

 AUMUSUĞINDKŞUZ Ü*IRTZ

Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg şğtm^ rğ çuzçşğrz% Suğru Öu.uğnfuwr çşğznf^ muğşdnğ wuwıuğuğndkrdz sg gğud Puğuhupşuz huışğuösr st< örzşul .sçudnğndszşğnd uzeus uauçşmrvzşğnd nd fuğqmuz örzndnğzşğnd suizumjndkşuz suirz nd .nğ sıuanündkrdz wuwızşj uwe muhumjndkşusç! Zu.uğuğndkrdzg mnv ndppşj nğhtiör uwe fuğqmuzzşğz nd uauçşmrvzşğg uzwuhup endği auzndrz aumusuğındkşuz ü+ırtz!

{Lndğşğ mg aupnğendrz uwz suirz nğ uh+ğtz örzşul .sçudnğndszşğnd fuğqmuz örzndnğzşğ nd uauçşmrvzşğ mg ışpuyn.ndrz Puğuhupşuz aumusuğındkşuz huışğuösumuz ü+ır! Suizudnğuçuğ mg zbndr nğ uwe fuğqmuzzşğg Lrhruwtz nd İndğruwtz şz şd zhuıum muw uzsr<umuz+ğtz öuznz= suizumrj euğqzşl xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğndz´^ gindşjud wuwıuğuğndkşuz st<! Xndiumuz mnpsg mg wuwıuğuğt nğ uwihrir =uwlşğ u_l udşlr hrır iğşz rğufroumg nd şğmuğucusmtı ihuxzulr= hrır iışp,şz ıuğu,=ubğ<uzr çnlnğ şğmrğzşğnd uzfıuzündkşuz ets! {Aşışduçuğ mnv m'ndppşz= nğ ünğ,+z =uwlşğ uxzndrz nd uğürlndr +ıuğşğmğşuw uauçşmrvzşğnd nd fuğqmuzzşğnd uzknwluığşlr suizumjndkrdzg^ uwe uauçşmrvzşğg uzsr<uhti endği htı= t auzndrz ıuğu,=ubğ<uztz´^ zbndşjud wuwıuğuğndkşuz st<!

Wrbşjzşz= nğ uğşdsışuz aşprzumudnğ şğş= lğuındumuzzşğ% Xnwkgğö^ Iag Muğırgz şd Kuwsi üğu, trz nğ rçğşd kt Kndğ=ru indğrujr fuğqmuz örzndnğzşğ m'ndpuğmt Uığhtwouz^ nğhtiör uznz= Uığhtwouzr muöstz mxndtrz auwşğnd ets! Aşprzumudnğ lğuındumuzzşğg aupnğeu, trz nğ uwe suirz .+iu, trz uzqusç örzşulzşğg^ nğnz= uwi ünğ,npndkrdzzşğtz =uzr sg +ğ uxu< auiu, trz Uığhtwouz! Giı uwe lğuındusr<njzşğndz^ örzşulzşğg huısu, trz nğ rğşzj zsuz buı-buışğ ausuquwzu, trz usiumuz 1000-1500 ınluğr ersuj mxndşlnd auwşğnd ets$ uznzjst stmg giu, tğ nğ s+ıudnğuhti 1000 indğrujr hrır şğkuğ Uığhtwouz^ srdig giu, tğ 700-1000 örzşul!

Zsuz+ğrzum hzendszşğnf auzeti şmu, şz zuşd Auwuiıuz nd Uğju.^ çuwj Uığhtwouz nd Kndğ=ru foxumus+ğtz mg aşğ=şz uwe ,uzğumbrx hzendszşğg!

Vufndb+plndr znğ wuwıuğuğndkrdzg

KNDĞ?RU UIĞHTWOUZRZ MNP?R HRIR MUZÜZR

ŞKT UIĞHTWOUZ NĞNBT UWİ AUĞJG LND;ŞL XUÖSUEUBIR FĞUW

Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşd uzjşul +ğ giu, tğ nğ Kndğ=ru mnps vt Uığhtwouzr mnpst Auwuiıuzr ets ıuğndu, huw=uğrz st<^ uwirz=z iu huandz kğ=umuz ndcşğ vşz suizumjrğ  mxrdzşğndz^ kğ=umuz iuduxzumzşğ vşz ünğ,şğ uwi huışğuösrz st<! Çuwj wuwızr mg euxzuw nğ uirmu vr zbuzumşğ nğ Kndğ=ru mnps hrır vglluw srzvşd fşğ<! Uwihti sıu,şl mndıuz Kndğ=rnw Uğıu=rz Zu.uğuğ Vufndb+plndr mnpst znğ muıuğndu, wuwıuğuğndkrdzzşğg!

