|
?nğnzuwr fuğumr fşğ<rz +ğşğnd jndjuzrbzşğg sıuanürv şz UXNP>UHUANDKŞUZ ZU:UĞUĞG :*İŞJUD {ARDĞĞRWTK´R AĞUIUĞUMNDKŞUZ IZ*ĞTZ UASTI AU?UZRZ |
|
?nğnzuwr ausuouğumr fşğ<rz +ğşğnd jndjuzrbzşğg sıuanürv şz Kndğ=rnw ausuğ! Fuğumndu,zşğnd krdg +ğt +ğ mg suüljr^ sşxznpzşğnd şd ,uzğ nd ,uwğuwşp ,uzğ arduzezşğnd krdz ul mg çuğqğuzuw^ euğqşul ıumzndfğuw gzşlnf suğenj ux+ğşuw mşuz=g! Uxnp<uhuandkşuz Zu.uğuğ (uağtıırz Ünou huıui.uzşj {Ardğğrwtk´r ağuıuğumndkşuz ız+ğtz Uastı Au=uzr auğjndszşğndz^ euğqşul nd euğqşul öündbndkşuz ağudrğşlnf auwğşzumrjzşğg! Fşğ<rz şğş= +ğşğnd ındşulzşğg çuğqğuju, şz^ 29 *üniınirz znğ fuğumndu,zşğnd krdg 1549 tğ^ 30 *üniınirz% 1482^ rim şğtm% 1587! Sşxznpzşğnd krdz ul ausuhuıui.uzuçuğ fşğ<rz şğş= +ğşğndz 39^ 42 şd 44! ;uzğ şd ,uwğuwşp ,uzğ arduzezşğnd krdg 917^ 945 şd 961! Gzeauzndğ sşxznpzşğnd krdg 6370! Giı Zu.uğuğrz Rikuzhndlr st< fuğumndu,zşğnd krdg vt udşlju,^ =upu=g aumumbxr ıum t^ çuwj Mşeğnzumuz Uzuınlndr nd Auğud Uğşdşlşuz Uzuınlndr st< fuğumr eth=şğg udşlju, şz! Şütumuz bğ<uzrz st< ul rğufroumg muwndz t! Fuğumg ıuğu,şlnd ül.udnğ upçrdğg audu=umuz sr<njuxndszşğz şz% auğizr=^ suzv öudumzşğnd klyuındsr ausuğ iuğ=ndu, audu=nwkzşğg^ ,zzeşuz ıuğşeuğqzşğg! Mg .+indr nğ arduzeuznjzşğnd st< ışp vt szuju,! (uağtıırz Ünou erışl ındud nğ arduzeuznjzşğg lşjndz şz 47 ux auğrdğ ausşsuındkşusç! :ıujşul euğsuzndsr çucrzzşğg% 60 ınmninf! Uğaşiıumuz bzvuxndkşuz muhndu, arduzezşğnd ausuğ işzşumzşğg% 30 ınmninf! Fşğ<rz =uzr sg +ğşğndz muğü sg =upu=zşğnd% Suğırzr^ Muöruzktyr^ Buzlgndğ)uwr nd Huksuzr arduzeuznjzşğnd st< uzmnprzzşğnd humui muğ^ çuwj arsu rğufroumg çuğşludu, t! Fıuzüg srbı uxmuw t^ sşxznpzşğnd krdg m'udşlzuw^ ,uzğ arduzezşğnd krdg m'udşlzuw^ çnlnğr huğıumuzndkrdzz t çcrbmzşğnd aşı sruirz qşx= qşx= ıulnf aşışdrl muznzzşğndz nd öündbujndszşğndz! |
|
{Lt Yuğrörtz´ kşğkr ağuhuğumndsg (ĞUZİUMUZ ITİRZ ?UPU?RZ ST> {ÜNĞB ÜUWLŞĞ´G WUĞQUMU; TRZ AUW JNDJUĞUĞZŞĞNDZ FĞUW Vnği kndğ=şğ hrır muzüzrz euıuğuzrz ux<şd |
|