Stflrdı Vufndb+plnd şğtm Uzuınlnd ünğ,umulndkşuz aşı muıuğndu, auğjuöğnwjr gzkuj=rz euğqşul buı .riı ihuxzulr=zşğ gğud Auwuiıuzr auijtrz! Uz zu.gzkuj +ğ wuwızu, tğ nğ Kndğ=ru Uığhtwouzr hrır ö+ğumjr rzv qşdnf nğ Uığhtwouz yuyu=r nğ suizumjr! Şğç auğjndşjud kt uwi .+i=g r#zv mg zbuzumt^ Vufndb+plnd erışl ındud nğ uirmu mg zbuzumt nğ Kndğ=ru Uığhtwouzr mnp=rz hrır mxndr şkt Uığhtwouz uwi auğjg ndöt lnd,şl eubır &xuösueubır/ fğuw!

Uğıu=rz Zu.uğuğg^ mğmzşlnf uimt uxu< =uzrji gindu,g^ wrbşjndj nğ erduzuürıumuz çuzumjndkrdzzşğg srzvşd uwi+ğ nğşdt uğerdz= vındrz^ arsu şkt Uığhtwouz uwlşdi foxu, t uwi auğjg lnd,şl eubır fğuw^ Kndğ=ru huığuiı t suizumjrl eubır fğuw uwe huw=uğrz! Ağueueuğg auğjg vr lnd,şğ^ Auwuiıuz ndppumr htı= t aşxuzuw Puğuhuptz^ giud Uğıu=rz Zu.uğuğg!

Auwuiıuzr Fuğvuhşı Yubrzşuz

uwi uxınd wuwıuğuğşj

{AUWMUMUZ ERDUZUÜRINDKRDZG WUPKUZUM IUĞU; T´

Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuz uwi uxınd {Ersuışığ´r rğ t<rz fğuw üğşj nğ {auwmumuz erduzuürındkrdzg wupkuzum ıuğu, t´ nd mğju, t uhuanfşl nğ sr<uöüuwrz auzğndkrdzg wiıum mşğhnf uğquzuüğt fuğqmuz örzndnğzşğnd ünwndkrdzg% Uğju.şuz huışğuösr eubırz fğuw! Zrmnl Yubrzşuz gğu, t aşışdşul üğuxndsg$ {Sr<uöüuwrz auzğndkrdzg wiıum mşğhnf uğquzuüğşj nğ uığhtwouzu-kğ=umuz sruizndkrdzg Uğju.r nd Auwuiıuzr ets mg mxndr fuğqmuz uauçşmrvzşğnd +üzndkşusç! Uwihti^ uğju.şuz huışğuösr uxu<zuür,g mg euxzuw =upu=umğkndkşuz uxu<zuür,! Uğju. mg mxndr sr<uöüuwrz uauçşmvndkşuz ets^ nğnd krğu.zşğg ıuğuz<uındu, şz ub.uğau=upu=umuz iuasuzzşğnf! Uwe uauçşmvndkrdzg auduiuğuhti mg ihuxzuw Usşğrmuwrz nd Rğuzrz^ Xndiuiıuzrz nd (ğuziuwrz nd Uğju.rz^ Auwuiıuzrz! Auwuiıuz mg mxndr wuzndz ausub.uğauwrz uzfıuzündkşuz´!

?TSUL ?GLGOIUĞ*PLND$- {AUWUİIUZ HTI? T ŞI ?UBNDR

ÇXZUÜĞUDŞUL ANPŞĞTZ´

Ot-At-Ytr mndiumjuhşı ?tsul ?glgoıuğ+plnd şğtm auzerhnds ndzşjud {Rsus Aukrh´jrzşğnd srndkşuz zu.uüuarz nd .ndsç sg uzeuszşğndz aşı şd huıui.uzşj ux+ğşuw ağuıuh ktsuzşğnd suirz uznzj auğjndszşğndz! *ğumuğür ül.udnğ auğjşğtz stmg Puğuhupr huışğuösz tğ^ aşışduçuğ ?glgoıuğ+plnd rğ ışiumtıg huğöşj srndkşuz uzeuszşğndz! Ot-At-Ytr pşmufuğg^ wrbşjzşlnf nğ Auwuiıuz çxzuüğudsuz ıum mg huat uığhtwouzumuz anpuıuğu,=zşğg^ erışl ındud nğ şkt arszuauğjg rğ lnd,ndsg htı= t üızt sr<uöüuwrz rğudndz=r vuyuzrbzşğnd ıum^ ndğşsz huwsuz t nğ auwmumuz ndcşğg şı =ubndrz uığhtwouzumuz anpşğtz!

{Kndğ=ru Uığhtwouzr aşı kt_ ınasu,uxnf usndğ muh sg ndzr^ kt_ mg çuczt auiuğumuj sş, sbumnwk sg! Rzvhti +ğrz giu, tğ Uığhtwouzr auzündjşul Zu.uüua Auwıuğ Ulrwşd^ Kndğ=ru nd Uığhtwouz şğmnd hşındkrdz ndzşjnp srum uöü sgz şz! Auwuiıuz çxzuüğudsuz ıum mg huat uığhtwouzumuz anpşğg! Şkt m'ndöşz= nğ rğudumuz vuyuzrbzşğg ünğ,ueğndrz^ şkt m'ndöşz= nğ sr<uöüuwrz rğudndz=g ünğ,t^ ndğşsz Auwuiıuz şı htı= t =ubt rğ ndcşğg! Sşz= nğhti mndiumjndkrdz çnlnğ auğkumzşğnd fğuw mg hubıhuzşz= uwi ışiumtıg! Uwi ktsuz rğumuzndkşuz st< Kndğ=rnw çnlnğ mndiumjndkrdzzşğnd auiuğumuj ktsuz t! Sşz= Puğuhupşuz auğjg mg zmuışz= uöüuwrz arszuauğj sg! Şkt Uığhtwouzr ets ndppşul uwi uzrğudndkşuz suirz v.+irz= nd vö+ğumjrz= Uığhtwouzrz^ vşz= mğzuğ huıui.uz ıul sşğ .porz! Znwz qşdnf m'gişz= nğ Riğuwtlz ul htı= t şı =ubndr Hupşiırzr üğudşul anpşğtz! Uzrğudndkrdzg nğnd ets ul nğ muıuğndr^ şi huığuiı şs quwzi çuğqğujzşlnd şd uğeuğndkrdzg hubıhuzşlnd! Uığhtwouzjrzşğg şğmuğ ıuğrzşğ t r fşğ m'ndöşz nğ Auwuiıuz şı =ubndr rğşzj anpşğtz! Euzumg auiu, t nimnğrz! Stm sgz ul uığhtwouzjr örzndnğzşğg mg ihuzzşz^ aşışduçuğ çnlnği sruizuçuğ htı= t huw=uğrz=´^ wuwıuğuğşj ?glgoıuğ+plnd!

UÖŞĞRZŞĞG WU>NPUHTİ MG ÜNĞ;U;ŞZ

KĞ?UMUZ HUWĞU?IUĞ UZ*EUVND İUĞ?ŞĞG

Kğ=umuz upçrdğzşğ şğtm rğrmndz üğşjrz nğ uığhtwouzjrzşğg fuğhşındkşusç nd wu<npndkşusç mg ünğ,u,şz Kndğ=rnw st< uğerdzuçşğndu, Huwğu=ıuğ uz+euvnd kxvnp iuğ=şğg! Auwmumuz mnpsr örzndnğzşğg r öndğ mg mğumşz Huwğu=ıuğzşğnd fğuw^ vşz wu<nprğ fuğ uxzşl öuznz= nd uzouğ mg szuz! Huwğu=ıuğzşğg vşz uöendrğ fuğtz çujndu, mğumtz nd mg fşğueuxzuz rğşzj huğıumuzndkrdzg wu<npuhti muıuğşlt şı=!

ÜŞĞUÜNWZ ANÜŞDNĞ :NĞANDĞEG CNPNF

 ÜNDSUĞŞJ SUWĞ UKNXR ST>

Üşğuünwz Anüşdnğ :nğandğeg şğtm Suwğ Uknx İ$ T<sru,zr st< cnpnf ündsuğşj zu.uüuandkşusç Usşzuwz Auwnj Muknprmnir! *ğumuğür auğjşğnd =zzndkşuz uzjzşlt uxu<^ Üuğşürz Ç$ Fşauyuxz nd cnpnfumuzzşğg sruizuçuğ up+kşjrz Puğuhupşuz znğ huışğuösr gzkuj=rz önandu, örzndnğzşğnd anürzşğnd auzüriırz ausuğ!