(ğuziumuz {Lt Yuğrörtz´ aşprzumudnğ huğçşğumuzg 25 *üniınir rğ krdnf uğquüuzü mg auzeriuzuğ Itirz =upu=r st< huıuau, sr<uethr sg! Eth=g huıuau, tğ 24 Wndlrirz^ şğç .ndsç sg )ğuziuauwşğ jnwj m'gztrz Itirzr st<^ çuwj uznz= şzkuğmndşjuz {Ünğb üuwlşğ´ ,uwğuwşpumuz kndğ=şğnd &H+ö=ndğk/ wuğqumsuz! Giı kşğkr lğuındndkşuz^ Kndğ=rnw eğ+bg mğnp =uzr sg ıuizşum örzşul şğrıuiuğezşğ^ nğnz= rğşz= örğşz= {Ünğb üuwlşğ´ .ndsçr uzeuszşğ mg mnvtrz^ wuğqumu, trz jndjuğuğzşğnd fğuw^ huıouxşlnf zrdkumuz fzuizşğ! Wuğqumndnp .ndsçtz vnği anür qşğçumulndu, tğ! Uznzj ets euı çujndu, t auwmumuz bğ<uzumzşğndz mnpst! {Lt Yuğrörtz´ lğuındusr<njg mg zbt nğ kndğ= ,uwğuwşpumuzzşğnd ausuğ euıumuz kpku,ğuğg huığuiındu, t {uışlndkrdz ağuağşlnd´ w+endu,r lnwirz ıum! Erışl mg ığndr nğ s+ıudnğuhti 100 kndğ= ,uwğuwşpumuzzşğg wuğqumu, şz ,uündsnf auw )ğuziujrzşğnd fğuw^ nğnz= çnpn=r jnwjşğ muösumşğhu, trz rğşzj quwzg çuğqğujzşlnd ausuğ auw- (ğuziuauw muösumşğhndkrdzzşğg ausumuğünp suğsrzg 28 *üniıni kndumrğ aupnğeuüğndkşusç sg ışpşmujndj nğ euıuğuzrz st< hrır zşğmuwuzuw nğhti ındcnp mnps! Erışl ığndşjud nğ {Ünğb üuwlşğ´ buğcndsr uzeus^ )ğuziuçzum Uastı Vtkrzr ül.udnğ ünğ,ndztndkrdzg mg kndr gllul aumuauw üğüxndkrdzzşğnd muösumşğhndsg^ =uzr nğ wuou. auzeti mndüuw auwuışuj şlnwkzşğnf! Uwihrir şlnwkzşğtz stmnd gzkuj=rz uz znwzrim vfuğuzşjud gişlnd aşışdşulg$ {Rz,r knp ıuz 2000 şdğ+ usiumuz şd ötz= sg nd şi htı= şpu, ünğ,g mg ışizşs (ğuziuwr st< şd usşzndğş=´! |
|
UIĞHTWOUZJRZŞĞ AUMUAUW JNWJ GĞRZ HĞUÖRLR ST> |
|
Erışl mg ığndr nğ uwi uzüus .ndsç sg uığhtwouzjrzşğ Hğuörlr suwğu=upu=r Hğuörlr +eumuwuz ıuznp suwğndprrz fğuw wu<npşjuz mu.şl ıul {Auwuiıuz$ fşğ< ın_dğ Uığhtwouzr fğuw wuğqumndszşğndz´ fşğıuxndkşusç aimuw jndjuhuiıux sg! Sruwz kt^ giı znwz lğuındndkşuz^ jndjuhuiıuxg gzeustzg şğmnd +ğ mu.ndu, szuj! Auwuiıuzr eşihuzuındzg uğuü+ğtz sr<usışj nğ jndjuhuiıuxg nğ 25 *üniınirz öşışpndu, tğ suwğndprr fğuw^ 27 *üniınirz uğetz aşxujndu, tğ! |
|
Fuzıulrös% Yuğrör st< HP;NDU; T 1915R :NĞAĞEUZRB MNSRIUİR WNDBUĞQUZG |
|
|
|
AŞZĞR: S:RKUĞŞUZ% HUBI*ZUHTİ {XNSU´ UMNDSÇR SUĞÖRM T |
|
Erışl ıuz= zuşd nğ Auwuiıuzr )ndkhnlr uöüuwrz .ndsçr ül.udnğ suğörvg ağuhuğumşj juzmg uwz suğörmzşğnd^ nğnz= wuxu<rmuw +ğşğndz hrır suizumjtrz 2022r Şdğnhuwr u.nwşzndkşuz öındsr sğjubuğ=rz! Aşzğr. S.rkuğşuzr uzndzg mg çujumuwtğ uwe juzmtz^ =uzr nğ uwi fşğ<rzg wuwızu, tğ kt uğqumndğer st< t^ fşğ<rz bğ<uzrz vt suğöndu, nd vr mğzuğ jnwj ıul rğ çnlnğ muğnpndkrdzzşğg^ =uzr nğ lud suğöufroum sg vndzr! |
|