Cnpnfumuzzşğg uzağueuğquz Uğju.r bndğ< iışp,ndu, mujndkşuz nd uwe rğufroumr st< Suwğ Uknxr nd kşsşğnd =uwlşğndz! Üuğşürz Ç$ Auwğuhşıg ışpşmujndj nğ rz= szuwndz aupnğeumjndkşuz st< t Uğju.r kşsr Uxu<znğe Huğüşd İğçuöuzr nd örzşul ndcşğnd anüşdnğ uxu<znğe Fğkuzti İğçuöuzr aşı!

Zbndşjud nğ xuösumuz ünğ,npndkrdzzşğnd uxzvndkşusç Fşauyux Auwğuhşıg ndpşğqzşğ pğmu, t öuzuöuz hşındkrdzzşğnd pşmufuğzşğndz^ =nwğ şmşpşjrzşğnd Uxu<znğezşğndz^ mğ+zuhşızşğnd nd sr<-şmşpşjumuz öuzuöuz muösumşğhndkrdzzşğnd pşmufuğzşğndz! Uğju.r cnpnfndğer rğudndz=zşğnd hubıhuzndkşuz ünğ,rz st< ÜA:r uzeuszşğg muğşdnğ zmuışjrz zuşd kşsşğnd ub.uıuz=g!

Uz<uı =zzuğmsuz zrdk euğqud öuzuöuz kşsşğtz Uğju. sşmzu, şmşpşjumuzzşğnd auğjg! Erışl ığndşjud nğ .ndsç sg anüşdnğumuzzşğ Uğju. sşmzu, şz nğhti musudnğzşğ! Nğhti ö+ğumjndkrdz Uğju.r% ÜA: nğnbşj Suwğ Uknxr sr<njzşğtz Auwuiıuz Ausuauwmumuz Arszueğusrz yn.uzjşl mti srlrnz ınluğ!

Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkşuz sr<znğendkşusç

auzerhn#ds Snimnduwr st<

XNDİUİIUZ UXU>UĞMŞJ SNİMNDUWR ST> CNPNF ÜNDSUĞŞL UIĞHTWOUZR ND AUWUİIUZR

UĞIU?RZ ZU:UĞUĞZŞĞND AŞI - PUĞUHUPŞUZ AUĞJG :UPUP LND;NDSTZ NDĞRB UWLGZIĞUZ? VNDZR

Puğuhupşuz znğ huışğuösr uxu<rz rim +ğtz^ 27 İşhışsçşğtz^ ustz suğe mg ihuitğ lişlnd kt xndiumuz mnpsg rzvht#i hrır uğquüuzütğ öuğüujndszşğndz^ rzvhrir# wuwıuğuğndkrdzzşğ hrır gztğ mnpsşğnd =uwlşğg öihşlnd^ Auwuiıuzz nd Uığhtwouzg euğqşul çuzumjndkrdzzşğnd işpuz fşğueuğqzşlnd ausuğ! Çnlnğg mg ihuitrz^ çuwj Xndiuiıuz buı öünwb tğ nd lxndkrdz mg huatğ!