ZNĞ ÇUJUWUWINDSZŞĞ FUZR ST> WUWIZUÇŞĞNDU; NDĞUĞIUMUZ EUSÇUZUBŞĞIR HŞPNDSZŞĞND GZKUJ?RZ |
|
Fuz =upu=tz 26 =rlnsşkğ aşxudnğndkşuz fğuw mg üızndr Vufndbktyt çşğeg &auwmumuz uzndznf İuğındğr.rzrlr mus Auwmuçşğe/^ ndğ wuwızuçşğndu, t ndğuğıumuz bğ<uzrz huımuznp eusçuğuzubşğı sg! Hşpndszşğ mg muıuğndrz azuürındkşuz yğ+)tit+ğ Xu)tk Vufndb+plndr ül.udnğndkşusç! Zu.uhti wuwızuçşğndu, trz 2750 ıuğnduw üşğşösuzzşğ^ nğnzj ndindszuirğndkrdzg şğşduz auzu, tğ kupndsg rğumuzujzşlnd 4 qşdşğ! Uznzjst uxu<rzg% erumröndstz şı= sn.rğg mondor &iuynğ/ st< ezşlnf kupşlnd qşdg^ şğmğnğeg% eusçuğuzzşğ^ şğğnğeg% öuğeuğndu, işzşumr ışi=nf üşğşösuzzşğg şd vnğğnğeg% ndppumr+ğtz anpr st< kupşlg! Uwcs wuwızuçşğndşjud kupsuz 5ğe qşdg$ üızndu, şz üşğşösuzzşğ^ nğnz= üğşkt usçnp<ndkşusç muxndjndu, şz uduöu=uğşğtz! Azuütızşğ m'şzkueğşz nğ uwe qşdnf kupndu, şz muxufuğrvzşğg! |
|
SUĞSUĞU *ĞUKŞĞKR GZIUZR?G RĞ ŞIRZ MG QÜT 80 USÇNP> IUĞRZŞĞ Huırdz nd şğ<uzmndkrdzz ndzrz= znwz .uzeufuxndkşusç nd şxuzenf kşdumn.şlnd 81ğe ıuğrtz zşği |
|
Şğtm ndğu. +ğ tğ Suğsuğu- Htw+plndr Kupuwrz :nğandğeg şd (tğrürdpr Kupuwrz :nğandğeg sşğ ndğu.ndkşuz suizumrj m'glluwrz pğmşlnf b=şp ,upmşmnpnfzşğ! Ausumrğzşğ s+ıtz mus aşxndtz aşxuquwznf mg bznğaudnğtrz sşö! Sşör ausuğ zu.zumuz ndğu.ndkrdz tğ gzendzrl bznğaudnğumuz uwjşlndkrdzg sşğ ausuwz=uwrz ünğ,rvzşğtz Suğrus Iğustğşuzr^ sşğ uzöndüumuz uisndz=np İrlfu Mnsrmşuzr^ nğnz= şmu, trz rğşzj aşı çşğşlnf auwşğtz öuğeuğndz ıuğşeuğqr muğmuzeumg^ nğ mığndşjud sşğ .sçuüğuhşı X$ Auııtoşuzr mnpst bğ<uhuındu,% ardğşğnf nd sşğ kşğkr uzqzumuösnf! Uwi+ğ mg ağuıuğumşz= sşğ wnçşlşzumuz ıuğnduw uxu<rz krdg! Bznğaumulndkrdz suizumrjzşğndz! Şd bznğaudnğ 81! SUĞSUĞU |
|
Lrçuzuzşuz şd sr<uöüuwrz +ğuürğ - *ĞNDUZ AŞI - UB:UĞAG ŞD SŞZ?% SŞĞ ÇUÖNDS ANÜŞĞNF- Üğşj WUMNÇ IRDZŞUWŞUZ |
|
Սփիւռքահայ առաջին սերունդի գրական մրգաստանին մէջ, 30- 1925- Իմ ամենասերտ եւ ամենահին Ընկերներէս մին է Հոգսը կեանքին, Ե՞րբ եմ զայն ճանչցեր, ես այդ չեմ յիշեր, Կ'ըսեն, թէ նա իմ դայեակս է եղեր... Ծնած Արեւմտեան Հայաստանի Ատը- Այնուհետեւ, Լիբանանի Ճիւնի քաղաքի Հայ Ազգային որբանոցը կ'ըլլայ կրթութեան առաջին օթեւանը որբուկ Միսաքի ու իր աւագ եղբօր Կարապետի: Ընթացքին Միսաք կը սորվի ատաղձագործութիւն: 19 տարեկանին Սուրիայէն քշուած հայ որբերու բազմութեան հետ, նախ կը հանգրուանի Մարսէյլ, ապա՝ Փարիզ, իր ապրուստին համար յոյսը որոնելով զանազան արհեստներու մէջ (մեքենաշինութիւն, մետաղագործութիւն), կարենալով ազատ ժամեր ալ գտնել՝ հետեւելու հայ եւ ֆրանսական գրականութեան դասընթացքներու. մինչեւ իսկ՝ 1928- 1930- «Հա՜ց կամ աշխատա՜նք, աշխատա՜նք կամ հա՜ց...» Անթիւ, անհամար կրծքերէ ժայթքած, Փողոցէ փողոց կ'արձագանգէ յար Գործազուրկներու պահանջքն այս յամառ: Գոռանք ընկերներ, զայրոյթն հրդեհուած, Թո՛ղ վառէ անվերջ մեր սրտերը վէս, Թո՛ղ բողոքն աճի հեղեղատին պէս: Ահա ժամանակաշրջան մը, երբ Հիթլէրի Գերմանիոյ մէջ նացիզմին հաստատումով, աշխարհաքաղաքական այդ ժամանակահատուածին եւրոպական ցամաքամասի գլխուն վրայ կը ճօճուէր Դամոկլեան սուրը: Հետեւաբար, տարագրութեան գեհենակուլ ճամբաներէն Ֆրանսա հաստատուած Միսաք Մանուշեանին համար արտասովոր բան մը չէր որ ան 1934- Հոգիս բուրվառ է մշտավառ, ուր կը ծխան սէրերս համայն, Կը խնկարկեմ ես զայն կեանքի տաճարին մէջ յաւերժական՝ Բազմաչարչար հաւատացեալ ամբոխներու երեսն ի վեր, Ու կը ժողվեմ անոնց դէմքէն հաւատամքի լոյսեր տարբեր...: Արդարեւ, Միսաք Մանուշեան բանաստեղծին ամրօրէն կապուած է ազգային- Շատ յուզիչ է Միսաք Մանուշեանի վերջին նամակը ուղղուած իր թանկագին տիկնոջ, Մելինէ Մանուշեանին. նամակին մէջ Միսաք Մանուշեան գրած է ի միջի այլոց. «... Երջանկութի՜ւն անոնց՝ որ պիտի ապրին մեզմէ յետոյ եւ պիտի վայելեն վաղուան խաղաղութեան եւ ազատութեան քաղցրութիւնը: Վստահ եմ, որ ֆրանսացի ժողովուրդը եւ ազատութեան համար մղուող բոլոր պայքարները պիտի գիտնան արժանավայել կերպով պատուելու մեր յիշատակը: Խորապէս կը ցաւիմ, որ չկարողացայ քեզ երջանկացնել: Ես շատ կ'ուզէի քեզմէ զաւակ մ'ունենալ, ինչ որ դուն ալ կը ցանկայիր մշտապէս: Քեզմէ կը խնդրեմ որ պատերազմէն յետոյ անպայման ամուսնանաս ու երեխայ մը ունենաս՝ իմ պատուին եւ իմ վերջին կամքը կատարելու համար: Ամբողջ ունեցածս քեզի՛ կը կտակեմ, քու քրոջդ եւ անոր որդիներուն: Պատերազմէն յետոյ, դուն՝ որպէս իմ կինը, կը կարողանաս ստանալ թոշակ, որովհետեւ ես կը մեռնիմ որպէս Ֆրանսայի ազատագրութեան բանակի կամաւոր զինուոր: Օգնութեամբ բարեկամներու՝ որոնք յօժարօրէն պիտի ուզեն պատուել իմ յիշատակը, հրատարակել տուր իմ բանաստեղծութիւնները եւ իմ այն գրութիւնները, որոնք արժանի են կարդացուելու: Եթէ հնարաւոր ըլլայ՝ իմ յիշատակները տար Հայաստան: Կուրծքիս վրայ կը սեղմեմ բոլորդ: Մնաք բարով: Քու բարեկամ, քու ընկեր, քու ամուսին՝ ՄԻՍԱՔ ՄԱՆՈՒՇԵԱՆ»: Ֆրանսական պետութիւնն ու ֆրանսացի ժողովուրդը ամէն