Uwi şğş= +ğşğnd gzkuj=rz Xndiuiıuzr Zu.uüua Fluırsrğ Yndkrz şğmnd uzüus aşxuquwznf .+işjud Auwuiıuzr Fuğvuhşı Zrmnl Yubrzşuzr aşı^ çuwj Uığhtwouzr Zu.uüua Rlaus Ulrwşdr mus Kndğ=rnw Zu.uüua Tğınpuzr aşı aşxuquwzuwrz .+iumjndkrdz mus =zzuğmndszşğ vşpuz! Şğş= +ğ wşınw^ şğtm uxu<rz uzüus hubı+zumuz wuwıuğuğndkrdzzşğ azvşjrz Xndiuiıuzr mnpst! Rzvhti üğu, şz= sşğ srdi irdzumzşğnd st<^ Xndiuiıuzr Uğıu=rz Ünğ,nj Zu.uğuğndkrdzg^ çuzçşğ Suğru Öu.uğnfuwr çşğznf^ zu. mnv ndppşj nğhtiör fuğqmuz örzndnğ-uauçşmrvzşğ uzwuhup şı =ubndtrz huışğuösumuz ü+ırtz! Çujr uımt^ Xndiuiıuzr Uğıu=rz Zu.uğuğ İtğmtw Lufğnf uz<uıuçuğ .+işjud rğ auw nd uığhtwouzjr hubı+zumrjzşğndz aşı şd giud nğ Xndiuiıuz m'uxu<uğmt Snimnduwr st< cnpnf ündsuğşl Auwuiıuzr nd Uığhtwouzr Uğıu=rz Zu.uğuğzşğnd aşı! Xndiumuz mnpsg lndğ< uzauzüiındkrdz wuwızşj xuösumuz luwzu,udul ünğ,npndkrdzzşğnd muhumjndkşusç! Mnv ndppşj nğ mxrdg eueğr nd fşğ< ığndr xuösuışzv axşınğuçuzndkşuz^ mnpsşğg bndıuynwk fşğueuxzuz çuzumjndkşuz işpuz nd ŞUAMr Srzi=şuz :sçumr şzkumuwndkşuz zşğ=şd <uz= fuızşz fşğ<zumuz lnd,suz ausuğ!

UÖŞĞRZŞĞG VŞZ NDÖŞĞ MNVNDRL {UÖŞĞR´^

{SŞZ? KNDĞ? ŞZ?´ M'GİŞZ

Şğtm aşıu=ğ=ğumuz tğ aşışdrl İr-Tz-Tz-Krdğ= aşxuışirlr muwuztz Uastı Au=uzr {Kuğu)igö Ht+lmt´ wuwıuüğrz^ nğnd gzkuj=rz çuösukrd ağudrğşulzşğ cusşğ buğndzum .+işjuz Auwuiıuz-Uığhtwouz huışğuösr suirz şd gzeauzğuhti jnlujndjrz uwz muğ,r=zşğz nd sşmzuçuzndkrdzzşğg^ nğnz= Uığhtwouzr aşı sruizndkrdz nd Auwuiıuzr auijtrz euıuhuğındkrdz mg jnlujztrz!

Wuwıuüğr muğşdnğ huaşğtz stmg uhğndşjud şğç ardğgzmulndşjud uöşğr şğüvndar sg! Uöşğrz^ nğ uöüuwzubndzv wuwıuğuğndkrdzzşğ gğud^ zşğmuzşğnd .zeğuz=rz gzeuxu<şlnf şğüşj şğüşğ^ nğnzjst stmz ul zbuzudnğ {Mg ,yuwrz İşd ;nfnd <ndğşğg´ şğüz tğ! Şğüvndar uöşğrz^ nğ Uastı Au=uzr mnpst zşğmuwujndu, tğ nğhti {Uöşğr uğndşiıuütı´^ uxuğmşj nd giud nğ i.ul t örz=g mnvşl uöşğr uğndşiıuütı^ {şi kndğ= uğndşiıuütı şs^ huğöuhti uığhtwouzjr kndğ= şs^ sşö uöşğr sr mnvt=^ uöşğr gindu, çuz sg vmuw^ huğöuhti muw uığhtwouzjr kndğ=´ giud uz!

Wuwıuüğr çuğqğumtışğtz stmz ul uwz tğ nğ gzeauzğuhti lud çuzşğ gindşjuz Kndğ=rnw auw çzumvndkşuz suirz^ gzeü,ndşjud nğ Kndğ=rnw auw çzumrvzşğg uwi şğmğrz aşı znwzuju,^ uwi şğmğrz auduıuğrs szuju, çzumrvzşğ şz nd ustz mşğhnf ndbuerğ htı= t gllul nğhtiör uznzj auijtrz c.ıumuz çuz vmuıuğndr! Suizudnğuçuğ suizumrjzşğtz zu.mrz şğşiyn.uz nd =upu=umuz sşmzuçuz Stastı Stkrztğ buı şxuzendz mşğhnf hubıhuzşj uwi ışiumtıg nd giud nğ =zzueuındkrdzzşğg ndppndu, şz Auwuiıuzr hşındkşuz^ nv kt auw cnpnfndğerz^ =upu=uütızşğnd ünğ,u, i.ulzşğndz aşışduz=nf vt= mğzuğ usçuiıuzşl usçnp< cnpnfndğe sg^ giud uz! Wuwıuüğr gzkuj=rz wrbndşjuz zuşd uzndzzşğg çuösukrd kğ=uauwşğnd^ uznzj muğürz% zuşd Ağuze Irz=g^ nğnz= uzsnxuzulr ,uxuwndkrdzzşğ suındju, şz uwi şğmğrz!