տարի երախտագիտութեամբ, հպարտութեամբ, այլեւ յուզումով կը յիշեն վաղամեռիկ Միսաք Մանուշեանի եւ անոր խումբին խնկելի յիշատակը: Ֆրանսացի եւ հայ մտաւորականներ, ինչպէս՝ Լուի Արակոն, Ժաք Տիւկլօ, Սիլվա Կապուտիկեան, Գէորգ Էմին, Վահրամ Ալազան, Համօ Սահեան, Մարօ Մարգարեան եւ շատ ուրիշներ բանաստեղծութիւններ ձօնած են Միսաք Մանուշեանին եւ անոր խումբին: Փարիզի մէջ ցայսօր կանգուն կը մնայ Մանուշեանի յուշարձանը: Առնեւիլ թաղամասի «Ռիւ Տը Օրան» փողոցը վերանուանուած է Միսաք Մանուշեանի եւ անոր խումբին անունով: Հայաստանի մէջ կան Մանուշեանի անունով դպրոց եւ յուշակոթող, ուր ամէն տարի՝ 21 Փետրուարին, ծաղկեպսակներ կը զետեղուին յուշակոթողին առջեւ, վեր առնելով յիշատակն անոնց: Միսաք Մանուշեանի անունն ու վաստակը գլած են սահմանները սոսկ գրական երախտիքի տուրքի: Մանուշեան, յիրաւի, խորհրդանիշն է դէպի երկինք խոյացող այն հայրենասիրութեան, որուն մէջ ազատատենչութեան կրակը կը մնայ յաւէտ անմար՝ օրինակ ծառայելու աշխարհի բոլոր ազգերուն, որոնք իրենց սիրտերուն մէջ մէյ- «ԾԱՂԻԿ» Գրական Ազգային հանդէս – Պէյրութ dzaghig2004@yahoo.com |
{Tğstzr Auhtğ´ lğuınd muw=t<g mg üğt nğ Hğuörlr st< uığhtwouzjrzşğ mg buğndzumşz aumuauw jnwjşğ muösumşğhşl mus huısumuz rğnpndkrdzzşğg .şpukrdğşlnf qşxzuğmzşğ iuğ=şl öuzuöuz fuwğşğnd st<!
(ğuziuwr st< Auwuiıuzr eşihuzuındzg Ersuışığ-
Auwuiıuzr )ndkhnlr uöüuwrz .ndsçr uxu<uıuğ suğörm Aşzğr. S.rkuğşuz hubı+zuhti euğqud rıulumuz {Xnsu´ umndsçr suğörm! Auw mriuhubıhuzg nğ uzjşul ıuğr fuğqndu, tğ {Xnsu´r mnpst şd Rıulru yn.ueğndu, tğ Lnzınzr {Uğitzul´tz^ fuğqufouğnf ışpuyn.ndşjud {Xnsu´! {Uğitzul´ şd Aşzğr. S.rkuğşuz ausuquwzndkşuz sg üulnf^ .öşjrz huwsuzuürğg! Wrbşjzşz= nğ S.rkuğşuz 2018r Wndznduğrz vnği ıuğnduw huwsuzuürğ mz=u, tğ {Uğitzul´r aşı^ çuwj 2019r İşhışsçşğrz fuğqndu, tğ {Xnsu´r mnpst! {Uğitzul´r muöstz zşği S.rkuğşuz suizumju, tğ 59 sğjndsr nd euğqu, tğ 9 mnlr nd mnluwrz 13 yn.uzjndsr aşprzum! 
Երէկ երեկոյեան Լիբանան ժամանած Ֆրանսայի նախագահ Էմանուէլ Մաքրոն Պէյրութի օդակայանէն ուղղակի ուղղուեցաւ լիբանանցի մեծանուն երգչուհի, Լիբանան-
Գրականութեան եւ ազգային գետնի վրայ դա՛րձեալ Ֆրանսան՝ իբրեւ պետութիւն եւ ժողովուրդ, այսօր՝ 1 Սեպտեմբերին, տիրական հանդիսաւորութեամբ կ'իջնէ ոչ միայն ֆրանսական հայրենիքի ու աղէտահար Լիբանանի բագինին, այլեւ հայ գրականութեան ալ հոգետունին, մեծափառ յիշատակումով ու ծննդեան 114-