YUĞRÖR ST> FU:UÖEND HUWKNDS

Şğtm mti+ğnduz cusşğndz (ğuziuwr suwğu=upu= Yuğrög jzjndşjud buı ndcşp huwkndsr sg quwznf! Lğuınd ünğ,umulndkrdzzşğ erışl mndıuz nğ huwkndsg uz=uz ö+ğudnğ tğ nğ uımt uzauzüriı şpuz zuşd uwz ktzririkzşğg nğnz= rğuğnd ets mg .upuwrz zbuzudnğ Xnluz Muğni sğjubuğ=r gzkuj=rz!

Udşlr fşğ< wuwızr euğqud nğ huwkndsr quwzg quwztz ul udşlr uğuü üujnp iuduxzumr sg quwzuwrz huıztbg uzjzşlnd gzkuj=rz iışp,u, quwzuwrz huwkndstz uxu< şmu, tğ!

wuındm {Suğsuğu´ +ğukşğkrz

*ĞNDUZ AŞI - 87

UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF-JUDŞĞNF

Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ

Տիտանեան տեսանող-վերծանող այն միտքը, որ հայ գրականութեան նշանաւոր երկերու կողքի նկարազարդումները, հայ ե՛ւ օտար գրողներու, անձնաւորութիւններու երգիծանկարները արարելով, հայկական ու արաբական լրագրական էջերու տիտղոսաթերթերը աւելի քան կէս դար յաջողեցաւ գրաւել իր սրատես ու խորաթափանց երգիծապատումներով՝ 20-րդ դարու 20-ական թուականներէն, մեր գրականութեան պատմութեան մէջ ունի մէկ ու անզուգական անուն՝ Ալեքսանտր Յակոբի Սարուխանը (Արտանուջ աւան, Պաթումի մարզ, Արեւմտեան Հայաստան, 1 Հոկտեմբեր 1898 – Գահիրէ, 1 Յունուար 1977), որուն ծննդեան 122-ամեակն է այսօր, 1 Հոկտեմբերին:   

Հրապարակախօս, ազգային-հասարակական գործիչ եւ ամէն բանէ առաջ ու վեր՝ երգիծանկարիչ Ալեքսանտր Սարուխան գերիրապաշտ այն հրապարակագիրն է, որ գրած ե՛ւ ձաղկած է հայ իրականութեան մէջ փտած վարքերն ու բարքերը, իր անուան ու վաստակին ամուր կապելով մանաւանդ Յակոբ Պարոնեանի, Երուանդ Օտեանի նման մեծ երգիծաբաններու, այլ վիպագիրներու (ինչպէս՝ Ուիլիամ Սարոյեանի) բազմաթիւ գործերուն գծապատկերման ոճի յաջողուածքը («Մեծապատիւ Մուրացկաններ», «Ընկեր Բ. Փանջունի», «Մարդկային Կատակերգութիւն», եւայլն), այդ գործերո՛ւն իսկ ներսը ապրող կերպարներուն երգիծական քանդակները. բոլորը արդիւնք՝ երկնառաք իր տաղանդի փայլատակումներուն:

Մինչեւ 1921 ռուսական կայսրութեան սահմաններուն մէջ, ներկայիս՝ Թուրքիոյ Արդուինի նահանգի կազմէն ներս, թուրքերու անուանմամբ՝ Արտանուջ, Սարուխան տաս տարեկանին իր Լեւոն եղբօր հետ լքելով ծննդավայրը՝ կ'ուղղուի օսմանեան կայսրութեան տարբեր շրջաններ: Պաթումի մէջ նախնական կրթութիւնն ստանալէ յետոյ ինքնաշխատութեամբ կը սորվի ռուսերէն, թրքերէն եւ անգլերէն, այնուհետեւ իբրեւ թարգմանիչ կը ծառայէ բրիտանական բանակին մէջ: Այս շրջանին ու երիտասարդական վաղ տարիներուն կը հրապարակէ իր երգիծանկարները հայ մամուլին մէջ, ուսումը կը շարունակէ Կ. Պոլսոյ Մխիթարեան վարժարանէն ներս, իսկ 1922-1924 թուականներուն՝ Վիեննայի Գեղարուեստական ակադեմիայի նկարչութեան բաժինին մէջ: Նոյն տարիներուն կը յորդին իր երգիծանկարները Պոլսոյ Երուանդ Թոլայեանի «Կավռօշ» երգիծաթերթին մէջ՝ ամրագրելով իր համբաւը, մինչեւ որ եգիպտական մամուլը՝ արաբերէն ու ֆրանսատառ հրատարակութիւններով օր մըն ալ մեծ երգիծանկարիչին պիտի շնորհէր «Երգիծանկարչութեան Զօրավար Սարուխան» տիտղոսը:

1924-էն կը սկսի Սարուխանի ստեղծագործական կեանքի Բ. հանգրուանը՝ երբ ան կը տեղափոխուի Գահիրէ, տեղի Գալուստեան վարժարանին մէջ դասաւանդելու նկարչութիւն, նոյն ատեն աշխատակցելով հայ եւ արաբ թերթերուն, 1925-1926 թուականներուն հրատարակելով «Հայկական Սինեմա» հանդէսը (որուն վերջին տաս թիւերը խմբագրած է Երուանդ Օտեան), իսկ 1939-1942 թուականներուն՝ «La Caravane» ամսագիրը:

1920-1930 տարիներուն ա՛յնքան կը տարածուի իր ժողովրդականութիւնը եւ ա՛յնքան հռչակ կ'ունենան իր երգիծանկարները հայ եւ օտար մամուլի մէջ, որ Եգիպտոսի մէջ լոյս տեսնող արաբատառ «Ախպար Ալ-Եոմ» («Այսօրուան Լուրերը») ե՛ւ ֆրանսատառ հեղինակաւոր թերթերուն մէջ երբեմն նո՛յն օրուան մէջ անոնք կը տպեն երգիծանկարիչին տարբեր երգիծանկարները: Արդարեւ, Սարուխանի սիրուած ու փնտռուած երգիծանկարիչ մ'ըլլալու փաստը իր երգիծանկարներուն թուաքանակով չէ որ կը զատորոշուի, այլ՝ Աստուածառաք իր տաղանդով, կեանքի դէպքերն ու իրերը դիտելու եւ զանոնք սրատես ակնարկներով ներկայացնելու, բնութագրելու կարողականութեամբ, անարդարութիւնը կործանելու, արդարութիւնը կանգնեցնելու իր բնատուր ձիրքով, որ մեզ կը հրաւիրէ զմայլագին պահեր ապրելու, Հայու Հոգիին անպարտելիութիւնը դարբնելու դիտողին աչքին ու հոգիին մէջ:

Բ. Աշխարհամարտի աշխարհասասան դղրդիւններուն տակ եւ անտեսելով այդ աշխարհացունց արհաւիրքը, այլեւ եւրոպական ցամաքամասէն հեռու՝ Գահիրէի մէջ, Սարուխան 1941-ին կը հիմնէ «Հայ Մշակոյթի Բարեկամներու Մարմին»ը՝ սկսելով իր արգասաբեր գործունէութեան Գ. հանգրուանը, որ կը յատկանշուի «Այս Պատերազմը» (1945) խորագրեալ իր երգիծանկարներու ժողովածոյին հրատարակութեամբ, ուր տեղ կը գտնեն աւելի քան 40 հազար երգիծանկարներ,- Սարուխանի պատկառելի հրիտակը մէկ խօսքով. անկէ 17 տարի ետք ալ լոյս կը տեսնէ իր «Մենք Մեր Ակնոցով» երգիծանկարներու ժողովածոն:

Ալեքսանտր Սարուխան գրած է նաեւ կատակերգութիւններ, ինչպէս՝ «Մենք Հայերէն Չենք Գիտեր» (1963), ծաղրանկարչական բազմաթիւ յօդուածներ, վեհագնաց նուաճելով սիրտերը նախ ի՛ր ազգին՝ պատուանդանին վրայ միջազգային համբաւի:

Սարուխանի անմեռ գործերը դեռ դարեր պիտի համարուին չխուզարկուած եւ անհրաժեշտ արժեւորումի չբարձրացած հարուստ գանձատուն՝ նա՛եւ արաբախօս ու ֆրանսախօս հանրութեան մէջ:                            

«ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ

dzaghig2004@yahoo.com